نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین داد بیانی ¹
• حمید پارسانیا ²

¹ ندارم

² دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

چکیده
بحث متدولوژی و استراتژی‌های پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژه‌ای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشته‌گان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت می‌شد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیک‌های پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ارزشمندتری به حساب می‌آید. به خصوص تأمل و دقت‌های ژرفی که فارابی نسبت به بحث متدولوژی از خود نشان داده است به گونه‌ای که می‌توان او را پیش‌گام در طرح مباحث روش‌شناسی دانست.
این نوشتار در پی آن است تا با تعمق در آثار فارابی، یعنی "احصاء العلوم"، "علم مدنی" و" آراءاهل مدینۀ فاضله" و برخی دیگر آثار او که به بحث متدولوژی پرداخته، قواعد و اصول روش‌شناختی که مؤلف از آن بهره برده است را استخراج، طبقه‌بندی و تشریح نماید و تلاش دارد تا شیوه‌هایی که فارابی در مقام گرد آوری و تحلیل داده‌ها و نقد ارزیابی آرای دیگران به کار گرفته است توضیح دهد.
قبل از آن، به مفروضاتی در مورد ماهیت واقعیت اجتماعی که از آن به مفروضات "هستی‌شناختی" یاد می‌شود و نیز مجموعه‌ی مرتبطی از مفروضات در مورد شیوه‌ای که معرفت نسبت به این واقعیت را می‌توان بدست آورد یعنی مفروضات "معرفت‌شناختی" و نیز مفروضات "انسان‌شناختی" که نقش مقدمی در بحث روش‌ها دارد، به اجمال پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

• روش
• روش‌شناسی
• فارابی
• علوم فرهنگی
• هستی‌شناسی
• معرفت‌شناسی
• روش شهودی و وحیانی

موضوعات

• بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان

عنوان مقاله [English]

Farabi,s Methodology in Social and Cultutral Sciences

نویسنده [English]

• Hosseindad Bayani ¹

چکیده [English]

The methodology and strategies of research in social sciences are of great importance and momentum. Although very little attention has been paid, in the early scientific literature, to logic and methodology about generating knowledge, certain early Muslim scholars such as Farabi and Ibn-e Khaldun have made valuable conscious efforts in methodology, research techniques and scientific standards that are characteristic of contemporary style. Especially Farabi's profound reflections and accurate observations of methodology have made him a pioneer of methodological issues.
Delving into Farabi's works such as Kitab Ihsa' al-'Ulum, 'Ilm-e Madani , Al-Madina al-Fadila and some other works that deal with methodology, this study seeks to extract, classify and explain the rules and principles of methodology developed and used by the author. Thus attempts have been made to elaborate on the methods used by Farabi to collect and analyze data and critically assess others' viewpoints.
Before that, this study discusses assumptions about the nature of social reality, called ontological assumptions, and also a number of assumptions relating to the method through which knowledge can be obtained about this reality i.e. epistemological and anthropological assumptions that precede methodology.

کلیدواژه‌ها [English]

• method
• methodology
• Farabi
• cultural sciences
• Ontology
• Epistemology
• intuitive and revelatory method