دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
اصالت فرد یا جامعه از منظر شریعتی

غلامرضا جمشیدیها؛ مریم توانای نامی

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 9-32

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.247298.1159

چکیده
  همه جامعه‌شناسان به نوعی با دو مفهوم اصالت فرد و جامعه یا ساختار اجتماعی و کنش انسانی درگیرند. بر این اساس هریک با برقراری ارتباط میان این دو مفهوم، به برتری یکی بر دیگری توجه می‌کنند یا رابطه ای را میان این دو مفهوم برقرار می‌سازند. شریعتی به عنوان متفکری مسلمان، متأثر از تعلیمات اسلامی بوده و فضای فرهنگ اسلامی و مذهب شیعه تأثیرات ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
گفتگوی پایدار (اخلاقی) در برنامه‌ریزی شهری بر اساس نظرگاه ایرانی-اسلامی (مولانا) و غربی (باختین)

مهرداد رحمانی؛ بهناز امین زاده

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 33-54

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.242357.1135

چکیده
  از زمان مطرح شدن انقلاب مشارکتی در دهه 50 میلادی تاکنون، پژوهشگران و محققان مختلف، تلاش‌های بسیاری در زمینه چگونگی تحقق مشارکت اجتماعی در برنامه‌ریزی‌ها در سطوح و مقیاس‌های مختلف، انجام داده‌اند. از سوی دیگر، با مطرح شدن موضوع پایداری در دهه‌های پیشین و آمیختگی آن با موضوع مشارکت اجتماعی، این تلاش‌ها شدت گرفته است. در مقاله حاضر، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
راه های مهار قدرت سیاسی از منظر سعدی

عباسعلی رسولی؛ عباس صالحی نجف آبادی

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 55-77

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.234829.1107

چکیده
  هدف اصلی این مقاله تبیین و تحدید قدرت و نهایتا مهار آن از نگاه سعدی در دو بخش نصیحه الملوک و در باب سیرت پادشاهان کتاب گلستان و بیان ویژگی های حکمرانی خوب است. پرسش اصلی آن ا ست که سعدی با چه روشهایی سعی کرده تا از گسترش استبداد وفساد حاکمان مطلق العنان جلوگیری کرده وفشار بر مردم گرفتار استبداد را کاهش دهد. با بررسی صورت گرفته مشخص گردید ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
اصالت فرد و جامعه و آثار آن بر مبنای حکمت صدرایی

حسن خیری

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 79-101

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.133816.1015

چکیده
  چکیده: اصالت فرد یا جامعه یا هر دو از کاستی و نارسایی هایی در رنج است؛ از جمله اینکه در این رویکردها انسان و تحولات انسانی، بریده از شبکه پیچیده جهان هستی در نظر گرفته می شود. و به تقلیل می گراید که بنا دارد تحولات انسانی را در قالب فرد و جامعه تحلیل نماید و به تأثیرات محیطی و غیر انسانی نمی پردازد. این نوشتار با بررسی و بازخوانی حکمت ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
شاخص‌های جامعه معنوی از منظر قرآن کریم و حدیث

سهیلا همتی مامو؛ سهراب مروتی؛ فاطمه اردشیری؛ زهرا رضایی

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 103-137

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.242971.1138

چکیده
  مهمترین هدف از تشکیل جامعه‌ی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیره‌ای صحیح، منطقی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی سنت و ساختار تغییرات اجتماعی(با تأکید بر آیه 11 سوره رعد)

نبی الله صدری فر؛ محمد رضا ضمیری؛ محمد مولوی؛ محمد صادق جمشیدی راد

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 139-158

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.244333.1141

چکیده
  هدف از این پژوهش نشان دادن اهمیت، جایگاه و رویکرد متون اسلامی و دیدگاه های جامعه شناسان نسبت به ساختار و مبانی تغییرات اجتماعی است. سوالات پژوهش: یک: موضوع «سنت تغییر» در تفاسیر قرآن چگونه تبیین شده است؟ دو: ساختار تغییرات اجتماعی در متون اسلامی و کلمات جامعه شناسان چگونه تحلیل شده است؟ تحقیق به روش اکتشافی و رویکرد توصیفی تحلیلی، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی و تحلیل جامعه مطلوب در اندیشه‌ی اجتماعی سیدجعفر کشفی

جهانبخش ثواقب؛ پروین رستمی

دوره 7، شماره 1 ، فروردین 1396، ، صفحه 159-179

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.236748.1114

چکیده
  اندیشه‌ی اجتماعی هر دوره‌ای متأثر از شرایط جامعه‌ای است که به‌بحث در مسائل اجتماعی و نهادهای اجتماعی می‌پردازد. در دوره‌ی قاجار نیز، عوامل سیاسی و مذهبی گوناگونی باعث حضور و نفوذ علمای شیعی در جامعه و حکومت شد که ناگزیر به‌طرح مباحثی در زمینه‌ی سیاست و اجتماع پرداخته‌اند. از جمله‌ی این عالمان، سیدجعفر دارابی کشفی از علما و فقهای ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی

موسی عنبری؛ صدیقه پیری

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 201-226

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.233710.1105

چکیده
  مفهوم فقر تحت تلقی‌ها و برداشت‌ها، معانی متعدد یافته است، اما در سال‌های اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله‌‌ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره‌های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است. مطالعۀ حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تاثیر برنامه های فرهنگی دفاع مقدس بر هویت فرهنگی دانش‌آموزان (مورد مطالعه دبیرستان‌های شهرستان شهرکرد)

بهرام بیات؛ عباس رئیسی سرتشنیزی؛ جمشید محبت خانی

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 227-251

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.237663.1117

چکیده
  پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی برنامه های دفاع مقدس بر هویت فرهنگی دانش‌آموزان دختر شهر شهرکرد انجام گردید. روش تحقیق میدانی از نوع همبستگی و برای نمونه‌گیری نیز از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده گردید. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه (دوره دوم) ناحیه یک و دو شهرستان شهرکرد که تعداد آنها 7152 نفر ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی اندیشه‌ی شهرسازی شیخ شهاب الدین سهروردی

جواد مهدیان‌پور؛ حمیدرضا صارمی

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 253-276

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.238194.1119

چکیده
  چکیده امروزه با گسترش مسائل و مشکلات در کشورهای مختلف جهان و ناکارآمدی نظریه‌های وارداتی در برخی زمینه ها، ضرورت بکارگیری اندیشه‌های مرتبط با زمینه‌های فکری و اعتقادی را در علوم مختلف از جمله شهرسازی را دوچندان می‌کند، بهره‌گیری از مبانی نظری و اصول معماری و شهرسازی اسلامی و در این راستا مطالعه‌ی آثار و اندیشه متفکرین مسلمان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مشارکت شهروندان در مدیریت شهری مطابق نگاه علامه طباطبائی

محمد تقی پیربابایی؛ جواد رحمانی

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 311-331

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.219687.1083

چکیده
  با توجه به جایگاه مشارکت در مدیریت شهری توجه به این مفهوم، لازم و ضروری هست. مدیریت شهری ‏در ایران در رابطه متقابل و ارگانیک با برنامه ریزی شهری نیست. متأسفانه در کشور ما اکثر اقدامات مدیریت ‏شهری، از بالا و از بیرون انجام شده که اکنون نیاز به حرکتی از پایین و از درون، برای بومی شدن آن‌هاست. ‏حال با توجه پتانسیل‌ها و همچنین چالش‌های ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
اسلامی‌‍سازی دانش معاصر: تقسیم‌بندی موضوعی و فراتحلیل آثار و مهم‌ترین منابع

عباس قنبری باغستان؛ سید محسن میری

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 333-356

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.251349.1176

چکیده
  هدف از این مقاله به دست دادن فهمی جامع و روشن از «اسلامی‌سازی دانش» در دوران معاصر می باشد، که پاسخی روشنفکرانه، علمی و احیاگرانۀ متفکران اسلامی به پروژۀ مدرنیته در چند دهۀ اخیر است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق اسنادی و کتابخانه‌ای، به فراتحلیل بیش از 80 اثر (مقاله، کتاب، نقد و...) در زمینۀ «اسلامی‌سازی دانش» پرداخته ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تبیین نقش و کارکرد آموزه جهاد در فرآیند انقلاب اسلامی ایران

حجت داوند؛ محمدحسین جمشیدی

دوره 6، شماره 2 ، مهر 1395، ، صفحه 357-376

https://doi.org/10.22059/jstmt.2018.249229.1170

چکیده
  هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزه جهاد در شکل‌گیری انقلاب اسلامی و بیان نقش محوری آن در پیروزی انقلاب اسلامی است. سوال اصلی مطروحه این است که نحوه مواجهه انقلابیون با مقوله جهاد چگونه بوده و این طرز تلقی چه کارکردی در پیروزی انقلاب داشته است؟ در پاسخ با واکاوی مفهوم جهاد و انواع نگرش‌ها نسبت به آن و مطالعه تحولات منجر به انقلاب اسلامی، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نقش ادراکات انسانی در مراتب تکامل‌ اجتماعات انسانی در علم مدنی فارابی

حمید پارسانیا؛ مسلم طاهری کل کشوندی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 28-9

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63561

چکیده
  این پژوهش درصدد است که به ارزیابی نقش ادراکات انسان در شکل‌گیری انواع جوامع انسانی و تکامل آنها در علم مدنی فارابی بپردازد؛ به عبارت دیگر هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی رویکرد فارابی نسبت به منشأ تفاوت‌های موجود در مُدُن انسانی از چارچوب مراتب ادراکی حاکم بر یک جامعه است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، استفاده از روش اکتشافی و رویکرد ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
الگوی کارگزاری نفوذ اجتماعی دین در آموزه‌های قرآن

محمدباقر آخوندی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 55-29

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63566

چکیده
  مسئله آنست که خروج از انفعال در برابرفرهنگ مبتذل در حال اشاعه و تحقق دکترین جهانی شدن فرهنگ اسلامی، با تکیه بر معیارها و سلایق شخصی مبلغان، امکان پذیر نیست؛ و نیازی جدی به الگوئی استاندارد شده از منابع دین وجود دارد. لذا هدف این مقاله استخراج و تدوین الگوی کارگزاری نفوذ اجتماعی دین از آموزه‌های قران است که با بهره‌گیری از روش تحلیل ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم

علی محمد حاضری؛ محمد ملاعباسی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 79-57

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63562

چکیده
  مفهوم فطرت پیش از دوران پهلویِ دوم، در کتاب‌ها و روزنامه‌های مذهبی، بسیار به ندرت به کار رفته است. اما بعد از شهریور 1320 و آغاز سلطنت محمدرضا شاه، استفاده از این مفهوم و نظریه‌پردازی دربارۀ آن، در مجلات و روزنامه‌هایی که نشر و تبلیغِ مسائل دینی را هدفِ خود قرار داده بودند، افزایش می‌یابد. فطرت، رفته رفته از سویی، به مفهومی کلیدی برای ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه)

غلامرضا جمشیدیها؛ یونس اکبری

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 105-81

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63563

چکیده
  تبیین امور واقع از منظر ابن خلدون (نگاهی نو به مقدمه) چکیده علم عمران ابن‌خلدون برپایه روش‌شناسی خاصی بنا نهاده شده است که فهم این نحوه تببینی گام مهمی در زمینه فهم منطق خلدون و متعاقب آن فهم پدیده‌های است که او قصد تبیین آنها را دارد. مقاله حاضر قصد بررسی نحوه تبیین وقایع توسط خلدون را دارد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع روش اسنادی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
دین و سرمایه اجتماعی: «واکاوی ظرفیت های اجتماعی جامعه اسلامی ایران»

محمدتقی پیربابایی؛ سیداحمد فیروزآبادی؛ عیسی حجت؛ محمد سلطان زاده

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 128-107

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63560

چکیده
  چکیده: سرمایه اجتماعی مفهومی است زمینه گرا و دین یکی از عوامل مهم در بررسی آن می باشد. این پژوهش تلاش می کند تا تصویری از سرمایه اجتماعی در جامعه اسلامی ایران ارائه دهد. گام نخست در جهت شکل گیری چارچوبی برای این مفهوم یافتن پاسخی برای این پرسش هاست: هسته سرمایه اجتماعی چیست؟ کنشگر با چه انگیزه ای به کنشگری در شبکه ها روی می آورد؟(سرچشمه) ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
«روش‌شناسی بنیادین» از منظر روش‌شناسی بنیادین

قاسم زائری؛ سیدمحمد معلمی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 160-129

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63565

چکیده
  این مقاله به نحوة پیدایی و عوامل شکل‌دهندة نظریة «روش‌شناسی بنیادین» به‌عنوان نظریه‌ای در باب مبناکاوی نظریات علمی اختصاص دارد که با اتکا به مبانی صدرایی، به بررسی عوامل معرفتی و غیرمعرفتی موثر بر تولید نظریه‌های علمی می‌پردازد. مبنای نظری این مقاله، خود نظریة «روش‌شناسی بنیادین» است و تلاش دارد نظریه روش‌شناسی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نظریه بومی‌گرایی حسین کچویان

مهدی حسین زاده یزدی؛ علیرضا حدادی

دوره 6، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 199-161

https://doi.org/10.22059/jstmt.2017.63564

چکیده
  تجدد، فراگیری و پیشوایی خود را از طریق فرایند توسعه و جهانی‌شدن دنبال می‌کند. در مقابل برخی منتقدان پارادایم توسعه، با ردّ مسیر تک‌خطی متجددشدن و قبول چندفرهنگ‌گرایی، نسخه‌های بومی را برای فرهنگ‌های گوناگون تجویز می‌کنند. از مهم‌ترین نتایج این رویکرد، تمرکز بر تکثرگرایی هویتی و بومی‌گرایی در علم بوده‌است. طرفداران علم بومی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تحلیل عناصر مفهومی گفتمان بیداری اسلامی در کلام مقام معظم رهبری از منظر تحلیل گفتمان

محمد میرزایی؛ علی ربانی؛ اصغر حقیقی مقدم

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 1-29

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60442

چکیده
  مقاله حاضر در پی تحلیل و بررسی شالوده­های مفهومی و دال­های مفصل­بندی گفتمان بیداری اسلامی از منظر مقام ­معظم­ رهبری است. در این تحقیق، در چارچوب روشی ترکیبی از نظریۀ زبان­شناسی انتقادی نورمن فرکلاف در تحلیل متون و از نظریهۀ گفتمان لاکلاو و موفه در چگونگی فراآیند هژمونیک شدن و تفوق یافتن گفتمان بیداری ­اسلامی بهره برده ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
اقتصاد دانش‌بنیان در منظومه فکری مقام معظم رهبری با تاکید بر الزامات اقتصاد مقاومتی

بهرام بیات؛ عبدالمحمد کاشیان

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 31-58

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60437

چکیده
  چکیده این مقاله  به دنبال آن است که منظومۀ فکری مقام معظم رهبری را به عنوان نظریه­ای بومی در حوزۀ اقتصاد دانش‌بنیان، مورد بررسی قرار دهد. بازخوانی این اندیشه‌ها سبب می شود که تصویر بهتری از این حوزه در اختیار داشته باشیم و با مسیر اصلی و خطوط حرکت اقتصاد دانش‌بنیان آشنا شویم. تأکید بر اقتصاد مقاومتی در این مقاله به عنوان یکی از ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
توسعه و جامعة آرمانی

علی‌رضا شجاعی‌زند

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60436

چکیده
  چکیده توسعه یعنی حرکت اجتماعی به سوی مطلوبیت‌ها؛ به همین رو نمی‌توان آن را بدون ورود به بحث اهداف و آرمان‌ها دنبال کرد. یکی از مفاهیم و قالب‌های مطرح در اندیشه‌های اجتماعی سَلَف، جامعة آرمانی بوده که در علوم اجتماعی جدید کمتر بدان پرداخته شده است. پرداختنِ به موضوع توسعه، آن هم با انگیزة رسیدن به الگوهای بومی، این اجازه و فرصت را ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مفهوم عدالت از منظر فارابی و ابن‌خلدون

شکوه دیباجی فروشانی؛ غلامرضا جمشیدیها

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 81-104

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60438

چکیده
  چکیده عدالت از مفاهیم بنیادی در دین اسلام است که متفکران بی‌شماری به آن توجه کرده و تعابیر مختلفی از آن ارائه داده‌اند. هدف پژوهش حاضر این است که با بررسی اسنادی مبتنی بر روش تحلیل محتوای کیفی به مطالعۀ مفهوم عدالت از دیدگاه دو اندیشمند مسلمان یعنی فارابی و ابن خلدون بپردازد و در نهایت راه‌کار آنها در خصوص برخورد با بی‌عدالتی را ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی تطبیقی ویژگی های حکومت اسلامی از منظر امام خمینی (ره) و سید قطب

یحیی بوذری نژاد؛ شاهین زرع پیما؛ حسین طاهری

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 105-137

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60441

چکیده
  چکیده حکومت اسلامی مفهومی مهم است که به‌مجرد هجرت پیامبر اسلام (ص) از مکه به مدینه، سازواره‌ها و  ساختارهای آن به‌واسطۀ ایشان و مبتنی بر تعالیم الهی مندرج در پیام وحی تکوین یافت تا به‌واسطۀ قدرت سیاسی، روح اسلام در کالبد جامعه دمیده شود. لیک پس از رحلت ایشان، این مفهوم در معرض تأویل‌ها و تفاسیر مختلف قرار گرفت و منازعات گوناگونی ...  بیشتر