حاضری, علی محمد, ملاعباسی, محمد. (1395). جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6(1), 79-57. doi: 10.22059/jstmt.2017.63562
علی محمد حاضری; محمد ملاعباسی. "جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم". نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6, 1, 1395, 79-57. doi: 10.22059/jstmt.2017.63562
حاضری, علی محمد, ملاعباسی, محمد. (1395). 'جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم', نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6(1), pp. 79-57. doi: 10.22059/jstmt.2017.63562
حاضری, علی محمد, ملاعباسی, محمد. جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 1395; 6(1): 79-57. doi: 10.22059/jstmt.2017.63562
جایگاه مفهوم فطرت در منازعات دینی-اجتماعی دورۀ پهلوی دوم
مفهوم فطرت پیش از دوران پهلویِ دوم، در کتاب‌ها و روزنامه‌های مذهبی، بسیار به ندرت به کار رفته است. اما بعد از شهریور 1320 و آغاز سلطنت محمدرضا شاه، استفاده از این مفهوم و نظریه‌پردازی دربارۀ آن، در مجلات و روزنامه‌هایی که نشر و تبلیغِ مسائل دینی را هدفِ خود قرار داده بودند، افزایش می‌یابد. فطرت، رفته رفته از سویی، به مفهومی کلیدی برای دفاع از دین در برابر مارکسیست‌ها یا دیگر منتقدانِ دین تبدیل می‌شود و از سوی دیگر، برای نقدِ دین‌داریِ متحجرانه و خرافی به کار می‌رود. بدین ترتیب، فطرت به چنان ابزار مهمی برای مبارزات دینی-اجتماعی مبدل می‌شود که در آستانۀ انقلاب اسلامی، استاد مرتضی مطهری آن را «ام‌المسائل» دین اسلام می‌نامد. اما پس از انقلاب اسلامی، این موج فروکش کرده و با بلاموضوع‌شدنِ کارکردهای این مفهوم در دورۀ پیش از انقلاب، بار دیگر به حاشیه رانده می‌شود. این مقاله کارکردهای اجتماعی فطرت در دورۀ پهلوی دوم را بررسی می‌کند.
Locating Fitrah Concept in Socio-Religious Debates during the Second Pahlavi Era
نویسندگان [English]
Ali Mohammad Hazeri1؛ mohammad mollaabbasi2
1Tarbiat Modares University
چکیده [English]
Before the coronation of the Second Pahlavi, religious literature rarely noted the concept of Fitrah. After coronation of Mohammad Reza Pahlavi in September 1941, however, the term and its theorizations found wider recognition in those magazines and newspapers aimed at promoting religious ideas. Gradually, Fitrah became a key concept in two significant ways: making a case for religion against criticisms raised by Marxists and secular critics of religion on one hand, and criticizing reactionary and superstitious interpretations of the religion on the other. Hence, Fitrah became so significant a tool in socio-religious struggles that it was called “the mother of all problems” of Islam by Morteza Motahari right before the Islamic Revolution. After the revolution, however, its moment was gone and the functions it had in pre-revolution era went obsolete. Thus, again, the concept was marginalized altogether. This paper investigates the socio-religious functions of Fitrah in the Second Pahlavi era.
کلیدواژه‌ها [English]
Fitrah, religious discourses in second Pahlavi era, promotion, Mohammad Ali Shahabadi, Seyyed Mahmood Taheqani, Morteza Motahari
مراجع
- بدون نویسنده (1313)، «روحانیت در ایران» همایون، شمارۀ سوم، آذرماه 1313: 7 و 8.
- آبراهامیان، یرواند (1387)، ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی و محمدابراهیم فتاحی، تهران: نی.
- برنجکار، رضا و مهدی فدایی (1391)، «بازخوانی نظریۀ فطرت به‌مثابۀ معیار فعل و گزارۀ اخلاقی»، پژوهش‌نامۀ اخلاق، سال پنجم، تابستان: 29-46.
- بیگدلی، عطاءالله (1386)، مبانی تعارض فقه امامیه و حقوق ایران و کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان در مبحث ازدواج، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد در حقوق، دانشگاه امام صادق (ع).
- پیرمرادی، محمدجواد (1387)، «آیت‌الله شاه‌آبادی و برهان فطرت عشق بر اثبات واجب‌الوجود»، حدیث عشق و فطرت، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- Laclau, Ernesto & Mouffe, C (2001), Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics, Verso.
- Laclau, Ernesto (2007), “Discourse” in: Goodin, Robert and others, A Companion to Contemporary Political Philosophy, UK, Blackwell Publishing.
- Laclau, Ernesto, & Bhaskar, R. (1998), Discourse theory vs critical realism, Alethia, 1(2): 9-14.
- Rear, D. (2013), “A Discursive struggle and contested signifiers in the arenas of education policy and work skills in Japan”, Critical Policy Studies, 7(4): 375-394.
ابتدای صفحه