نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 فارغ التحصیل دانشگاه بیرجند

3 استادیار علوم سیاسی دانشگاه بیرجند

چکیده

آگاهی از مسئله عقب‌ماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغرب‌زمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. به‌گونه‌ای که بعضاً آنان دین را عامل عقب‌ماندگی و فروکاست جامعه ایران و در تضاد با مدرنیته، و اسلام را ناتوان از ارائه الگوی بدیلی برای تحول در ساختار اجتماعی- سیاسی تلقی می‌کردند. مستشارالدوله از جمله روشنفکران عصر قاجار در تلاش است تا با انطباق گزاره‌های حکومت‌مندی مدرن با نص قرآن، مدرنیته را قابل انطباق با اسلام نشان دهد. این مقاله در تلاش است تا نحوه تفسیر و انطباق نص قرآن و روایات با گزاره‌های حکومت‌مندی مدرن را براساس تحلیل متن رساله خطی یک‌کلمه براساس روش توصیفی- تحلیلی انجام دهد. دستاورد پژوهش حاضر نشان می‌دهد که تلاش در جهت ارائه قرائتی از همسازی اسلام و مدرنیته و در راستای فهم خوانشی بومی و دینی از حکومت‌مندی مدرن با اتکا به نص قرآن و روایات و تأکید بر جامعیت دین اسلام نسبت به اندیشه مدرن در غرب، عمده هدف نگارش آن بوده است. این رساله ضمن طرد رویکردهای غالب زمانه خود، یعنی دوره پیشامشروطه مبنی بر ناسازگاری دین و مدرنیته و استفاده ابزاری از دین، خوانش جدیدی از آن ارائه می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Foundations of Modern Islamic Sovereignty in Pre-constitutional Period: Focusing on Treaty of One Word

نویسندگان [English]

  • somaye hamidi 1
  • beigom naseri 2
  • hossein farzanepour 3

1 university of birjand

2 birjand

3 Assistant Professor of Political Science University

چکیده [English]

Knowing the issue of Iran's retardation in Qajar Era, intellectuals began to think about the causes of this, disadvantages of establishing state in Iran and considered its change a factor of advancement and booming in The West. Attempts to understanding renewal viewpoints in The West and imitating it caused analyze and recognize thoughts of this group in relation to identity foundations. Some of them consider religion as the factor of retardation and decline of Iran's society against modernity and considered Islam as a disabled entity to present a noble pattern for change in political-social structure. Mostashar-Al-Doule is among the intellectuals of constitutional era and tries to adapt the modern sovereignty statements with content of Quran, and prove the modernity compatible with Islam. This paper tries to interpret and adapt the content with modern sovereignty statements based on one-word treaty. The achievement of present study indicates that the main objective of compiling one-word is attempt to present adaptation of Islam and Modernity along with native and religious content of modern sovereignty that is easy to understand based on Quran content, Islamic Sayings and focusing on comprehensive Islam Religion in relation to modern thought in The West. This research while rejecting dominant approaches of tis time, i.e. pre-constitutional era based on incompatibility of religion and modernity and utility exploitation of religion, renders a new representation of it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soverinity
  • Foko
  • Mostashar-Al- Doule
  • Islam
  • Modernity
منابع
- آبدی، دون (1388)، پدیدارشناسی تکنیک، ترجمه مرادفرهادپور و صالح نجفی، جستاری­هایی در رسانه، فناوری و رسانه، ج 1، قم: دانشکده ادیان و مذاهب.
- آجدانی، لطف­الله (1387)، روشنفکران ایران در عصر مشروطیت، تهران: اختران.
- ازغندی، علی­رضا؛ عامری­گلستانی، حامد (1389)، «مبانی اندیشه قانون­گرایی میرزایوسف­خان مستشارالدوله»، تحقیقات سیاسی و بین­المللی، سال دوم، ش 4، پاییز: 62-27.
- اباذری، یوسف (1377)، خرد جامعه­شناسی، تهران: طرح نو.
- اسلامی، روح­الله؛ ذوالفقاریان، فاطمه (1389)، «حکومت­مندی در تاریخ فلسفه سیاسی»، پژوهش سیاست نظری، دوره جدید، ش نهم، بهار: 19-1.
- اسلامی، روح­الله (1394)، «دولت مشروطه و حکومت­مندی مکانیکی»، دولت­پژوهی، بهار، سال اول، شماره1: 176-214.
- پاشازاده، غلامعلی (1391)، در جستجوی قانون (میرزا یوسف­خان مستشارالدوله)، تهران: انتشارات علم.
- پالومبو، آنتونیو (1388)، «فرایندهای سیاسی: حکومت، دستگاه اداری و بروکراسی»، در راهنمای جامعهشناسی سیاسی کیت نش، ج 1، ترجمۀ محمد خضری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- حائری، عبدالهادی (1364)، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران: امیرکبیر.
- دیلمی­معزی، امین (1391)، «بررسی دلایل فکری و نظری شکست مشروطه اول»، تاریخ­پژوهی، سال چهاردهم ش 52، پاییز: 238-217.
- ربیعی، منیژه (1386)، تاریخ بیداری ایرانیان، تخلیص و بازنویسی تاریخ بیداری ایرانیان اثر ناظم­الاسلام کرمانی، تهران: میراثبان.
- سلیمانی­دهکردی، کریم؛ رفعتی­پناه مهرآبادی، مهدی (1393)، «مفهوم آزادی نزد روشنفکران ایرانی پیش از مشروطه»، مطالعات تاریخ فرهنگی، زمستان، سال ششم، ش 22: 76-53.
- شاه­محمدی، روح­الله (1394)، مبانی دولت مدرن در اندیشه متفکران عصر مشروطه، تهران: آبادبوم.
- طالبیان، یحیی (1378)، «ریشه­یابی اندیشه میرزا یوسف­خان مستشارالدوله»، مجموعه مقالات نهضت مشروطه ایران، ج 1، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
- طاهری­مقدم، سیدمحمد؛ بوچانی، ابراهیم (1394)، «میرزاملکم­خان ناظم­الدوله و تأملی بر اندیشه­های آموزشی او»، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، ش اول، بهار و تابستان: 73-88.
- علیزاده­بیرجندی، زهرا (1391)، حکومت­ناصری در گفتمان­های نو، تهران: انتشارات هیرمند.
- فراستخواه، مقصود (1374)، سرآغاز نواندیشی معاصر(دینی و غیردینی)، تهران: شرکت سهامی انتشار.
- قدیانی، عباس (1392)، نگاهی کوتاه به قیام­های سیاسی و مذهبی در ایران؛ از عباسیان تا انقلاب اسلامی، تهران: یادداشت.
- قره­داغی، معصومه (1383)، «زندگی و اندیشۀ میرزا یوسف­خان مستشارالدوله»، علامه، ش 1و 2، بهار و تابستان: 290-279.
- کرمانی، ناظم­الاسلام (1357)، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- مزینانی، محمدصادق (1389)، تمایزات مشروطه­خواهان مذهبی و غربگرا با تطبیق بر انقلاب اسلامی، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
- مستشارالدوله، میرزایوسف­خان (1287)، رساله یک کلمه، نسخه خطی، تهران: کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
- ممتحن­الدوله، مهدی­خان (1365)، رجال وزارت خارجه عصر ناصری و مظفری، به کوشش ایرج افشار، تهران: اساطیر.
- موثقی، احمد (1385)، نوسازی و اصلاحات در ایران از اندیشه تا عمل، تهران: قومس.
- هدایتی، علی (1381) «یوسف­خان مستشارالدوله و رساله یک کلمه»، پیشینه، ش 2، بهار: 40-39.
- Dean, Mitchell (1999), Governmentality: Power and Rule in Modern Society, London: Sage Press.
-Dupont, Danica; and Frank Pearce (2004), Foucault Contra Foucault, Reading the Governmentality, London: Sage Publication.
− Foucault, Michel  (2007), Security, Territory, and Population: Lectures at the College de France, 1977-78, New York: Palgrave Macmillan.
- Lagenddik,Arnood (2009), "shift in governmentality, territoriality and governance, an introduction ,university of nijmegan", sprigner science.com.