عنبری, موسی, پیری, صدیقه. (1395). بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6(2), 201-226. doi: 10.22059/jstmt.2018.233710.1105
موسی عنبری; صدیقه پیری. "بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی". نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6, 2, 1395, 201-226. doi: 10.22059/jstmt.2018.233710.1105
عنبری, موسی, پیری, صدیقه. (1395). 'بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی', نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 6(2), pp. 201-226. doi: 10.22059/jstmt.2018.233710.1105
عنبری, موسی, پیری, صدیقه. بازنمایی «فقر» در رسائل و متون تاریخی ایرانی. نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان, 1395; 6(2): 201-226. doi: 10.22059/jstmt.2018.233710.1105
مفهوم فقر تحت تلقی‌ها و برداشت‌ها، معانی متعدد یافته است، اما در سالهای اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله‌‌ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره‌های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است. مطالعۀ حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات فقر در جامعه ایرانی است. الگوی نظری غالب در پژوهش، فهم فرهنگی و برساختی از مفهوم فقر است. با توجه به تاریخی بودن موضوع پژوهش، روش جمع‌آوری داده‌ها تحلیل اسنادی و کتابخانه‌ای و به طور ویژه روش تاریخی متن‌محور است. متون متفکران مورد بررسی بر حسب دسته‌بندی موضوعی به چهار دسته صوفیانه؛ اخلاقی؛ تعلیمی و فتوت‌نامه تقسیم‌بندی شدند. روش تحلیل نیز، تحلیل موضوعی آثار و کدگذاری آنهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد زنجیره ای از مفاهیم مرتبط و هم‌خانواده برای فقر وجود دارد که بدون توجه به آن، معناکردن فقر دشوار است. هستی و موجودیت فقر در منظومه ای از مفاهیم همسو و ناهمسو در دو دستۀ "فضیلت‌ها" و "رذیلت‌ها" قابل تقسیم‌بندی است. از این نظر، فقر بیش از همه، تعبیری فرهنگی است که در زنجیرۀ در هم تنیده‌ای از مفاهیم عموماً اخلاقی معنا می‌یابد. بنابراین تکنیک‌های مدیریت آن، به این نوع فهم فرهنگی نیازمند هستند.
A study of representation of poverty in the Iranian historical and literary texts
نویسندگان [English]
mousa anbari1؛ sedigheh piri2
1دانشیار دانشگاه تهران
2دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران
چکیده [English]
Poverty is a multi-meanings concept which has underwent conceptual modifications in different ages. In the current study we seek to review some poverty studies since the rise of Islam in Iran. Our data are collected and analyzed using literary writings and historical texts. The selected texts were classified based on four general themes, namely Sufism, ethics, teaching, and fotowwatwritings (letters on chivalry). In particular, we used a text-based historical method to analyze the gathered data. The findings indicate that there are some interrelated and synonymous concepts for poverty which are difficult to understand without considering its various meanings. In addition, we found historical connotations of the concept of poverty. According to the results, the nature of poverty can be interpreted and classified into two categories: virtues and vices. Our results also suggest that poverty is mainly understood as a cultural interpretation. It is a conceptual chain that carries many ethical meanings including piety, abstinence, contentment, and deliverance. As a result, the removal of poverty requires such a cultural understanding.
کلیدواژه‌ها [English]
Iranian thinkers, poverty, conceptual chain, historical literature, Iran, moral concepts
مراجع
- استوری، ج. (1385)، مطالعات فرهنگی دربارۀ فرهنگ عامه، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نشر آگه.
- افشاری، مهران (1382)، مقدمه، تصحیح و توضیح فتوتنامهها و رسائل خاکساریه (سی رساله)، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
- افشاری، مهران (1393)، فتوت، تاریخ جامع ایران، ج بیستم، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، سرویراستار صادق سجادی، چاپ اول، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی.
- انصاری، عبدالله (1372)، مجموعه رسائل، به تصحیح و مقابله سه نسخه دکتر محمد سرور مولایی، جلد اول، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.
- انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: سخن.
- باقری، فریده و کاوند، حسین (1387)، «اثر رشد اقتصادی بر فقر و نابرابری در ایران در سالهای 1374-1375»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28.
- پروین، سهیلا و زیدی، راضیه (1380)، «اثر سیاستهای تعدیل بر فقر و توزیع درآمد»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 58: 113-146
- پیری، صدیقه (1389)، «تبیین ساختار اجتماعی فقر از منظر فقرای روستایی»، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده علوم‌اجتماعی دانشگاه تهران.
- جعفری ثانی، مریم و بخشوده، محمد (1387)، «بررسی توزیع مکانی فقر و ناامنی غذایی خانوارهای شهری و روستایی به تفکیک استانی در ایران»، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال شانزدهم ، شماره61.
- چمبرز، رابرت (1377)، توسعه روستایی: اولویت‌بخشی به فقرا، ترجمۀ مصطفی ازکیا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- دانا، فریبرز (1384)، «اندازهگیری شاخص و پویش فقر در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال چهارم، شماره 17.
- رحمتی، داریوش و زیبایی، منصور (1387)، «تأثیر کاهش تعرفههای وارداتی بر فقر ایران»، مجله اقتصاد کشاورزی، 35-50.
- رحیمی، مجید و محمدی، حمید (1386)، «شاخصهای فقر و تغییرات رفاهی خانوارهای روستایی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شمارۀ 24.
- رهنما، مجید (1385)، هنگامی‌که بینوایی فقر را از صحنه بیرون میراند، ترجمۀ حمید جاودانی، تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی.
- صادقی، حسین (1386)، «رابطه رشد اقتصادی و توزیع درآمد با روند فقر در ایران با استفاده از رویکرد فازی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال هفتم، شمارۀ 28.
- طالب، مهدی و پیری، صدیقه (1393)، «تبیین ساختار اجتماعی فقر از منظر فقرای روستایی»، فصلنامه بررسی مسائل اجتماعی ایران، دور پنجم شمارۀ 3.
- طالب، مهدی؛ فیروزآبادی، سیداحمد و پیری، صدیقه (1389)، «فراتحلیلی بر مطالعات فقر در جامعه روستایی ایران»، فصلنامه توسعه محلی، دور دوم شمارۀ دوم.
- طرازکار، محمد حسن و زیبایی، منصور (1383)، بررسی معیارهای رفاه اجتماعی و توزیع درآمد و فقر در جوامع روستایی و شهری، «مطالعه موردی استانهای فارس و اصفهان و سمنان»، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شمارۀ 48.
- طوسی، خواجه نصیرالدین (1385)، اخلاق ناصری، به تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی، ترجمۀ علیرضا حیدری، چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
- عنبری، موسی و بقایی، سارا(1393)، «ارتباط فرهنگ فقر و آسیبگرایی زنان حاشیه‌نشین شهری، مورد مطالعه منطقه دیزج شهر همدان»، فصلنامه توسعه محلی، دورۀ 6 شمارۀ 2.
- غزالی، ابوحامد محمد (1361)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیو جم، جلد دوم، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
- غزالی، ابوحامد محمد (1377)، احیای علومالدین، ربع منجیات، ترجمۀ مویدالدین محمد خوارزمی به کوشش حسین خدیو جم، تهران: انتشارات علمی- فرهنگی، چاپ دوم.
- فیروزآبادی، سیداحمد و صادقی، علیرضا (1392)، طرد اجتماعی، رویکردی جامعهشناختی به محرومیت، تهران: انتشارات جامعهشناسان.
- قشیری، ابوالقاسم (1340)، ترجمۀ رساله قشیریه، با تصحیحات و استدراکات بدیعالزمان فروزانفر (1345) تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- قشیری، ابوالقاسم (1340)، ترجمۀ رساله قشیریه، بدیعالزمان فروزانفر، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
- قشیری، ابوالقاسم (1361)، ترجمۀ رساله قشیریه، بدیعالزمان فروزانفر، ترجمۀ مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
- محمدی، محمدعلی؛ ودادهیر، ابوعلی؛ سیفی، علیرضا و مشتاق، روشنک (1391)، «فراتحلیل مطالعات فقر در ایران»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شمارۀ 45.
- محمودی، وحید (1382)، «ارائۀ یک متدولوژی جدید، برای تجزیه و تغییرات فقر به دو اثر «رشد» و «توزیع مجدد»»، مجله تحقیقات اقتصادی: 165-186
- میرعابدینی، سید ابوطالب؛ افشار، مهران (1374)، آیین قلندری (مشتمل بر 4 رساله)، تهران: فراروان.
- نارایان، دیپا و دیگران (1390)، صدای فقرا، فریاد برای تغییر، ترجمۀ مصطفی ازکیا و جمال رحمتی‌پور، تهران: انتشارات کیهان.
- نجفی، بهاالدین و یعقوبی، وحید (1384)، تأمین مالی خرد، «راهکاری نوین برای کاهش فقر در جوامع روستایی»، مجلۀ اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شمارۀ 49.
- هجویری غزنوی، علیبن عثمان (1336)، کشفالمحجوب، از روی متن تصحیح‌شده ژوکوفسکی، به قلم محمد عباسی، تهران: انتشارات امبیرکبیر.
- هجویری غزنوی، علیبن عثمان (1371)، کشفالمحجوب، از روی متن تصحیح شده ژوکوفسکی، به قلم محمد عباسی، تهران: انتشارات طهوری.
- هجویری غزنوی، علیبن عثمان (1389)، کشفالمحجوب، تصحیح محمود عابدی، چاپ پنجم، تهران: سروش.
- واژه‌نامۀ فرهنگ علوم‌اقتصادی.
- واعظی کاشفی، حسینبن علی (1350)، فتوت‌نامه سلطانی، به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
- Sen, Amartya (1982), Poverty and Famines: An Essay on Entitlement and Deprivation, Oxford New York: Clarendon Press Oxford University Press. ISBN9780198284635.
- Laderchi,saith&stewart (2003), Does it matter that we don’t agree on the definition of poverty? A comparison for approach, QE,H working paper series
Spicker, Paul (1999), "Definitions of Poverty: Eleven Clusters of Meanin", in D. Gordon and P. Spicker (eds) The International Glossary of Poverty, London, Zed Books.
ابتدای صفحه