بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
عبدالحسین کلانتری؛ جعفر احمدپور پرویزیان
چکیده
تشکیل کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها موضوعی راهبردی است که از سوی رهبری برای رشد اجتماعی و ارتقای سطح دانش سیاسی دانشجویان مطرح شده است. کرسیهای آزاداندیشی یکی از مفاهیم مهم و بحثانگیز در گفتوگوهای سیاسی امروز جامعه ایران است که میتواند علاوه بر حل و فصل بسیاری از مسائل روز جامعه ایران، در بلندمدت آثار تمدنی شگرفی داشته ...
بیشتر
تشکیل کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها موضوعی راهبردی است که از سوی رهبری برای رشد اجتماعی و ارتقای سطح دانش سیاسی دانشجویان مطرح شده است. کرسیهای آزاداندیشی یکی از مفاهیم مهم و بحثانگیز در گفتوگوهای سیاسی امروز جامعه ایران است که میتواند علاوه بر حل و فصل بسیاری از مسائل روز جامعه ایران، در بلندمدت آثار تمدنی شگرفی داشته باشد. با این حال این موضوع در محافل علمی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر که با هدف بررسی نگرش دانشجویان به کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاه به لحاظ اثرگذاری در توسعه اجتماعی و سیاسی دانشگاهها در بین دانشجویان دانشگاه تبریز انجام شده ، از نظر هدف، پژوهشی کاربردی، به لحاظ وسعت پهنانگر، از نظر دامنه، خرد و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است. روش پژوهش، روش میدانی با استفاده از پیمایش، و ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه است. حجم نمونه نیز در این تحقیق 376 نفر است. پژوهش حاضر بر اساس نظریههای توسعه و توسعه اجتماعی از جمله لرنر، اینگلس و اسمیت، مک کله لند، راجرز و . . . به دنبال بررسی ارتباط بین استفاده دانشجویان از رسانههای جمعی داخلی، نوع تربیت دانشجویان در خانواده، مشارکت اجتماعی، پایگاه اقتصادی، اعتماد اجتماعی، دینداری و انسجام اجتماعی به عنوان متغیرهای مستقل و نگرش به عنوان کرسیهای آزاداندیشی به عنوان متغیر وابسته است. بر اساس نتایج پژوهش، بین استفاده از رسانههای جمعی داخلی، مشارکت اجتماعی، پایگاه اقتصادی، اعتماد اجتماعی، دینداری، انسجام اجتماعی، با آزاداندیشی ارتباط معنادار وجود دارد. اما بین نوع تربیت در خانواده با نگرش به عنوان کرسیهای آزاداندیشی ارتباط معناداری مشاهده نشد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
سید سعید زاهد زاهدانی؛ مهدی مقدسی
چکیده
نقد و بررسی اندیشه اجتماعی محمدرضا حکیمی چکیده محمدرضا حکیمی که از اندیشمندان مکتب تفکیک می باشد، با تکیه بر آیات و روایات، نظرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را در آثار متعددی منتشر ساخته است. در این مقاله به روش مطالعات کتابخانه ای و سندی به جمع آوری اطلاعات پرداخته ایم. از لحاظ نظری با توجه به ضرورتی که در قرن بیستم میلادی در بین ...
بیشتر
نقد و بررسی اندیشه اجتماعی محمدرضا حکیمی چکیده محمدرضا حکیمی که از اندیشمندان مکتب تفکیک می باشد، با تکیه بر آیات و روایات، نظرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را در آثار متعددی منتشر ساخته است. در این مقاله به روش مطالعات کتابخانه ای و سندی به جمع آوری اطلاعات پرداخته ایم. از لحاظ نظری با توجه به ضرورتی که در قرن بیستم میلادی در بین مسلمانان برای تشکیل حکومت اسلامی احساس شد و با درنظر گرفتن اینکه تولید علوم انسانی و اجتماعی اسلامی برای تشکیل حکومت الزامی است این تحقیق سازمان یافت. پس از بحث مختصری در مورد مبانی نظری وی به اندیشه های او در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می پردازیم. او احاطه کاملی بر قواعد و قوانین فردی اسلامی دارد و جامعه ایده آل ترسیم شده توسط او جامعه ای است که هرکس وظیفه خود را بشناسد و اجرا کند و یا از طریق امر به معروف و نهی از منکر و نیز تشکیل حکومت اسلامی زیر نظر معصوم و یا عالم ربانی وادار به اجرای آن گردد. در جمع بندی نهائی می توان گفت که نگاه فردی وی موجب غفلت از توجه به اثرگذاری و خاصیت نظامهای اجتماعی و در نتیجه احکام اجتماعی اسلامی شده است. کلید واژه: حکیمی ، اسلام ، مکتب تفکیک ، عدالت ، فقر ، جامعه
حمیدرضا فاتحی؛ سید محمد ثقفی نژاد؛ امیر مسعود امیر مظاهری
چکیده
گزینش همسر فرآیندی است که تابع قواعدی از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی است. هدف این پژوهش شناخت همه جانبه همسر گزینی با توجه به بافت اجتماعی صدر اسلام، در سیره معصومین است. روش در این پژوهش، تاریخی و از نوع اکتشافی، توصیفی و داده در آن کیفی است. مبنای تحلیل داده ها، تحلیل گفتمان است. گفتمان هم صورتی خاص از زبان و هم صورتی خاص از تعامل اجتماعی ...
بیشتر
گزینش همسر فرآیندی است که تابع قواعدی از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی است. هدف این پژوهش شناخت همه جانبه همسر گزینی با توجه به بافت اجتماعی صدر اسلام، در سیره معصومین است. روش در این پژوهش، تاریخی و از نوع اکتشافی، توصیفی و داده در آن کیفی است. مبنای تحلیل داده ها، تحلیل گفتمان است. گفتمان هم صورتی خاص از زبان و هم صورتی خاص از تعامل اجتماعی است؛ لذا در سه سطح، تحلیل اجتماعی، شناخت اجتماعی و ابعاد گفتمان، به توصیف موضوع می پردازد. تغییر در بافت اجتماعی عام، از نظام قبیلگی به نظام سیاسی واحد با قوانین همه جانبه برای همه اقشار جامعه، و تغییر ایدئولوژی نژادپرست و جنسیت گرای مردانه به انسان گرای ورای نژاد، قومیت و جنسیت، و تغییر نگرش نسبت به زن و دختر و حق انتخاب آنها برای آینده زندگی، و حفظ حرمت والدین در زمینه همسرگزینی، محورهای اصلی در سیره معصومین، پیرامون قواعد همسر گزینی است. بر همین اساس ممنوعیت های ازدواج، انواع ازدواج( تأیید ازدواج صداق، عقد موقت، و اصلاح تدریجی ازدواج کنیزان و ممنوع نمودن سایر ازدواجها)، ساختار همسرگزینی، معیارها و حق انتخاب همسر در سیره معصومین نسبت به دوره قبل از اسلام تغییر بنیادی پیدا کرد که در این پژوهش به آنها اشاره شده است. حاصل آن که، بافت اجتماعی، بایدها و نبایدها، نوع نگرش و ارزش های اجتماعی و فرهنگی، با گفتمان و بالعکس، در زمینه همسر گزینی ارتباط پیچیده و چند جانبه دارند و تغییر و یا اصلاح در هر کدام، در سایر ابعاد اثر گذار است.
اصغر عابدینی؛ مریم عبادی
چکیده
اسلام به عنوان یک شیوه کامل زندگی ضمن توجه به الگوهای رفتاری انسان به کالبد سکونتگاههای او که عرصه زیست و فعالیت هستند مورد توجه قرار داده و آرمانهای اسلامی را تعقیب میکند به طوری که پیوند جدایی ناپذیری بین زندگی مادی و معنوی ایجاد کرده است. بنابراین در طراحی و قرارگیری مهم ترین فضاهای شهر اسلامی از جمله: مساجد، مدارس و حتی بازار ...
بیشتر
اسلام به عنوان یک شیوه کامل زندگی ضمن توجه به الگوهای رفتاری انسان به کالبد سکونتگاههای او که عرصه زیست و فعالیت هستند مورد توجه قرار داده و آرمانهای اسلامی را تعقیب میکند به طوری که پیوند جدایی ناپذیری بین زندگی مادی و معنوی ایجاد کرده است. بنابراین در طراحی و قرارگیری مهم ترین فضاهای شهر اسلامی از جمله: مساجد، مدارس و حتی بازار و فضاهای سبز به عنوان فضاهایی که علاوه بر تامین معیشت، شهروندان را دعوت به حضور در آن مکانها میکند به همین دلیل طراحی هریک از کاربریهای شهری در راستای تحقق جهانبینی دینی باید به نحوی باشد که مانع غفلت از یاد خدا و فرد را در انجام واجبات و مستحبات و رعایت ارزشهای دینی یاری رساند. مقاله حاضر بررسی تاثیر کاربریهای شهری (مسجد، مدرسه، فضا سبز، فروشگاه و مسکن) در گسترش ارزشهای اسلامی (امنیت، آرامش، معنویت، عدالت و تعاملات اجتماعی) در منطقه 3 شهرداری ارومیه که شرایط مطلوبی (سرانه بالای کاربریها و بافت جدید شهری) دارد میپردازد. روش تحقیق توصیفی- کاربردی و جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانهای و پرسشنامهای و جامعه آماری پژوهش جمعیت منطقه 1 شهرداری ارومیه میباشد که از طریق فرمول کوکران بدست آمده و در تحلیل از ضریب همستگی پیرسون، که با ضریب پیرسون 579/ و سطح معناداری کمتر از0.01 بین نحوه استقرار کاربریهای شهری و ارزشهای اسلامی بیشترین همبستگی وجود دارد و براساس نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی محلات مسکونی بیشترین و مدرسه کمترین ضریب تعیین را در ارزشهای اسلامی دارد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
غلامرضا جمشیدیها؛ یونس اکبری
چکیده
تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه) چکیده علم عمران ابنخلدون برپایه روششناسی خاصی بنا نهاده شده است که فهم این نحوه تببینی گام مهمی در زمینه فهم منطق خلدون و متعاقب آن فهم پدیدههای است که او قصد تبیین آنها را دارد. مقاله حاضر قصد بررسی نحوه تبیین وقایع توسط خلدون را دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش اسنادی ...
بیشتر
تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه) چکیده علم عمران ابنخلدون برپایه روششناسی خاصی بنا نهاده شده است که فهم این نحوه تببینی گام مهمی در زمینه فهم منطق خلدون و متعاقب آن فهم پدیدههای است که او قصد تبیین آنها را دارد. مقاله حاضر قصد بررسی نحوه تبیین وقایع توسط خلدون را دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش اسنادی است. یافته های تحقیق نشان میدهد که رویکرد تببینی ابن خلدون در تبیین امور واقع با رویکرد علمی متعارف امروزی که همان رویکرد قانونمدار یا نوموتتیک است، همخوانی دارد. از منظر روششناسی نتایج بیانگر این امر است که تجربهی خلدونی اشاره به تجریه مکرر در تاریخ دارد، به عبارتی همان ساختارهای رویکرد ساختارگرایی هستند که نتایج مشخص تکرار شوندهای را به دنبال خود دارند. از دید هستیشناسی نیز ابنخلدون فرض واقعیت بیرونی و مستقل از ذهن را به رسمیت میشناسد. واژگان کلیدی: ابنخلدون، هستیشناسی، معرفت شناسی، روششناسی.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
فریبا شایگان
چکیده
وجود تنوع در تعاریف امنیت اجتماعی و تهدیدهای آن، بیانگر عدم وفاق دربارة این موضوع است که بخشی از آن ناشی از تأثیرپذیری این دیدگاهها از شرایط اجتماعی کشورهای مورد بررسی است. بنابراین گرچه توجه به دیدگاههای دیگران در پژوهشی علمی سودمند است، لکن برای کاربردی بودن آنها باید شرایط کشور و آرای اندیشمندان داخلی و نگاهی بومی را مورد ...
بیشتر
وجود تنوع در تعاریف امنیت اجتماعی و تهدیدهای آن، بیانگر عدم وفاق دربارة این موضوع است که بخشی از آن ناشی از تأثیرپذیری این دیدگاهها از شرایط اجتماعی کشورهای مورد بررسی است. بنابراین گرچه توجه به دیدگاههای دیگران در پژوهشی علمی سودمند است، لکن برای کاربردی بودن آنها باید شرایط کشور و آرای اندیشمندان داخلی و نگاهی بومی را مورد توجه قرار داد. در پژوهش حاضر بر مبنای این تفکر، دیدگاه یکی از متفکران مسلمان ایرانی یعنی حضرت آیهالله خامنهای دربارة تهدیدهای امنیت اجتماعی (که بسیار تحت تأثیر وضعیت بومی کشور است) مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار از روش کیفی و ابزار تحلیل محتوا استفاده گردید. در فرایند پژوهش به همه سخنان مقام معظم رهبری از آغاز ولایت یعنی سال 1368 تا 1390 مراجعه شد و تهدیدها استخراج و دستهبندی شد و در نهایت، نتایج به تأیید 36 نفر از نخبگان نظامی و امنیتی کشور رسید. بر اساس نتایج بررسی، تهدیدهای امنیت اجتماعی در ایران از دیدگاه رهبر شامل ایجاد فتنه و آشوب، تهدید و ارعاب، تبلیغات سوء دشمنان، ایجاد شبهه در عقاید جوانان، ایجاد تفرقۀ مذهبی، دخالت دشمنان در امور داخلی کشور، فساد اخلاقی و مالی، تفرقۀ قومی، قانونشکنی، ناامنی محیط اجتماعی، شیوع مواد مخدر و اعتیاد در جامعه و عدم اشتغال جوانان است.
علی شکوری
چکیده
با توجه به مناقشههای نظری در مورد مفاهیم و ارزشهای بنیادی، چون عدالت، بین اسلام و غرب در این مقاله به مطالعۀ سیر تاریخی تحول مفهومی عدالت از منظر این متفکران میپردازیم. در این مطالعه نتیجه میگیریم که اولاً، عدالت معنای روشن و جهانشمول در اعصار و بین اندیشمندان ندارد و گرایش کلی به یافتن مبنایی برای زندگی سعادتمندانه و متعالی ...
بیشتر
با توجه به مناقشههای نظری در مورد مفاهیم و ارزشهای بنیادی، چون عدالت، بین اسلام و غرب در این مقاله به مطالعۀ سیر تاریخی تحول مفهومی عدالت از منظر این متفکران میپردازیم. در این مطالعه نتیجه میگیریم که اولاً، عدالت معنای روشن و جهانشمول در اعصار و بین اندیشمندان ندارد و گرایش کلی به یافتن مبنایی برای زندگی سعادتمندانه و متعالی است؛ ثانیاً، تشابه و تفاوت در میان متفکرین غربی و اسلامی به مبانی معرفتشناختی و زمینههای اجتماعی و مذهبی برمیگردد؛ ثالثاً، گرایشها در اندیشمندان غربی از دورۀ کلاسیک بهسوی عصر جدید اجتناب از مطلقگرایی و کشاندن عدالت به زندگی عملی است درحالیکه بین متفکرین اسلامی گرایشات مطلقگرایانه و تقدسگرایانه عموماً غالب است؛ خامساً، اندیشهورزی اسلامی بیشتر گرایش به ازلی بودن دارد و خصلت پسین و پیشینی بودن دارد درحالیکه اندیشهورزی غربی به خصلت پسینی و جنبههای اجرایی عدالت گرایش دارد. سادساً، با توجه به دو مورد اخیر، در شیوۀ غربی عدالت استقرایی و درعینحال معطوف به حل مسئله مبتنی بر مبانی سکولار و اُمانیستی است ازاینرو لزوماً بهترین قوانین عادلانه تعبیر نمیشوند بلکه بیشتر به نتایج توجه میشود درحالیکه اندیشۀ اسلامی جامعنگرانه و مبتنی بر مبانی معرفتشناختی معنوی است.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
حسین داد بیانی؛ حمید پارسانیا
چکیده
چکیده بحث متدولوژی و استراتژیهای پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژهای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشتهگان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت میشد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیکهای پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ...
بیشتر
چکیده بحث متدولوژی و استراتژیهای پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژهای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشتهگان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت میشد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیکهای پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ارزشمندتری به حساب میآید. به خصوص تأمل و دقتهای ژرفی که فارابی نسبت به بحث متدولوژی از خود نشان داده است به گونهای که میتوان او را پیشگام در طرح مباحث روششناسی دانست. این نوشتار در پی آن است تا با تعمق در آثار فارابی، یعنی "احصاء العلوم"، "علم مدنی" و" آراءاهل مدینۀ فاضله" و برخی دیگر آثار او که به بحث متدولوژی پرداخته، قواعد و اصول روششناختی که مؤلف از آن بهره برده است را استخراج، طبقهبندی و تشریح نماید و تلاش دارد تا شیوههایی که فارابی در مقام گرد آوری و تحلیل دادهها و نقد ارزیابی آرای دیگران به کار گرفته است توضیح دهد.قبل از آن، به مفروضاتی در مورد ماهیت واقعیت اجتماعی که از آن به مفروضات "هستیشناختی" یاد میشود و نیز مجموعهی مرتبطی از مفروضات در مورد شیوهای که معرفت نسبت به این واقعیت را میتوان بدست آورد یعنی مفروضات "معرفتشناختی" و نیز مفروضات "انسانشناختی" که نقش مقدمی در بحث روشها دارد، به اجمال پرداخته است.
نیره قوی
چکیده
از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری مبتنی بر نظریههای مختلف ارائه شده است. در این بین، عدهای در تحلیل انقلاب از نظریۀ «کاریزماتیک[1]» «ماکس وبر[2]» بهره گرفتهاند. برخی از گونههای تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریۀ وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفههای ...
بیشتر
از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری مبتنی بر نظریههای مختلف ارائه شده است. در این بین، عدهای در تحلیل انقلاب از نظریۀ «کاریزماتیک[1]» «ماکس وبر[2]» بهره گرفتهاند. برخی از گونههای تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریۀ وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفههای مورد نظر« وبر» اعم از شرایط رخداد جنبش، پیروی مردم و نقش رهبر کاریزما در هم عینیت یافته. پژوهش حاضر بهدنبال شناخت پیامدهای آسیبزایی است که اینگونه تحلیلها، از انقلاب، به دنبال داشته یا خواهد داشت مقصود از آسیب در این تحقیق، عوامل تأثیرگذاری است که موجب کندی دستیابی به اهداف و یا توقف و عدول از بسیاری آرمانهاست و انقلاب را از ماهیت اسلامی و مسیر اصلی خارج یا منحرف میکند. معیارهای شناخت انواع آسیبهای نظری و اجتماعی طی تحقیق دیدگاه امام خمینی، قانون اساسی و ارزشهای اسلامی و ظرفیتهای فقه شیعی است که در آسیبشناسی مورد استناد قرار گرفته است. یافتههای پژوهش آسیبهای نظری و عرصۀ اجتماعی بسیاری است که نمایانگر عدم انطباق مبانی و جهت مورد نظر وبر در جنبش کاریزمایی با انقلاب اسلامی است و در صورتیکه نظریۀ کاریزماتیک وبر مبنای تحلیل انقلاب اسلامی ایران قرار گیرد، انواع آسیبها که مهمترین آن طی پژوهش بر شمرده شده بر انقلاب عارض خواهد شد.
[1] CHARISMATIC
[2] MAX WEBER
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
محدثه معینی فر؛ مریم معینی فر
چکیده
یکی از مراحل تبلور اسلام در جوامع از دیدگاه مقام معظم رهبری، تحقق جامعۀ اسلامی است که پیش از تحقق تمدن اسلامی ایجاد میشود. در پژوهش حاضر به روش کیفی و با استفاده از روش دادهبنیاد به این پرسش اساسی پاسخ داده میشود که جامعۀ اسلامی چگونه محقق میشود. این مقاله با بررسی کامل کتاب طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن و بیانات رهبر انقلاب دربارۀ ...
بیشتر
یکی از مراحل تبلور اسلام در جوامع از دیدگاه مقام معظم رهبری، تحقق جامعۀ اسلامی است که پیش از تحقق تمدن اسلامی ایجاد میشود. در پژوهش حاضر به روش کیفی و با استفاده از روش دادهبنیاد به این پرسش اساسی پاسخ داده میشود که جامعۀ اسلامی چگونه محقق میشود. این مقاله با بررسی کامل کتاب طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن و بیانات رهبر انقلاب دربارۀ جامعۀ اسلامی بهصورت تمامشماری در فاصلۀ سالهای 1368 تا 1398، به تدوین الگویی دربارۀ تحقق جامعۀ اسلامی از دیدگاه ایشان میپردازد. در این پژوهش، مقولۀ علی تشکیل جامعۀ اسلامی، توحید است که در بستر ولایت، رهبر، حاکم جامعه و عناصر مؤمن تحقق مییابد. مقولههای جهالت، طاغوت، خلقیات فاسد و شرک نیز بهعنوان مقولۀ مداخلهگر شناسایی شدهاند. راهبردها برای تحقق یگانه پیامد تشکیل جامعۀ اسلامی یعنی تکامل آحاد جامعه، اطاعت از خدا و پیامبر (ص) (بندگی خدا)، ایمان، هجرت، مجاهدت، صبر، صلات، استقامت، دشمنشناسی، تکلیفشناسی، عزت، عقلانیت، تشبه به پیامبر اکرم (ص)، تبیین اسلام و احکام اسلامی، تدوین فقه حکومتی، تعلیم، تعلم و تزکیه است.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
الهام سادات مقدسی؛ مهدی حسین زاده یزدی
چکیده
بی تردید، یکی از روشنفکران مسلمان و رهبران اجتماعی که طی چند دهۀ اخیر، افکارش مورد توجه قرار گرفته، فتحالله گولن است. او نسخۀ جدیدی از اسلام را معرفی میکند که به اسلام میانهرو یا اسلام اجتماعی میان اندیشمندان غربی شهرت دارد. گولن، اسلام را با خوانشی ترکی تفسیر میکند که در آن، اسلام با هویت ترکی پیوند ویژهای مییابد. این پژوهش ...
بیشتر
بی تردید، یکی از روشنفکران مسلمان و رهبران اجتماعی که طی چند دهۀ اخیر، افکارش مورد توجه قرار گرفته، فتحالله گولن است. او نسخۀ جدیدی از اسلام را معرفی میکند که به اسلام میانهرو یا اسلام اجتماعی میان اندیشمندان غربی شهرت دارد. گولن، اسلام را با خوانشی ترکی تفسیر میکند که در آن، اسلام با هویت ترکی پیوند ویژهای مییابد. این پژوهش با هدف دستیابی به فهم خوانش گولن از اسلام، ابتدا تفسیر او از اسلام ترکی یا آناتولی را با مفاهیم مدنظر وی شرح میدهد. در این میان، مفهوم جهاد را به دلیل تفسیر نوینی که گولن از آن میکند با تفصیل بیشتری بررسی میشود. در نهایت به علل عقب ماندگی مسلمانان از منظر گولن و در چارچوب فهم وی از اسلام ترکی پرداخته میشود. در این پژوهش با مرور آثار گولن با روشی اکتشافی- توصیفی، به این مهم رهنمون میشویم که اسلام اجتماعی، گونه ای از اسلام سکولار است که میان متفکران مسلمان به اسلام رحمانی شناخته میشود. اسلام رحمانی وی، با نشان دادن چهرهای ملایم و به دور از خشونت از اسلام به جهان و پیوند آن با مدرنیته دارای پنج ویژگی عمده است: نگاه گزینشی و حداقلی به اسلام، تحریف و قلب مفاهیم اسلام سیاسی مثل جهاد، اخلاق محوری مبتنی بر ارزشهای جهان شمول و سکولار، تاکید بر تساهل و مدارا، پذیرش نظریه پلورالیسم دینی و تأسیس جامعه تکثرگرا با حمایت از دموکراسی غربی.
حسین کچوییان؛ نورالله نورانی
چکیده
هدف پژوهش حاضر این است که با توجه به وقوع رنسانس و انقلاب علمی در جامعه اروپای پس از قرن هفدهم و تأثیرپذیری سایر جوامع، از جمله ایران از تغییرات گسترده علمی، جریانهای فکری مختلفی که در مقابل ماهیت علم متجدد موضعگیری کردهاند، مورد تجریه و تحلیل قرار گیرد. بنابراین، با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی، جریانهای فکری مختلف ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر این است که با توجه به وقوع رنسانس و انقلاب علمی در جامعه اروپای پس از قرن هفدهم و تأثیرپذیری سایر جوامع، از جمله ایران از تغییرات گسترده علمی، جریانهای فکری مختلفی که در مقابل ماهیت علم متجدد موضعگیری کردهاند، مورد تجریه و تحلیل قرار گیرد. بنابراین، با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی، جریانهای فکری مختلف که طیفی از موافقان تا مخالفان را شامل میگردد، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از آنجایی که بیان دیدگاههای همه صاحبنظران این حوزه، میسر نیست و بسیاری از صاحبنظران مذکور نیز اشتراک فکری دارند، پس از بررسیهای اکتشافی، متفکران شاخصی انتخاب گردید که در هر دیدگاه، آرای آنان بیشترین پوشش نظری را داشت. بدین ترتیب، بر اساس مواضع آنان، دیدگاههای استخراج شده، توصیف و تجزیه و تحلیل گردد. پس از تجزیه و تحلیل انجام شده بر اساس چهار مفهوم ماهیت علم متجدد، روش تجربی متجدد، علوم انسانی- اجتماعی متجدد و علم دینی، جریانهای فکری حاضر در این حوزه، به سه دیدگاه کلی تقسیمبندی گردید که عبارت است از: 1) دیدگاه علم تجددطلب، 2) دیدگاه پیرایهزدا و 3) دیدگاه سنتگرای اسلامی.
مصطفی زالی
دوره 1، شماره 1 ، مهر 1390، ، صفحه 89-109
چکیده
در اعصار طلایى تمدن اسلامى، در مواجهۀ مسلمانان با علوم یونانى، گونهاى معرفت اسلامى بهوجود آمد. یکى از موضوعاتى که امروزه، درزمینۀ علوم انسانى غربى و اسلامیسازى علم، اهمیت فوقالعادهاى دارد، بازخوانى این تجربه و چگونگى پیدایش معرفت اسلامى است. در پاسخ به این پرسش که «علم اسلامى چگونه ممکن است؟»، رجوع به این پیشینه به ...
بیشتر
در اعصار طلایى تمدن اسلامى، در مواجهۀ مسلمانان با علوم یونانى، گونهاى معرفت اسلامى بهوجود آمد. یکى از موضوعاتى که امروزه، درزمینۀ علوم انسانى غربى و اسلامیسازى علم، اهمیت فوقالعادهاى دارد، بازخوانى این تجربه و چگونگى پیدایش معرفت اسلامى است. در پاسخ به این پرسش که «علم اسلامى چگونه ممکن است؟»، رجوع به این پیشینه به رهیافتى نو میانجامد. یکى از تجربههاى ماندگار و موفق مسلمانان که تا به امروز نیز، بهعنوان سنتى دیرپا تداوم یافته، فلسفۀ اسلامى است. ازسوی دیگر، میتوان ابنسینا را چهرۀ برجسته و فلسفى تمدن اسلامى در قرون طلایى تمدن مسلمانان دانست. مرورى بر نظام فلسفى او میتواند تحول دریافت مسلمانان ازفلسفۀ یونانى و نوآورى ایشان را در این فلسفه نشان دهد. در نظام فلسفى ابنسینا، ازسویى با مفاهیم جدید و ازسوی دیگر، با تغییر در معناى مفاهیم سنتى مواجهایم که خود، نشانۀ ظهور پارادایمى جدید است. علت فاعلى، بهعنوان علت ایجادى، حدوث ذاتى بهعنوان مناط احتیاج به علت و نیز تفکیک میان وجود و ماهیت در ممکنات، ازجمله مفاهیم کلیدى در نظام حکمت اوست. این مفاهیم در قیاس با فلسفۀ ارسطو، مفاهیمى جدید بهشمار میرود. در این مقاله، برخى مفاهیم جدید در نظام حکمت سینوى را مرور میکنیم؛ سپس نشان خواهیم داد که ابنسینا با شناخت فلسفۀ یونانى کوشیده است نظام حکمى جدیدى بنیان نهد. این نظام جدید، ریشه در باورهاى دینى دارد و جعل مفاهیم و تصرف در مفاهیم سنتى، بدون وجود نگاهى دینى میسر نبوده است. درواقع، ابنسینا مادۀ تفلسف خویش را از عالم یونانى اخذ میکند؛ ولى با نبوغ خاص خویش، فلسفۀ یونانى را در بستر آموزههاى دینى بازتفسیر کرده و به آن، صورتى دینى میبخشد که از آن، به فلسفۀ اسلامى تعبیر میکنند.
علیرضا محسنی تبریزی؛ محمود رجبی؛ علی سلیمی
چکیده
در پژوهش حاضر، دیدگاه قرآن در تبیین نفاق و امکان بیان این تبیین در الگویی نظری و در قالب پاسخ به پرسش های علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافت ههای پژوهش، متغیرهای سطوح خرد، میانه، کلان (ساختی، خرده فرهنگی) و میان فرهنگی، به شکلی متناسب و با تفصیلی درخور توجه و منطقی قابل قبول، در کنار هم به کار رفت هاند. حاصل، الگویی ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، دیدگاه قرآن در تبیین نفاق و امکان بیان این تبیین در الگویی نظری و در قالب پاسخ به پرسش های علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافت ههای پژوهش، متغیرهای سطوح خرد، میانه، کلان (ساختی، خرده فرهنگی) و میان فرهنگی، به شکلی متناسب و با تفصیلی درخور توجه و منطقی قابل قبول، در کنار هم به کار رفت هاند. حاصل، الگویی تلفیقی، بدیع و فراگیر است و نگاه اجتماعی و عمیق قرآن را به ابعاد و علل نفاق به عنوان پدیده ای کجروانه و مسأله اجتماعی بومی در جامعه اسلامی نشان م یدهد. روش پژوهش قابلیت دارد تا ضوابط اسلامی تفسیر متن را رعایت و به فهمی از آیات برسد که در علوم اسلامی و اجتماعی، از روایی برخوردار باشد. برداشت های این پژوهش از آیات، به تحلیل های معتبر منابع تفسیری، مستند و بدین ترتیب، از روایی برخوردار شده اند.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
مصطفی مهر آیین؛ علیرضا قبادی؛ فیروز راد
چکیده
هـدف این پـژوهش بررسی شرایط ظهور گفتمان سیاسی مذهبی(گفتمان سیاسی هیات های مذهبی) در ایران دهه 40 است. چه شرایط تاریخی زمینه ساز شکل گیری این گفتمان جدید در فضای فرهنگی ایران شد؟ چه عواملی (چه کسانی) منابع و فضای اجتماعی لازم برای تولید این گفتمان را فراهم آوردند؟ چه عواملی قلمرو گفتمانی و محتوای آن را تعیین نمودند؟ محقق پس از طرح یک مدل ...
بیشتر
هـدف این پـژوهش بررسی شرایط ظهور گفتمان سیاسی مذهبی(گفتمان سیاسی هیات های مذهبی) در ایران دهه 40 است. چه شرایط تاریخی زمینه ساز شکل گیری این گفتمان جدید در فضای فرهنگی ایران شد؟ چه عواملی (چه کسانی) منابع و فضای اجتماعی لازم برای تولید این گفتمان را فراهم آوردند؟ چه عواملی قلمرو گفتمانی و محتوای آن را تعیین نمودند؟ محقق پس از طرح یک مدل نظری ترکیبی، به بررسی دقیق تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران در دوره زمانی مورد نظر پرداخته و میکوشد نشان دهد که اگرچه «بوجودآمدن بحران در نظم اخلاقی جامعه»، «بسیج منابع» و «شکلگیری زنجیرههای تعامل» برای شکلگیری فرآیند تولید ایدئولوژی ضروری است، قلمرو گفتمانی و محتوای ایدئولوژیها تحت تأثیر عواملی همچون افق اجتماعی ایدئولوژی و ماهیت گفتمانهای رقیب موجود در بافت گفتمانی جامعه تعیین می شود. در نهایت، محقق به بحث درباره دلالتهای این پژوهش برای شناخت رابطه میان ایدئولوژی و ساختار اجتماعی میپردازد. واژگان کلیدی: فرهنگ، ایدئولوژی، گفتمان، تولید گفتمان،گفتمان سیاسی هیات های مذهبی،نظم اخلاقی، تولیدگر فرهنگ، بسیج منابع، قلمرو گفتمانی، محتوای گفتمان.
علی بحرانی پور؛ شهرام جلیلیان؛ علی لجم اورک مرادی
چکیده
تلفیق تاریخ و نظریه از جمله روشهایی است که از جانب بسیاری از پژوهشگران، بویژه مورّخین و جامعهشناسان به کار گرفته شده است. ابنخلدون(808-732ق/ 1406-1332م) از جمله نخستین مورخ-جامعهشناسانی بوده که سعی کرده الگوهایی برای تبیین پدیدههای تاریخی-اجتماعی جوامع انسانی ارائه دهد. وی در بخشهای آغازین کتاب خود معروف به «مقدمه» ...
بیشتر
تلفیق تاریخ و نظریه از جمله روشهایی است که از جانب بسیاری از پژوهشگران، بویژه مورّخین و جامعهشناسان به کار گرفته شده است. ابنخلدون(808-732ق/ 1406-1332م) از جمله نخستین مورخ-جامعهشناسانی بوده که سعی کرده الگوهایی برای تبیین پدیدههای تاریخی-اجتماعی جوامع انسانی ارائه دهد. وی در بخشهای آغازین کتاب خود معروف به «مقدمه» به شناخت جوامع کوچرو و یکجانشین و همچنین مناسبات آنها با یکدیگر پرداخته و الگویی در شناخت و تکوین این جوامع نشان داده است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین و بررسی دگرگونی شیوهی زیست مغولان از کوچروی به یکجانشینی در ایرانِ سدههای هفتم و هشتم هجری براساس نظریه ابنخلدون است. ابتدا مفاهیم مرتبط با دگرگونی مورد نظر ابنخلدون چون اقلیم، شیوه معاش و عصبیت؛ شناسایی و شرح داده شده، سپس بر اساس این مفاهیم به روند یکجانشینی مغولان در ایران پرداخته میشود. روش مورد استفاده در این پژوهش «تحلیل تاریخی» است؛ و یافتههای حاصل اینکه، دیدگاه ابنخلدون نه تنها میتواند دگرگونی شیوهی زیست مغولان در ایران را تبیین کند؛ بلکه میتواند به عنوان الگویی شایان توجه برای تبیین و فهم دگرگونی شیوهی زیست دودمانهای کوچرو در ایران بویژه از سلجوقیان تا پیش از صفویه مورد استفاده قرار گیرد و چگونگی یکجانشین شدن کوچروان و دور شدن آنان از زندگی کوچروی را تبیین کند.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
سهیلا همتی مامو؛ سهراب مروتی؛ فاطمه اردشیری؛ زهرا رضایی
چکیده
مهمترین هدف از تشکیل جامعهی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیرهای صحیح، منطقی ...
بیشتر
مهمترین هدف از تشکیل جامعهی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیرهای صحیح، منطقی و اصولی بنا نهد و از خود حرکت و عکسالعمل نشان دهد. جامعهی معنوی از شاخصهها و مؤلفههای متنوع و گوناگونی پدید آمده است که پیروی و بکارگیری این شاخصههای معنوی باعث رهایی انسان از جهالت، ستمگری، تجاوز و ظلمت و سوق دهنده به سوی دانایی، عدالت و معنویت است که موجبات سعادتمندی انسان را فراهم میکند. بر همین اساس پرداختن به شناخت ویژگیهای چنین جامعهای از آنجااهمیت دارد که باعث میشود نوع جهان بینی و نظام حاکم بر آن تعریف و شناخته و افراد آن جامعه یک فهمی مشخص، اصولی و صحیح به منظور تحقق چنین جامعه ای نایل شوند.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
یحیی بوذری نژاد؛ شاهین زرع پیما؛ حسین طاهری
چکیده
چکیده حکومت اسلامی مفهومی مهم است که بهمجرد هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه، سازوارهها و ساختارهای آن بهواسطۀ ایشان و مبتنی بر تعالیم الهی مندرج در پیام وحی تکوین یافت تا بهواسطۀ قدرت سیاسی، روح اسلام در کالبد جامعه دمیده شود. لیک پس از رحلت ایشان، این مفهوم در معرض تأویلها و تفاسیر مختلف قرار گرفت و منازعات گوناگونی ...
بیشتر
چکیده حکومت اسلامی مفهومی مهم است که بهمجرد هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه، سازوارهها و ساختارهای آن بهواسطۀ ایشان و مبتنی بر تعالیم الهی مندرج در پیام وحی تکوین یافت تا بهواسطۀ قدرت سیاسی، روح اسلام در کالبد جامعه دمیده شود. لیک پس از رحلت ایشان، این مفهوم در معرض تأویلها و تفاسیر مختلف قرار گرفت و منازعات گوناگونی حول مقام جانشینی و خلافتشان (از زمان خلفای راشدین تا بنیامیه و بنیعباس و درنهایت امپراتوری عثمانی) بین فرق گوناگون اسلامی، اعم از شیعه و سنی، شکل گرفت که عواقب برخی از این اختلافات و منازعات کماکان نیز دامنگیر جهان اسلام (خاصه پس از الغاء خلافت عثمانی و در منطقۀ حساس خاورمیانه) است. این مقاله در ابتدا به نحوی موجز و مختصر، به زمینهها و بافتهای اجتماعی و ایدئولوژیکی ظهور جنبشها و جریانهای اسلامگرای معاصر در منطقۀ خاورمیانه و جهان اسلام اشارهکرده و پس از آن، به بررسی تطبیقی ویژگیها و شاخصههای مهم مفهوم حکومت اسلامی از منظر دو متفکر اثرگذار در جهان اسلام، یعنی امام خمینی (1902-1989) از جهان تشیع و سید قطب (1906-1966) از جهان تسنن، در حوزههای کلان «فرهنگی، عقیدتی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی» میپردازد و تشابهات فکری این دو اندیشمند مسلمان را در حوزههای مذکور میکاود و درنهایت نیز ابوابی را برای مطالعات تطبیقی و تقریبی هرچه بیشتر در این باب میگشاید
سمیه حمیدی؛ بیگم ناصری؛ حسین فرزانه پور
چکیده
آگاهی از مسئله عقبماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغربزمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. بهگونهای که بعضاً آنان دین را عامل عقبماندگی ...
بیشتر
آگاهی از مسئله عقبماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغربزمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. بهگونهای که بعضاً آنان دین را عامل عقبماندگی و فروکاست جامعه ایران و در تضاد با مدرنیته، و اسلام را ناتوان از ارائه الگوی بدیلی برای تحول در ساختار اجتماعی- سیاسی تلقی میکردند. مستشارالدوله از جمله روشنفکران عصر قاجار در تلاش است تا با انطباق گزارههای حکومتمندی مدرن با نص قرآن، مدرنیته را قابل انطباق با اسلام نشان دهد. این مقاله در تلاش است تا نحوه تفسیر و انطباق نص قرآن و روایات با گزارههای حکومتمندی مدرن را براساس تحلیل متن رساله خطی یککلمه براساس روش توصیفی- تحلیلی انجام دهد. دستاورد پژوهش حاضر نشان میدهد که تلاش در جهت ارائه قرائتی از همسازی اسلام و مدرنیته و در راستای فهم خوانشی بومی و دینی از حکومتمندی مدرن با اتکا به نص قرآن و روایات و تأکید بر جامعیت دین اسلام نسبت به اندیشه مدرن در غرب، عمده هدف نگارش آن بوده است. این رساله ضمن طرد رویکردهای غالب زمانه خود، یعنی دوره پیشامشروطه مبنی بر ناسازگاری دین و مدرنیته و استفاده ابزاری از دین، خوانش جدیدی از آن ارائه میدهد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
علی اصغر طالب نژاد؛ سید محمد علی تقوی؛ محمد جواد رنجکش
چکیده
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهمترین پرسشهای نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بودهاند. این پژوهش دیدگاه آیتالله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار میدهد. پرسشهای اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وامگیری از یکدیگر را ...
بیشتر
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهمترین پرسشهای نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بودهاند. این پژوهش دیدگاه آیتالله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار میدهد. پرسشهای اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وامگیری از یکدیگر را دارند؟ و این وامگیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولفمحور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام میشود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینهها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را میپذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری میداند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهدهاند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریکترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل میدهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمیشمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند میداند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابلتفکیک که آن را یا باید بهتمامی پذیرفت یا بهطور کلی مردود شمرد نمیداند.
فریبا شایگان
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
فیروز اصلانی؛ الهه مرندی
چکیده
در اختیار گرفتن قدرت توسط اخوانالمسلمین پس از انقلاب در مصر و داشتن نقشی مؤثر در تصویب قانون اساسی 2012 مصر موجب گردید موضوع اندیشه دولت اسلامی اخوانالمسلمین مورد توجه محافل مختلف رسانهای و علمی قرار گیرد. همین مسئله، انجام پژوهشی درباره این موضوع را ایجاب کرد. پرسش پژوهش حاضر این است که نظریه دولت اسلامی در اندیشه سیاسی اخوانالمسلمین ...
بیشتر
در اختیار گرفتن قدرت توسط اخوانالمسلمین پس از انقلاب در مصر و داشتن نقشی مؤثر در تصویب قانون اساسی 2012 مصر موجب گردید موضوع اندیشه دولت اسلامی اخوانالمسلمین مورد توجه محافل مختلف رسانهای و علمی قرار گیرد. همین مسئله، انجام پژوهشی درباره این موضوع را ایجاب کرد. پرسش پژوهش حاضر این است که نظریه دولت اسلامی در اندیشه سیاسی اخوانالمسلمین چیست و از آغاز تأسیس جنبش تا سالهای نزدیک به انقلاب و پس از آن چه تحولاتی یافته است؟ بدین ترتیب دولت اسلامی مطلوب اخوانالمسلمین در زمان حاضر، شناسایی و معرفی میشود تا بر اساس آن بتوان در خصوص عملکرد اخوان بهویژه در حوزه تدوین قانون اساسی به تحلیلی درست و مبتنی بر واقعیت در حوزه عمل در دوره پس از انقلاب پرداخت که به نوعی عرصه تبدیل شعارها به واقعیتها است. بر اساس یافتههای پژوهش حاضر میتوان بیان کرد که به دنبال تحولات ایدئولوژیکی اخوان در طول حیات خود، همراه با تغییر نگاه به مفهوم دولت، چگونگی اجرای شریعت و اسلامی نمودن قوانین در جامعه نیز در اندیشه اخوان دچار تحول شده است. از این رو، با اهمیت یافتن نقش و جایگاه اصول دموکراتیک در مفهوم دولت اسلامی در اندیشه اخوانالمسلمین، مسئله اسلامی نمودن قوانین در جامعه و تعیین نهادی حاکمیتی مبتنی بر قانون اساسی برای تطابق مصوبات مجالس با شریعت اسلامی، ذیل رعایت اصول دولت دموکراتیک مدنی و دفاع از استقلال نظام حقوقی سکولار قرار میگیرد.
ارائه بحث انتقادی اصیل پیرامون ماهیت علوم انسانی جدید و تعیین نسبت آن با دین
مهدی فدایی مهربانی
چکیده
مرحوم دکتر داود فیرحی و دکتر سیدجواد طباطبایی دوتن از اساتید سابق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران هریک داعیهدار تفکری در باب ایران بودند که در در سالهای اخیر صورت نوعی تقابل و منازعۀ فکری به خود گرفته بود. طباطبایی پس از سالها بحث نظری در باب انحطاط ایران در نهایت از موضع اندیشۀ سیاسی ایرانشهری به مسئله انحطاط ایران مینگرد ...
بیشتر
مرحوم دکتر داود فیرحی و دکتر سیدجواد طباطبایی دوتن از اساتید سابق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران هریک داعیهدار تفکری در باب ایران بودند که در در سالهای اخیر صورت نوعی تقابل و منازعۀ فکری به خود گرفته بود. طباطبایی پس از سالها بحث نظری در باب انحطاط ایران در نهایت از موضع اندیشۀ سیاسی ایرانشهری به مسئله انحطاط ایران مینگرد و دکتر داود فیرحی مشکلۀ ایران را ذیل غفلت از تحولی مورد خوانش قرار میدهد که در دوران مشروطه در اندیشۀ سیاسی تشیع رخ داد و آن مشروطهخواهی خاصه با تقریر میرزای نائینی است. از آنجا که هریک از این دو استاد محترم از زاویۀ متفاوتی به مشکلۀ ایران مینگریستند، در سالهای اخیر مدارای فکری ایشان به منازعۀ فکری بدل شد و هریک در آثار اخیر خود مستقیماً به نقد یکدیگر پرداختند. این مقاله ضمن بررسی این منازعۀ فکری، مدعی است نوعی این-همانی میان نقد هردو استاد به یکدیگر وجود دارد؛ در واقع، هردو استاد یکدیگر را به غفلت نظری واحدی متهم میکنند. ما در این مقاله، به بررسی وجوه مختلف این منطق اینهمانی خواهیم پرداخت.
یوسف علی بیرانوند؛ قاسم صحرائی؛ علی حیدری
چکیده
گروه یکی از مهمترین پدیدههای اجتماعی است. مولوی در مثنوی، بارها به مفهوم گروه اشاره کرده و مریدان و مخاطبان را به سلوک گروهی سفارش کرده است. آنچه مولوی دربارۀ گروه گفته بسیار پویاست؛ به طوری که نظرات وی را به عنوان دانشی نظری میتوان به کار بست و بومی ساخت. در این مقاله، تلاش ما آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، نظرات مولوی را دربارۀ ...
بیشتر
گروه یکی از مهمترین پدیدههای اجتماعی است. مولوی در مثنوی، بارها به مفهوم گروه اشاره کرده و مریدان و مخاطبان را به سلوک گروهی سفارش کرده است. آنچه مولوی دربارۀ گروه گفته بسیار پویاست؛ به طوری که نظرات وی را به عنوان دانشی نظری میتوان به کار بست و بومی ساخت. در این مقاله، تلاش ما آن است که با روش توصیفی- تحلیلی، نظرات مولوی را دربارۀ گروه مورد بررسی قرار دهیم و به این پرسشها پاسخ دهیم: 1- معیارهای تشکیل گروه کدامند؟ 2- فواید تشکیل گروه چیست؟ 3- آسیبهای گروه چیست؟ پس از بررسی مثنوی به این نتایج دست یافتیم: 1- مولوی معیار تشکیل گروه را شباهت افراد میداند. 2- او فواید تشکیل گروه را ضرورت پیمودن راه، اجرای دستورات دین، از بین رفتن ناامیدی و... میداند. 3- مولوی آسیبهای گروه را بیوفایی اعضای گروه، نداشتن هدف مقدس، رهبر ناآگاه، همگروهی با افراد نادان و ناشایسته و... بیان میکند.
محمود تقی زاده داوری
چکیده
چکیدهمقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه میپردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح میکنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر ...
بیشتر
چکیدهمقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه میپردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح میکنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر عینی و واقعی و حقیقی بودن جامعه تأکید دارند. روشن است که این دو دیدگاه، کاملاً منافی و ناسازگار با یکدیگر است.مقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه میپردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح میکنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر عینی و واقعی و حقیقی بودن جامعه تأکید دارند. روشن است که این دو دیدگاه، کاملاً منافی و ناسازگار با یکدیگر است.