مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
موسی عنبری؛ صدیقه پیری
چکیده
مفهوم فقر تحت تلقی‌ها و برداشت‌ها، معانی متعدد یافته است، اما در سال‌های اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله‌‌ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره‌های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است. مطالعۀ حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات ...
بیشتر
مفهوم فقر تحت تلقی‌ها و برداشت‌ها، معانی متعدد یافته است، اما در سال‌های اخیر با برساخت شکل خاصی از آن به عنوان مقوله‌‌ای اقتصادی و مادی و به عبارتی نقصان و کمبود، از بازنمایی سایر چهره‌های فقر و فقرا در تاریخ ایران غفلت شده است. مطالعۀ حاضر با بازنمایی فقر در آثار مکتوب متفکران ایرانی بعد از اسلام، در پی خروج از فضای غالب مطالعات فقر در جامعه ایرانی است. الگوی نظری غالب در پژوهش، فهم فرهنگی و برساختی از مفهوم فقر است. با توجه به تاریخی بودن موضوع پژوهش، روش جمع‌آوری داده‌ها تحلیل اسنادی و کتابخانه‌ای و به طور ویژه روش تاریخی متن‌محور است. متون متفکران مورد بررسی بر حسب دسته‌بندی موضوعی به چهار دسته صوفیانه؛ اخلاقی؛ تعلیمی و فتوت‌نامه تقسیم‌بندی شدند. روش تحلیل نیز، تحلیل موضوعی آثار و کدگذاری آنهاست. یافته‌ها نشان می‌دهد زنجیره ای از مفاهیم مرتبط و هم‌خانواده برای فقر وجود دارد که بدون توجه به آن، معناکردن فقر دشوار است. هستی و موجودیت فقر در منظومه ای از مفاهیم همسو و ناهمسو در دو دستۀ "فضیلت‌ها" و "رذیلت‌ها" قابل تقسیم‌بندی است. از این نظر، فقر بیش از همه، تعبیری فرهنگی است که در زنجیرۀ در هم تنیده‌ای از مفاهیم عموماً اخلاقی معنا می‌یابد. بنابراین تکنیک‌های مدیریت آن، به این نوع فهم فرهنگی نیازمند هستند.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بهرام بیات؛ عباس رئیسی سرتشنیزی؛ جمشید محبت خانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی برنامه های دفاع مقدس بر هویت فرهنگی دانش‌آموزان دختر شهر شهرکرد انجام گردید. روش تحقیق میدانی از نوع همبستگی و برای نمونه‌گیری نیز از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده گردید. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه (دوره دوم) ناحیه یک و دو شهرستان شهرکرد که تعداد آنها 7152 نفر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی جامعه‌شناختی برنامه های دفاع مقدس بر هویت فرهنگی دانش‌آموزان دختر شهر شهرکرد انجام گردید. روش تحقیق میدانی از نوع همبستگی و برای نمونه‌گیری نیز از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده گردید. جامعه آماری شامل تمامی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه (دوره دوم) ناحیه یک و دو شهرستان شهرکرد که تعداد آنها 7152 نفر بوده و حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 257 نفر تعیین گردید و جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محققساخته انجام شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمونهای آماری شامل ضریب همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون و آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بین برنامه های فرهنگی دفاع مقدس شامل: برگزاری یادواره شهدا، برگزاری اردوهای راهیان نور، تشیع پیکر شهدای گمنام و اکران فیلمهای سینمایی و تلویزیونی مرتبط با دفاع مقدس با هویت دانش آموزان رابطه مثبت وجود دارد، اما بین انتشار وصایای شهدا و هویت فرهنگی دختران رابطهای مشاهده نگردید. همچنین ویژگیهای دموگرافیک شامل پایه تحصیلی در نتایج پژوهش تاثیری نداشتند.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جواد مهدیان‌پور؛ حمیدرضا صارمی
چکیده
چکیده امروزه با گسترش مسائل و مشکلات در کشورهای مختلف جهان و ناکارآمدی نظریه‌های وارداتی در برخی زمینه ها، ضرورت بکارگیری اندیشه‌های مرتبط با زمینه‌های فکری و اعتقادی را در علوم مختلف از جمله شهرسازی را دوچندان می‌کند، بهره‌گیری از مبانی نظری و اصول معماری و شهرسازی اسلامی و در این راستا مطالعه‌ی آثار و اندیشه متفکرین مسلمان ...
بیشتر
چکیده امروزه با گسترش مسائل و مشکلات در کشورهای مختلف جهان و ناکارآمدی نظریه‌های وارداتی در برخی زمینه ها، ضرورت بکارگیری اندیشه‌های مرتبط با زمینه‌های فکری و اعتقادی را در علوم مختلف از جمله شهرسازی را دوچندان می‌کند، بهره‌گیری از مبانی نظری و اصول معماری و شهرسازی اسلامی و در این راستا مطالعه‌ی آثار و اندیشه متفکرین مسلمان میتواند موثر باشد، هدف این پژوهش بررسی اندیشه سهروردی در ابعاد مختلف شهر و در نهایت ترسیم شهر مطلوب اسلامی از دیدگاه این اندیشمند مسلمان میباشد، پژوهش حاضر در هدف بنیادی میباشد و روش تحقیق آن تلفیقی از روشهای «تحلیل متن و محتوا»، «تحلیل علّی و فرا تحلیل» دربرخی بخشها و روش «اکتشافی» و «قیاسی - توصیفی» بوده و از منابع و اسناد کتابخانه‌ای در جمع آوری اطلاعات مورد نظر بهره برده شده است، یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مهم‌ترین ساحت شهر که شهر مطلوب در آنجا تحقق می‌یابد، ساحت فکری وجهانبینی انسان در شهر می باشد که در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی شهر نمودار میگردد، کالبد شهر از آن منظر اهمیت می‌یابد که در اعتلای دو وجه دیگر نقش مؤثری داشته باشد.
مقاله پژوهشی
علی شکوری
چکیده
با توجه به مناقشه‌های نظری در مورد مفاهیم و ارزش‌های بنیادی، چون عدالت، بین اسلام و غرب در این مقاله به مطالعۀ سیر تاریخی تحول مفهومی عدالت از منظر این متفکران می‌پردازیم. در این مطالعه نتیجه می‌گیریم که اولاً، عدالت معنای روشن و جهان‌شمول در اعصار و بین اندیشمندان ندارد و گرایش کلی به یافتن مبنایی برای زندگی سعادتمندانه و متعالی ...
بیشتر
با توجه به مناقشه‌های نظری در مورد مفاهیم و ارزش‌های بنیادی، چون عدالت، بین اسلام و غرب در این مقاله به مطالعۀ سیر تاریخی تحول مفهومی عدالت از منظر این متفکران می‌پردازیم. در این مطالعه نتیجه می‌گیریم که اولاً، عدالت معنای روشن و جهان‌شمول در اعصار و بین اندیشمندان ندارد و گرایش کلی به یافتن مبنایی برای زندگی سعادتمندانه و متعالی است؛ ثانیاً، تشابه و تفاوت در میان متفکرین غربی و اسلامی به مبانی معرفت‌شناختی و زمینه‌های اجتماعی و مذهبی برمی‌گردد؛ ثالثاً، گرایش‌ها در اندیشمندان غربی از دورۀ کلاسیک به‌سوی عصر جدید اجتناب از مطلق‌گرایی و کشاندن عدالت به زندگی عملی است درحالی‌که بین متفکرین اسلامی گرایشات مطلق‌گرایانه و تقدس‌گرایانه عموماً غالب است؛ خامساً، اندیشه‌ورزی اسلامی بیشتر گرایش به ازلی بودن دارد و خصلت پسین و پیشینی بودن دارد درحالی‌که اندیشه‌ورزی غربی به خصلت پسینی و جنبه‌های اجرایی عدالت گرایش دارد. سادساً، با توجه به دو مورد اخیر، در شیوۀ غربی عدالت استقرایی و درعین‌حال معطوف به حل مسئله مبتنی بر مبانی سکولار و اُمانیستی است ازاینرو لزوماً بهترین قوانین عادلانه تعبیر نمی‌شوند بلکه بیشتر به نتایج توجه می‌شود درحالی‌که اندیشۀ اسلامی جامع‌نگرانه و مبتنی بر مبانی معرفت‌شناختی معنوی است.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
محمد تقی پیربابایی؛ جواد رحمانی
چکیده
با توجه به جایگاه مشارکت در مدیریت شهری توجه به این مفهوم، لازم و ضروری هست. مدیریت شهری در ایران در رابطه متقابل و ارگانیک با برنامه ریزی شهری نیست. متأسفانه در کشور ما اکثر اقدامات مدیریت شهری، از بالا و از بیرون انجام شده که اکنون نیاز به حرکتی از پایین و از درون، برای بومی شدن آنهاست. حال با توجه پتانسیل‌ها و همچنین چالش‌های ...
بیشتر
با توجه به جایگاه مشارکت در مدیریت شهری توجه به این مفهوم، لازم و ضروری هست. مدیریت شهری در ایران در رابطه متقابل و ارگانیک با برنامه ریزی شهری نیست. متأسفانه در کشور ما اکثر اقدامات مدیریت شهری، از بالا و از بیرون انجام شده که اکنون نیاز به حرکتی از پایین و از درون، برای بومی شدن آنهاست. حال با توجه پتانسیل‌ها و همچنین چالش‌های پیش روی مشارکت مردم در ایران و وجود اشخاصی همچون علامه طباطبائی که در این زمینه اظهار نظر جامع و کاملی دارند؛ می‌توان از وجود چنین افرادی برای بومی سازی مفهوم مشارکت در ایران بهره جست. در این مقاله سعی گردیده است تا مفهوم مشارکت در مدیریت شهری را از نظریات علامه طباطبائی تبیین نمود. به همین منظور ابتدا به تحلیل و بررسی نقش مشارکت در مدیریت شهری پرداخته ایم و در ادامه به تبیین نظریات علامه طباطبائی در مورد مشارکت شهروندان و نقش آنان در حکومت از نظر علامه طاطبائی اشاره کرده ایم. سپس نقش حکومت در جامعۀ اسلامی را بیان شده است و به این نتیجه رسیده‌‌ایم که از دیدگاه علامه طباطبایی نه‌تنها شهروندان می‌توانند در مدیریت شهر نقش داشته باشند، بلکه مردم نسبت به مدیریت شهری دارای حق هستند و به‌گونه‌ای وظیفه شرعی و الهی مردم و شهروندان است که در مدیریت شهری نقش داشته باشند. به‌عبارتی‌دیگر اگر مردم به‌صورت مستمر در مدیریت شهری نقش نداشته باشند وظیفه دینی و شرعی خود را انجام نداده‌اند.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
عباس قنبری باغستان؛ سید محسن میری
چکیده
هدف از این مقاله به دست دادن فهمی جامع و روشن از «اسلامیسازی دانش» در دوران معاصر می باشد، که پاسخی روشنفکرانه، علمی و احیاگرانۀ متفکران اسلامی به پروژۀ مدرنیته در چند دهۀ اخیر است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق اسنادی و کتابخانه‌ای، به فراتحلیل بیش از 80 اثر (مقاله، کتاب، نقد و...) در زمینۀ «اسلامیسازی دانش» پرداخته ...
بیشتر
هدف از این مقاله به دست دادن فهمی جامع و روشن از «اسلامیسازی دانش» در دوران معاصر می باشد، که پاسخی روشنفکرانه، علمی و احیاگرانۀ متفکران اسلامی به پروژۀ مدرنیته در چند دهۀ اخیر است. این تحقیق با استفاده از روش تحقیق اسنادی و کتابخانه‌ای، به فراتحلیل بیش از 80 اثر (مقاله، کتاب، نقد و...) در زمینۀ «اسلامیسازی دانش» پرداخته و با ارائۀ نوعی تقسیم‌بندی موضوعی تلاش کرده تا تصویر روشن‌تری از آن به عنوان «کل» و مجموعه‌ای از «میراث غنی علمی» ارائه دهد. در این مقاله در جمع‌بندی نشان می‌دهیم که اسلامیسازی دانش با توجه به حجم زیادی از تلاش‌ها و کوشش‌های نظری و تحقیقاتی که در اقصی‌نقاط جهان، به خود اختصاص داده از یک‌سو نمایانگر رشد، بالندگی و غنای محتوایی آن است و از سوی دیگر، به‌نوعی «بازخیرش علمی» مسلمانان برای احیای دوران طلایی تمدن اسلامی محسوب می‌شود. لذا در مقایسه‌ای تاریخی، شاید بتوان با توجه به پویایی و روند تکاملی «اسلامیسازی دانش» در چند دهۀ اخیر، ارزش آن را با نقش «نهضت ایجاد دانش‌های عقلی و تجربی اسلامی» در زمان ورود مسلمانان به دوران طلایی «تمدن اسلامی» قابل قیاس دانست. ازاینرو، می‌توان نتیجه گرفت که «اسلامیسازی دانش» نه فقط تنها مسیر ممکن برای مقابله با مسائل و چالش‌های ناشی از مواجهه با مدرنیته است، بلکه همچنین این ظرفیت و پتانسیل را دارد که از طریق ایجاد گفتمان‌های خلاق در عرصه‌های مختلف علمی و روشنفکری به بازستاندن حاکمیت مسلمانان بر علم و دانش و احیای تمدن اصیل اسلامی کمک کند.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
حجت داوند؛ محمدحسین جمشیدی
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزه جهاد در شکل‌گیری انقلاب اسلامی و بیان نقش محوری آن در پیروزی انقلاب اسلامی است. سوال اصلی مطروحه این است که نحوه مواجهه انقلابیون با مقوله جهاد چگونه بوده و این طرز تلقی چه کارکردی در پیروزی انقلاب داشته است؟ در پاسخ با واکاوی مفهوم جهاد و انواع نگرش‌ها نسبت به آن و مطالعه تحولات منجر به انقلاب اسلامی، ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آموزه جهاد در شکل‌گیری انقلاب اسلامی و بیان نقش محوری آن در پیروزی انقلاب اسلامی است. سوال اصلی مطروحه این است که نحوه مواجهه انقلابیون با مقوله جهاد چگونه بوده و این طرز تلقی چه کارکردی در پیروزی انقلاب داشته است؟ در پاسخ با واکاوی مفهوم جهاد و انواع نگرش‌ها نسبت به آن و مطالعه تحولات منجر به انقلاب اسلامی، این فرضیه مطرح شد که روش مبارزه در انقلاب اسلامی، ضابطه‌‌‌‌‌‌مند بوده و ریشه در فرهنگ اسلامی داشته و از اصل چند وجهی و ذوالابعاد جهاد مایه گرفته است. به منظور تایید فرضیه در ابتدا زمینه‌های لازم برای مبارزه در هر انقلاب از جمله انقلاب اسلامی برشمرده شده و سپس تاثیر توجه به این نوع از جهاد در آنها ذکر شده است. یافته‌های پژوهش بیان‌‌گر آن است ایدئولوژی انقلاب اسلامی که برگرفته از قرآن و سیره اهل بیت است، مبتنی بر ادراک روزآمدی از جهاد، ایثار و شهادت است. امام خمینی (ره)، نیز به عنوان رهبر انقلاب، همواره به جهاد و مبارزه در راه اسلام و عدالت و دوری از انفعال مقابل حکومت ظالم سفارش کرده و هم از راه جهاد فرهنگی و بکارگیری مفاهیم شرعی چون جهاد و قیام به بسیج توده‌ها پرداخته و در عین حال جهاد مسلحانه را نیز نفی نکرده بلکه به گاه وجوب به آن متوسل شدند. توده‌های انقلابی مسلمان نیز، در روند بسیج عمومی، به تاسی از فرهنگ جهاد و الگو گرفتن از مکتب عاشورا به فداکاری‌های بی‌نظیری پرداختند که در نهایت پیروزی انقلاب اسلامی را سبب شد.
