نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

چکیده
مقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه می‌پردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح می‌کنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر عینی و واقعی و حقیقی بودن جامعه تأکید دارند. روشن است که این دو دیدگاه، کاملاً منافی و ناسازگار با یکدیگر است.
مقاله حاضر به بررسی آراء علامه محمدحسین طباطبائی (1281ـ1360 هـ . ش) در زمینه نحوه هستی جامعه می‌پردازد. نگارنده بر این نظر است که آراء ایشان در این زمینه، متضّاد، متنافی و غیرقابل جمع است. در حالی که ایشان در آثار فلسفی محض خود همچون اصول فلسفه و روش رئالیسم بر اعتباری بودن اجتماع تصریح می‌کنند، در آثار تفسیری ـ فلسفی (theosophic) خود بر عینی و واقعی و حقیقی بودن جامعه تأکید دارند. روشن است که این دو دیدگاه، کاملاً منافی و ناسازگار با یکدیگر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Allāmeh Tabātabāī’s Veiws Regarding the Type of Society’s Existence

نویسنده [English]

  • mahmood taghizadeh davari

Allameh Tabataba'i University

چکیده [English]

Abstract:
This article deals with Allāmeh Tabātabāī’s views on the type of society’s existence. I will demonstrate that there is a contradiction and inconsistency in his views regarding this issue. While, explicitly, maintained in his philosophical work, Osool-e Falsafeh va Ravesh-e Reālism, that society has an abstract, conceptual, and non-concrete nature, Tabātabāī insists in his theosophical book, al-Mizān, of concrete, factual and real existence of society. Clearly, these two views are totally different, and incompatible with each other.
This article deals with Allāmeh Tabātabāī’s views on the type of society’s existence. I will demonstrate that there is a contradiction and inconsistency in his views regarding this issue. While, explicitly, maintained in his philosophical work, Osool-e Falsafeh va Ravesh-e Reālism, that society has an abstract, conceptual, and non-concrete nature, Tabātabāī insists in his theosophical book, al-Mizān, of concrete, factual and real existence of society. Clearly, these two views are totally different, and incompatible with each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Social Philosophy
  • Social Theology
  • Individualism
  • Collectivism
  • Allāmeh Tabātabāī
 
منابع
ـ آقاجانی، نصرالله (1393)، «علامه طباطبایی و فلسفه علوم‌اجتماعی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، شمارۀ 18.
ـ بوذری‌نژاد، یحیی (1391)، «منشأ حیات اجتماعی از نظر علامه طباطبایی»، دوفصلنامه نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دورۀ 2، شمارۀ 2.
ـ پورحسن، قاسم (1392)، «اعتباریات اجتماعی و نتایج معرفتی آن، بازخوانی دیدگاه علامه طباطبایی»، حکمت و فلسفه، دورۀ 9، شمارۀ 36.
ـ حسنی‌فر، عبدالرسول (1396)، «کارکرد نظریۀ ادراکات اعتباری در اندیشۀ سیاسی_اجتماعی علامه طباطبایی»، پژوهش‌های فلسفی_کلامی، سال نوزدهم، شمارۀ 1.
ـ طالب‌زاده، سیدحمید؛ قانعی‌راد، سیدمحمدامین؛ توکل، محمد؛ مرشدی، ابوالفضل (1393)، «شرایط امکان علوم‌اجتماعی در فلسفۀ اجتماعی علامه طباطبایی در پرتو مقایسۀ تطبیقی با فلسفۀ اجتماعی کانت»، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دورۀ 4، شمارۀ 1.
ـ طباطبایی، محمدحسین، بی‌تا، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 2،‌ قم: انتشارات صدرا.
ـ طباطبایی، محمدحسین، بی‌تا، تفسیر المیزان، ج4، قم: منشورات جماعة المدرّسین فی الحوزة العلمیة.
ـ غفوری‌نژاد، محمد (1394)، «‌نظریۀ فطرت و آرای جامعه‌شناختی و معرفت‌شناختی علامه طباطبایی»، دوفصلنامه انسان‌پژوهی دینی، سال دوازدهم.
ـ گورویچ، ژرژ، 1957، مسائل نادرست جامعه‌شناسی قرن نوزدهم، در: طرح مسائل جامعه‌شناسی امروز، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، انتشارات پیام، 1349.
ـ‌ مرعشی، سیدمنصور؛ چراغیان، جعفر؛ صفایی مقدم، مسعود؛ ولوی، پروانه (1397)، «بررسی تطبیقی تفکر اجتماعی در اندیشۀ علامه طباطبایی و لیپمن و استخراج دلالت‌های آن در برنامه آموزش فلسفه برای کودکان»، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال سوم، شمارۀ 1.
ـ‌ مطهری، مرتضی، بی‌تا، جامعه و تاریخ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ـ مطهری، مرتضی، بی‌تا، حواشی بر اصول فلسفه و روش رئالیسم، محمدحسین طباطبایی، جلد 2، قم: انتشارات صدرا، بی‌تا.