نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری، شهرسازی و هنر، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشکده معماری، شهرسازی و هنر دانشگاه ارومیه

چکیده

اسلام به عنوان یک شیوه کامل زندگی ضمن توجه به الگوهای رفتاری انسان به کالبد سکونتگاههای او که عرصه زیست و فعالیت هستند مورد توجه قرار داده و آرمانهای اسلامی را تعقیب می‌کند به طوری که پیوند جدایی ناپذیری بین زندگی مادی و معنوی ایجاد کرده است. بنابراین در طراحی و قرارگیری مهم ترین فضاهای شهر اسلامی از جمله: مساجد، مدارس و حتی بازار و فضاهای سبز به عنوان فضاهایی که علاوه بر تامین معیشت، شهروندان را دعوت به حضور در آن مکان‌ها می‌کند به همین دلیل طراحی هریک از کاربری‌های شهری در راستای تحقق جهان‌بینی دینی باید به نحوی باشد که مانع غفلت از یاد خدا و فرد را در انجام واجبات و مستحبات و رعایت ارزش‌های دینی‌ یاری رساند. مقاله حاضر بررسی تاثیر کاربری‌های شهری (مسجد، مدرسه، فضا سبز، فروشگاه و مسکن) در گسترش ارزش‌های اسلامی (امنیت، آرامش، معنویت، عدالت و تعاملات اجتماعی) در منطقه 3 شهرداری ارومیه که شرایط مطلوبی (سرانه بالای کاربری‌ها و بافت جدید شهری) دارد می‌پردازد. روش تحقیق توصیفی- کاربردی و جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌ای و جامعه آماری پژوهش جمعیت منطقه 1 شهرداری ارومیه می‌باشد که از طریق فرمول کوکران بدست آمده و در تحلیل از ضریب همستگی پیرسون، که با ضریب پیرسون 579/ و سطح معناداری کمتر از0.01 بین نحوه استقرار کاربری‌های شهری و ارزشهای اسلامی بیشترین همبستگی وجود دارد و براساس نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی محلات مسکونی بیشترین و مدرسه کمترین ضریب تعیین را در ارزش‌های اسلامی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The impact of urban land use on the development of Islamic values in Urmia city: the case of district one

نویسندگان [English]

  • Asghar Abedini 1
  • Maryam Ebadi Sharif Abad 2

1 Department of Urban Planning, Faculty of Architecture, Urban Planning and Art, Urmia University, Urmia, Iran.

2 1

چکیده [English]

Islam as a complete way of life, while pays attention to the patterns of human behavior, is also concerned with his/her habitats or a place for living and working. In other words, Islam has created an inseparable link between wordily and spiritual life. Therefore, designing and the location of the most important public places of an Islamic city such as mosques, schools, and even the market and green spaces, regardless  of providing livelihoods, invites citizens to attend the mentioned places. Accordingly, the design of every urban space in accordance with the religious worldview must be in a way that prevents the neglect of the remembrance of God and helps an individual to fulfill the obligatory duties and observe the recommended religious values. The present paper examines the impact of urban land use (mosque, school, store and housing) on the development of Islamic values (security, peacefulness, spirituality, justice and social interactions) in the district one of Urimia municipality, which has some favorable conditions (in terms of per capita space of land use and having an urban new area).The research method is descriptive-practical and data collection is library-base, besides the usage of a questionnaire. Based on our results, there is a meaningful relationship between the location of public places and Islamic values. In terms of regression analysis, neighborhood has the highest and school has the lowest coefficient of determination in Islamic values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban form
  • Land use
  • Value
  • Islamic values
  • Urmia city
-      آیت‌الله اراکی، محسن (1394)، مدرسه عالی دارالشفا، قم، 9مهر.
-      الهی‌زاده، محمدحسن؛ سیروسی، راضیه (1393)، «الگوسازی مسکن بر پایۀ سبک زندگی اسلامی»، فصلنامه سبک زندگی دینی، پاییز: 35-70.
-      امیری، حکمت؛ قنبری، معصومه (1393)، «شاخص‎های شهر اسلامی با تأکید بر متون اسلامی»، کانون ملی معماری ایران همایش ملی معماری، عمران و توسعۀ نوین شهری تبریز.
-      اوصانلو، علی؛ کاشانی جو، خشایار ( ۱۳۹۲)، «تبیین الگوی مکان سازی در شهر اسلامی (نمونه موردی سبزه میدان زنجان)»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، تبریز، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-      بیات، بهرام (1394)، «رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، شمارة اول: 137 – 16.
-      پیربابایی، محمد تقی؛ فرخی، مریم (1393)، «تأملی بر مفهوم منظر شهری در شهرهای ایرانی- اسلامی از گذشته تا به حال»، اولین همایش ملی معماری و شهر سازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-      جعفریان ثمین؛ قهری، حامد و دیگران (1392)، «تحلیل و بررسی جایگاه مسجد به ‌عنوان نمادی از شهر ایرانی- اسلامی»، اولین کنفرانس معماری و فضاهای شهری پایدار، دانشگاه فردوسی مشهد.
-      حمزه‌نژاد، مهدی؛ معین‌مهر، صدیقه ( ۱۳۹۲)، «اصول اجتماعی طراحی شهر و محله، براساس متون اسلامی»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-      خدایی، جواد؛ خزاعی، مریم (1393)، «بررسی تطبیقی مکان گزینی مساجد محله ای در بافت قدیم و جدید به منظورارتقاء ساختار هویتی محلات (نمونه موردی مشهد)»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، شورای اسلامی شهر مشهد.
-      رائفی‌پور، علی‌اکبر (1394)، پنجاهمین همایش روایت عهد با موضوع «معماری اسلامی»، مسجد بقیه الله العظم، 13اسفند.
-      رحیم‌پور ازغدی، حسن (1392)، «شاخص‌های شهر اسلامی»، تالار نورمشهد، 9تیر.
-      سجادزاده، حسن؛ پرندوش، سینا و دایی‌چی، محمد (۱۳۹۲)، «هویت اسلامی در ساختار کالبدی شهرهای ایرانی و احیای هویت بومی معماری اسلامی –ایرانی»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-      سلیمانی مقدم، پرویز؛ امان­پور، سعید و غفارزاده، فرحناز (1394)، «تحلیل توزیع فضایی کاربری­های شهری منطقه 3 شهرداری اهواز با تأکید بر کاربری آموزشی»، دو فصلنامه پژوهش­های بوم‌شناسی شهری، سال ششم: 35- 52.
-      سویزی، امیر؛ غفاری، مرضیه (1393)، «ارتقاء هویت ایرانی اسلامی در شهرسازی و معماری محلات شهرهای جدید(نمونه موردی: محله استاد شهریار«B 7» شهر جدید پولادشهر اصفهان)»، اولین کنفرانس نیارش شهر پایا.
-      فراهانی، مریم؛ نارنگی، مهدی (۱۳۹۲)، «رهیافتی بر ارتباط عدالت و معماری در جوامع اسلامی(مطالعه موردی بازارهای تاریخی ایران)»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز .
-      قزلباش، رحیم؛ نجاری الموتی، آمنه (۱۳۹۲)، «واکاوی ویژگی‌های کالبدی فرم شهر اسلامی، با بررسی نمونه‌هایی از اندلس تا هند»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز .
-      کریمی، مهشید (۱۳۹۲)، «بازخوانی اصول مکان‌یابی مسجد در شهر اسلامی»، دومین همایش ملی معماری و شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز.
-      کلانتری، عبدالحسین؛ نصر اصفهانی، آرش و آرام، هاشم (1392)، توزیع فضایی امکانات و خدمات و تناسب آن با جمعیت ساکن در مناطق شهر تهران، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، گروه پژوهش­های راهبردی اجتماعی و فرهنگی.
-      گودرزی سروش، محمد مهدی؛ امین‌زاده گوهریزی، بهناز و نقی­زاده، محمد (1391)، «تجلی اندیشۀ اسلامی در شهر با حضور مدرسه در محله»، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره هفتم:5- 18.
-      لطیفی، غلامرضا؛ صفری چابک، ندا (1392)، «بازآفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی اسلامی بر پایۀ اصول نوشهر گرایی، فصلنامه مطالعات شهری، شمارۀ هفتم: 3- 12.
-      محمدیان، وحید؛  وثیق، بهزاد (1393)، «ساخت فضای کالبدی شهر ایرانی اسلامی»، ششمین کنفرانس بین‌المللی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های اسلامی، شورای اسلامی شهر مشهد.
-      مرکز آمار ایران (1395)، نتایج حاصل از سرشماری نفوس و مسکن دروۀ 1395.
-      مشکینی، ابولفضل و دیگران (1392)، «ارزیابی کیفیت محیط بین محلات برخوردار وکم برخوردار با روش تاپسیس و انتروپی مطالعۀ مقایسه بین محلات فرامرز و نوده (منطقه 2 شهرداری مشهد)»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه­های شهر اسلامی، مشهد.
-      مهندسین مشاور طرح و آمایش (1388)، طرح جامع تجدید نظر شهر ارومیه، ادارۀ کل راه و شهرسازی استان آذربایجان غربی.
-      نقی­زاده، محمد (1379)، «صفات شهر اسلامی از نگاه قران کریم»، مجله صحیفه مبین، شماره 22: 4-40.
-      وطن‌خواه، مسعود؛ کمالی باغراهی، اسماعیل و خوشاب، علی (1393)، «بررسی نقش مذهب در شکل‌دهی و گسترش شهرهای ایران؛ با تأکید بر دین اسلام»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، شورای اسلامی شهر مشهد.
-      Barrett, Kimberly L; Lynch, Michael (2015), "Social Justice and Criminal Justice", Elsevier:  386-391.
-      Bertram, Christine; Rehdanz, Katrin (2015), "Analysis The role of urban green space for human well-being", Ecological Economics120: 139–152.
-      Boussauw, Kobe; van Meeteren, Michiel; Witlox, Frank; Boussauw, Kobe (2014), "Short trips and central places: The home-school distances in the Flemish primary education system (Belgium)", Applied Geography 53: 311-322.
-      Graham, Marnie (2015), "Everyday human (in) securities in protected urban nature – Collaborative conservation at Macassar/Wolfgat dunes nature reserves, Cape Town, South Africa", Geoforum 64: 25–36.
-      R. Wolch, Jennifer; Byrne, Jason; P. Newell, Joshua (2014), urban green space, public health, and environmental justice: The challenge of making cities 'just green enough', Landscape and Urban Planning 125: 234–244.