نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد
2 گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
3 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم‌ترین پرسش‌های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده‌اند. این پژوهش دیدگاه آیت‌الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می‌دهد. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام‌گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام‌گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولف‌محور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینه‌ها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را می‌پذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری می‌داند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهده‌اند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریک‌ترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل می‌دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمی‌شمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند می‌داند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابل‌تفکیک که آن را یا باید به‌تمامی پذیرفت یا به‌طور کلی مردود شمرد نمی‌داند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A Study of Ayatollah Motahari’s Approach to the Modern West and the Interaction with It
نویسندگان [English]
- Ali Asghar Taleb-Nejad 1
- Seyed Mohammad Ali Taghavi 2
- Mohammad Javad Ranjkesh 3
1 Political Science Department, Ferdowsi University of Mashhad
2 Political Science Department, Ferdowsi University of Mashhad
3 Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]
The questions of the nature of the Western civilization and the way to confront it have been among important questions for Muslim politicians and thinkers, in the last two centu-ries. In this research, Ayatollah Motahari’s views on the West and the way to deal with it are studied. The main questions in this paper are: can Islamic and Western civilizations bor-row from each other intellectually and is there any limitation in such a borrowing, from Motahari’s view? While he argues that the West’s borrowings from the Islamic civilisation played an important role in the formation of the modern Western civilisation, he believes that the latter suffers from many weaknesses, which are related to its philosophical founda-tions and can also be seen in its political thought and practice. Motahari sees colonialism as the darkest point in the process of exchange between the West and Muslim societies. In principle, he is pessimist about the Western civilisation, though acknowledges its achieve-ments in some aspects such as science and technology and even in the promotion of justice. He does not refute Muslims’ adoption from the West, but renounces any attempt at dissolv-ing Islamic identity within the Western civilisation or following the latter’s deficiencies. He does not see the civilisation as a package that must be adopted or rejected as a whole, nor does he see it an integrated civilization with no differentiation between its constituent soci-eties.
کلیدواژه‌ها [English]
- Motahari
- The West
- adoption
- humanism
- Secularism
- Colonialism
)