نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

بی تردید، یکی از روشنفکران مسلمان و رهبران اجتماعی که طی چند دهۀ اخیر، افکارش مورد توجه قرار گرفته، فتح‌الله گولن است. او نسخۀ جدیدی از اسلام را معرفی می‌کند که به اسلام میانه‌رو یا اسلام اجتماعی میان اندیشمندان غربی شهرت دارد. گولن، اسلام را با خوانشی ترکی تفسیر می‌کند که در آن، اسلام با هویت ترکی پیوند ویژه‌ای می‌یابد. این پژوهش با هدف دستیابی به فهم خوانش گولن از اسلام، ابتدا تفسیر او از اسلام ترکی یا آناتولی را با مفاهیم مدنظر وی شرح می‌دهد. در این میان، مفهوم جهاد را به دلیل تفسیر نوینی که گولن از آن می‌کند با تفصیل بیشتری بررسی می‌شود. در نهایت به علل عقب ماندگی مسلمانان از منظر گولن و در چارچوب فهم وی از اسلام ترکی پرداخته می‌شود. در این پژوهش با مرور آثار گولن با روشی اکتشافی- توصیفی، به این مهم رهنمون می‌شویم که اسلام اجتماعی، گونه ای از اسلام سکولار است که میان متفکران مسلمان به اسلام رحمانی شناخته می‌شود. اسلام رحمانی وی، با نشان دادن چهره‌ای ملایم و به دور از خشونت از اسلام به جهان و پیوند آن با مدرنیته دارای پنج ویژگی عمده است: نگاه گزینشی و حداقلی به اسلام، تحریف و قلب مفاهیم اسلام سیاسی مثل جهاد، اخلاق محوری مبتنی بر ارزش‌های جهان شمول و سکولار، تاکید بر تساهل و مدارا، پذیرش نظریه پلورالیسم دینی و تأسیس جامعه تکثرگرا با حمایت از دموکراسی غربی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Anatolian Islam in the social thought of Fethullah Gulen

نویسندگان [English]

  • Elham sadat Moghadasi 1
  • Mahdi Hosseinzadeh Yazdi 2

1 MA in Muslim Social Sciences, University of Tehran

2 Associate Professor, Faculty of Social Sciences, University of Tehran

چکیده [English]

Undoubtedly, Fethullah Gulen is one of the Muslim intellectuals and social leaders whose thoughts have received attention in the last few decades. He introduces a new version of Islam, which is known as moderate Islam or social Islam among Western thinkers. Gülen interprets Islam by a Turkish reading, in which Islam finds a special link with Turkish identity. His innovative reading of Islam, while emphasizing individual morality and spirituality pays special attention to interpretation, tolerance and dialogue with other religions and supports the establishment of a comprehensive pluralist. By revising and redefining the words and terms of Sufism, he places service as a faith-inspired concept at the center of his work, which leads to the form of modern Sufism. Modern Sufism is the expansion of the concept of individual Sufism to the community and the promotion of social participation in today's modern world.
In order to understand Gülen's reading of Islam, we first explain his interpretation of Turkish or Anatolian Islam by his intended concepts. In the meantime, we examine the concept of Jihad in more detail due to Gulen's new interpretation of that. Finally, we discuss the causes of the backwardness of Muslims from Gulen's point of view and in the framework of his understanding of Turkish Islam.
It can be said that Gülen's social Islam is a type of secular Islam that is known as Rahmani Islam among Muslim thinkers. His Rahmani Islam, by displaying a gentle and non-violent face of Islam to the world and linking that with modernity, has five major features: selective and minimal view of Islam, distortion and conversion of the concepts of political Islam such as Jihad, ethics based on Universal and secular values, emphasis on tolerance, accepting the theory of religious pluralism and establishing a pluralistic society by support of Western democracy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Secular Islam
  • Turkish Islam
  • Modern Sufism
  • Rahmani Islam
  • Jihad
  • Gulen
اختیاری میاب، مهدی و هاشمی، سید عباس (۱۳۹۷). علل و دلایل شکل‌گیری، تداوم و گسترش جنبش گولن. دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، ۶(۱2)، 163-203.
ارس، بولنت و کاها، عمر (۱۳۸۱). جنبش اسلام لیبرالی در ترکیه: اندیشه‌های فتح‌الله گولن. ترجمۀ سید اسدالله اطهری. فصلنامۀ مطالعات خاورمیانه، 32، 59-82.
ایباف، رز هلن (۱۳۹۵). جنبش گولن؛ تحلیلی جامعه‌شناسانه از جنبشی مدنی که ریشه در اسلام میانه‌رو دارد. ترجمۀ فیروزه درشتی. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
جاوید، محمدجواد (۱۳۹۱). روش تحقیق در علم حقوق به زبان ساده. تهران: مخاطب.
حافظ، قادر، رودگر، محمد و محمدی، فرزاد (۱۳۹۸). تأثیر عرفان نورسی بر اسلام اجتماعی ترکیه با محوریت اندیشه‌های فتح‌الله گولن. جستارهای سیاسی معاصر، ۱۰(۳)، 1-23.
گولن، محمد فتح‌الله (۱۳۹۱). جهاد؛ روح و حقیقت آن در اسلام (طبق منابع اهل سنت). ترجمۀ صادق آیینه‌پور. سنندج: کردستان.
مصباح یزدی، محمدتقی (1389). بزرگ‌ترین فریضه. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۸). مجموعه آثار شهید مطهری (۲۰). تهران: صدرا.
ملایی، محمدرضا (۱۳۹۳). بررسی تطبیقی عوامل عقب‌ماندگی مسلمین و راه‌های برون‌رفت از آن در آرای فتح‌الله گولن و علی شریعتی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی. دانشگاه فردوسی مشهد. گروه علوم سیاسی.
نوروزی فیروز، رسول (۱۳۹۶). الهیات اجتماعی و تمدن اسلامی (بررسی آرای محمد فتح‌الله گولن دربارۀ تمدن اسلامی). فصلنامۀ علمی-پژوهشی فلسفه و الهیات، ۲۲(۴)، 28-59.
Çelik, G. (2008). The Gülen movement: Building social cohesion through dialogue and education. Dissertation submitted for the degree of doctor of philosophy at Tilburg Univerity, the Nederlands.
Ergene, M. E. (2008). Tradition witnessing the modern age; an analysis of the Gulen movement. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2004). Emeralds hills of the heart 2; key concepts in the practice of Sufism. Translated by A. Unal. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2005a). Questions and answers about Islam (Vol.2). Translated by M. Cetin. New Jersey: Light.
Gulen, M. F. (2005b). Pearls of wisdom. Translated by A. Unal. New Jersey: Light.
Gulen, M. F. (2006a). Questions and answers about Islam (Vol. 1). Translated by Cetin, M. New Jersey: Light.
Gulen, M. F. (2006b). An analysis of the prophet’s life: The messenger of God. Muhammad. Translated by A. Unal. New Jersey: Light.
Gulen, M. F. (2009 a). Toward a global civilization of love and tolerance. Translated by M. Unal, et al. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2009 b). Essays, perspective, opinions. Compiled by Tughra Books. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2009 c). Emerald hills of the heart 3; key concepts in the practice of Sufism. Translated by Unal, A. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2011). Emeralds hills of the heart 1; key concepts in the practice of Sufism. Translated by A. Unal. New Jersey: Tughra.
Gulen, M. F. (2015). Endeavor for Renewal; droplets of wisdom from the heart. Translated by K. Altay. New Jersey: Tughra.
Hendrick, J. D. (2013). Gulen; The Ambiguous politics of market Islam in Turkey and the world. New York and London: New York University Press.
Hunt, R. A., & Aslandogan, Y. A. (2007). Muslim citizens of the globalized world. New Jersey: Light.
Marty, M. E. (2015). Hizmet means service; Perspective on an alternative path within Islam. California: University of California press
Sevindi, N. (2008). Contemporary Islamic conversation; M. Fethullah Gulen on Turkey, Islam and the West. Translated by A. T. Antepli. New York: Published by State University of New York Press.
Yavuz, H. (2013). Toward an Islamic enlightment. New York: Oxford University Press.