1گروه جامعه شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
2گروه جامعه شناسی موسسه اموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
چکیده
این مقاله به نحوة پیدایی و عوامل شکلدهندة نظریة «روششناسی بنیادین» بهعنوان نظریهای در باب مبناکاوی نظریات علمی اختصاص دارد که با اتکا به مبانی صدرایی، به بررسی عوامل معرفتی و غیرمعرفتی موثر بر تولید نظریههای علمی میپردازد. مبنای نظری این مقاله، خود نظریة «روششناسی بنیادین» است و تلاش دارد نظریه روششناسی بنیادین را در مورد خودش بیازماید. ابتدا شرحی از چیستی «نظریه روششناسی بنیادین» داده شده و پس از بیان عوامل تحقق «نظریه روششناسی بنیادین»، به داوری دربارة درونی یا بیرونی بودن آن پرداخته شده است. در اینجا از روش اسنادی و تحلیل متون و بررسی آثار استاد «حمید پارسانیا» سود برده شده و ضمناً به زمینة اجتماعی و زندگی فردی واضع نظریه توجه شده است. این مقاله به نحوة پیدایی و عوامل شکلدهندة نظریة «روششناسی بنیادین» بهعنوان نظریهای در باب مبناکاوی نظریات علمی اختصاص دارد که با اتکا به مبانی صدرایی، به بررسی عوامل معرفتی و غیرمعرفتی موثر بر تولید نظریههای علمی میپردازد. مبنای نظری این مقاله، خود نظریة «روششناسی بنیادین» است و تلاش دارد نظریه روششناسی بنیادین را در مورد خودش بیازماید. ابتدا شرحی از چیستی «نظریه روششناسی بنیادین» داده شده و پس از بیان عوامل تحقق «نظریه روششناسی بنیادین»، به داوری دربارة درونی یا بیرونی بودن آن پرداخته شده است. در اینجا از روش اسنادی و تحلیل متون و بررسی آثار استاد «حمید پارسانیا» سود برده شده و ضمناً به زمینة اجتماعی و زندگی فردی واضع نظریه توجه شده است.
- پارسانیا، حمید، (1391)، انواع و ادوار روشنفکری؛ با نگاهی به روشنفکری حوزوی، قم: کتاب فردا.
- پارسانیا، حمید (1392)، جهانهای اجتماعی، قم: کتاب فردا.
- پارسانیا، حمید و طالعی اردکانی، محمد (1392)، «روششناسی بنیادین و روششناسی کاربردی در علوماجتماعی؛ با تأکید بر رویکرد رئالیسم و نومینالیسم»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شماره دوم.
- پارسانیا، حمید (1392)، «نظریۀ و فرهنگ»، معاونت پژوهش گروه جامعهشناسی، بومیسازی جامعهشناسی قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- پازوکی، شهرام (1379)، «دکارت و مدرنیته»، در فلسفه، شمارۀ 1.
- حبیبی، رضا و شجاعی شکوری، محمد (1391)، فلسفۀ علومتجربی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- حسینزاده، محمد (1393)، مؤلفهها و ساختارهای معرفت بشری؛ تصدیقات و قضایا، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
- ساروخانی، باقر (130)، دائرهالمعارف علوم اجتماعی، تهران: انتشارات کیهان.
- شرت، ایون (1387)، فلسفۀ علوم اجتماعی قارهای: هرمنوتیک، تبارشناسی و نظریۀ انتقادی از یونان باستان تا قرن بیست و یکم، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
- عبودیت، عبدالرسول (1392)، فلسفۀ مقدماتی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، ویراست جدید.
- علیزاده، عبدالرضا و اژدری زاده، حسین و کافی، مجید (1383)، جامعهشناسی معرفت؛ جستاری در تبیین رابطۀ «ساخت و کنش اجتماعی» و «معرفتهای بشری»، زیر نظر محمد توکل، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
- کاپلستون، فردریک چارلز (1370)، تاریخ فلسفه، ترجمه: امیر جلالالدین اعلم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
- کوزر، لوئیس (1368)، زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعهشناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
- کوشا، غلام حیدر (1392)، «بررسی انتقادی مبانی جامعهشناسان دین در مطالعۀ آن (با محوریت نظریۀ فریزر، دورکیم، وبر و گیرتز)»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شماره سوم.