نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار

چکیده

 از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری  مبتنی  بر نظریه­های مختلف ارائه شده است. در این بین، عده­ای در تحلیل انقلاب  ‌از نظریۀ «کاریزماتیک[1]» «ماکس وبر[2]» بهره گرفته‌اند. برخی از گونه­های تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریۀ وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفه‌‌های مورد نظر« وبر» اعم از شرایط رخداد جنبش، پیروی مردم و نقش رهبر کاریزما در هم ‌عینیت یافته. پژوهش حاضر بهدنبال شناخت  پیامدهای آسیب‌زایی است که  اینگونه تحلیلها، از انقلاب، به دنبال داشته یا خواهد داشت  مقصود از آسیب در این تحقیق، عوامل تأثیرگذاری است که موجب کندی دستیابی به اهداف و یا توقف و عدول از بسیاری  آرمانهاست و انقلاب را از ماهیت اسلامی و مسیر اصلی خارج یا منحرف  می­کند. معیارهای شناخت انواع آسیب‌های نظری و اجتماعی  طی تحقیق دیدگاه امام خمینی، قانون اساسی و ارزشهای اسلامی و ظرفیتهای فقه شیعی است که در آسیب­شناسی مورد استناد قرار گرفته است. یافته­های پژوهش آسیبهای نظری و عرصۀ اجتماعی بسیاری است که  نمایانگر عدم انطباق مبانی و جهت مورد نظر وبر در جنبش کاریزمایی با انقلاب اسلامی است و در صورتی­که  نظریۀ کاریزماتیک وبر مبنای تحلیل  انقلاب اسلامی ایران  قرار گیرد، انواع آسیبها که مهم­ترین آن طی پژوهش بر شمرده شده بر انقلاب  عارض خواهد شد.



[1] CHARISMATIC


[2] MAX WEBER

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Criticizing Weberian charismatic authority explanation of the Islamic revolution in Iran

نویسنده [English]

  • nayereh ghavi

پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی

چکیده [English]

 Since the inception of the Iranian Islamic revolution in 1978, many theories have been used to explain this occurrence. In this regard, some have used the theory of "Charismatic Authority" advocated by Max Weber. Also, seemingly, some of the Weberian analyses of the Islamic revolution show that Weber's theory of charismatic power is capable of analyzing the revolution, and its components, including the circumstances of the movement, the obedience of the people and the charismatic leadership, have become relevant. The present paper is an attempt to identify some of the damaging consequences that these analyses will bring about. The meaning of the damage in this paper is an influential factor that slows down the achievement of revolutionary goals or stops many of the revolutionary aspirations and distorts the revolution from the Islamic nature and its main path. The criteria to recognize the types of theoretical and social damages in the present research include Imam Khomeini's viewpoints, the Constitution and Islamic values, and the capacities of Shi'i jurisprudence. The findings of the research consist of many theoretical and social damages that indicate a lack of consistency between Weber's foundations and direction in the charismatic movement with the Islamic revolution. Consequently, if Weber’s theory of Charismatic Authority is the basis of the analysis, then a variety of damages will affect the revolution; the more important ones are discussed in the paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analysis of the Islamic Revolution
  • Imam Khomeini
  • Charismatic Authority
  • Max Weber
  • pathology
-          آرون، ریمون (1382)،مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
-          آغاجری، هاشم 30/11/1387، روزنامه رسالت، شمارۀ 6648.7.
-          احمدی خراسانی، نوشین (1391)، بهار جنبش زنان؛ روایتی از اشکها ولبخندها، تهران: مؤلف.
-          آبراهامیان، یرواند (1392)، ایران بین دوانقلاب، ترجمۀاحمد گل محمدی و ابراهیم  فتاحی، تهران: نشر نی. 
-          ایزدهی، سجاد (1389)، « قبض و بسطی در دیدگاه فقهی روحانیت نسبت به نظام سیاسی»، مجموعه مقالات روحانیت و انقلاب اسلامی به اهتمام، عبدالوهاب فراتی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-          باوی، محمد (1381)، «تأملی در روش‌شناسی مطالعۀ اندیشه سیاسی امام خمینی»، فصلنامه مصباح، شماره 41: 5.
-          بشیریه، حسین (1378)، سیری در نظریه‌های جدید در علوم سیاسی، تهران: مؤسسۀ نشر علو نوین.
-          بشیریه، حسین (1381)، دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران (دورۀ جمهوری اسلامی)، تهران: نگاه معاصر.  
-          بشیریه، حسین (1379)، جامه­شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
-          بشیریه، حسین (1378)،جامعۀ مدنی و توسعۀ سیاسی در ایران، تهران: مؤسسۀ نشر علوم نوین.
-          ترنر، برایان (1379)،ماکس وبر و اسلام ، ترجمۀ سعیدوصالی، تهران: نشر مرکز، 1379.
-          جولیوس گولد ویلیام ل. کولب (1376)،فرهنگ علوم اجتماعی، تهران: انتشارات مازیار.  
-          حاضری، علی محمد ( 1377)، « ارزیابی نظریۀ کاریزماتیک در تطبیق با واقعیت انقلاب اسلامی ایران »، نشریه مدرس، ش8،: 27.
-          حجاریان ، سعید (1379)،تاوان اصلاحات، تهران: نشر ذکر.
-          حجاریان، سعید (1380)،  از شاهد قدسی تا شاهد بازاری، تهران: انتشارات  طرح نو.
-          حجاریان سعید (1377)،جامعه مدنی و ایران امروز، تهران: نقش نگار.
-          حجاریان، سعید (1377)، « بررسی نظریۀ رهبری امام خمینی»، پژوهشنامۀ متین، ش اول.
-          حجاریان، سعید (1376)، « امام خمینی؛ فقیه دوران گذر (از فقه جواهری تا فقه المصلحه)»، ماهنامۀ کیان 46
-          حجاریان، سعید (1374)، « فرایند عرفی شدن فقه شیعه»، ماهنامۀ کیان 24: 20.
-          حجاریان، سعید 22/12/1380، روزنامۀ نوروز.
-          حجاریان، سعید 3/6/88، «متن دفاعیات چهارمین دادگاه رسیدگی به اتهامات »، خبرگزاری فارس، کد خبر 8806030459.
-          خاتمی، محمدرضا 7/3/1387، روزنامۀ کیهان، ش 19190.
-          خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، ج 11، 13، 14، 15، 16، 17، 1378، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-          خمینی، روح‏الله (1377)،ولایت فقیه،حکومت اسلامی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-          خمینی، روح‏الله (1374)، اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی، دفتر پنجم(تبیان)، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
-          رحیم پورازغدی، حسن (1375)، «عرف و مصلحت در ترازوی حکومت اسلامی »، کتاب نقد، شماره 1، مؤسسه فرهنگی اندیشه: 85.
-          سروش، عبد الکریم ( 1378)، «شریعتی و پروتستانیسم»، مجلۀ توانا، ش40: 11.
-          شجاعی‌زند، علیرضا (1383)،عرفی شدن در غرب مسیحی و شرق اسلامی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
-          شیخاوندی، داور (1374)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، گناباد: مرندیز.
-          صالح پور، جهانگیر (1372)، « نقدی بر نظریۀ فربه‌تر از ایدئولوژی »، ماهنامه کیان، شماره15: 46.
-          علیزاده،عبدالرضا و همکاران (1383)،جامعه‌شناسی معرفت، مؤسسه پژوهشی حوزۀ دانشگاه.
-          فولادیان، مجید (1393)، «جامعه‏شناسی کاریزمای ملی مطالعۀ تطبیقی تاریخی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی»، رسالۀ دکترا دانشگاه تهران.
-          قوی، نیره (1394)، درآمدی بر کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران در قلمرو زنان، تهران: نشر معارف.
-          قوی، نیره (1394)، «بازخوانی و آسیب‌شناسی تحلیل انقلاب بر اساس نظریۀ کاریزماتیک ماکس وبر»، رساله دکترا، دانشگاه معارف.
-          قوی، نیره و امیرلو، علی ( 1394)، «بازشناسی ویژگی‌ها و نقش ج.ا.ا در راهبرد کلان وحدت و همگرایی امت مسلمان»، مطالعات انقلاب اسلامی، ش 41: 169
-          کوزر، لوئیس (1368)،زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
-          کچویان، حسین (1391)، انقلاب اسلامی ایران و انفتاح تاریخ، تهران: انتشارات سوره.
-          گیدنز، آنتونی (1373)،جامعه‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
-          گنجی، اکبر (1381)، کیمیای آزادی، تهران: طرح نو.
-          محمدی، مجید (1377)،سر بر آستان قدسی دل در گرو عرفی، تهران: نشر قطره.
-          محمدی، مجید (1378)،جامعۀ مدنی ایرانی بسترهای نظری و موانع، تهران: نشر مرکز.
-          وبر، ماکس (1374)،  اقتصاد و جامعه،  ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، تهران: انتشارات مولی.
-          وبر، ماکس (1379)،عقلانیت و آزادی، ترجمۀ یدالله موقن و احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
-          واعظی، حمد (1377)، جامعۀ مدنی و جامعۀ دینی، پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی.
-          مددپور، محمد (1381)، آیین‌ فرهى‌ شهریارى‌ و دیندارى‌ از ایران‌ باستان‌ تا ایران‌ اسلامى‌، تهران: پژوهشگاه‌ علوم‌ انسانى‌ و مطالعات‌ فرهنگى‌.