نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری دانش اجتماعی مسلمین دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش درصدد است که به ارزیابی نقش ادراکات انسان در شکل‌گیری انواع جوامع انسانی و تکامل آنها در علم مدنی فارابی بپردازد؛ به عبارت دیگر هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی رویکرد فارابی نسبت به منشأ تفاوت‌های موجود در مُدُن انسانی از چارچوب مراتب ادراکی حاکم بر یک جامعه است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، استفاده از روش اکتشافی و رویکرد توصیفی-تحلیلی است و سعی می‌شود آراء این اندیشمند مسلمان درباره مسئله اصلی پژوهش، تبیین و بررسی شود. سامان‌دهی تحقیق این‌گونه خواهد بود که پس از طرح مسئله و ذکر مقدمه‌ای در باب اهمیت و ضرورت اقدام به چنین پژوهشی، مبانی انسان‌شناسیِ معرفت از منظر فارابی ارائه می‌شود، سپس به مبحث انواع مُدُن انسانی از نظر وی پرداخته خواهد شد و مبادی معرفتی و غیرمعرفتی مؤثر بر شکل‌گیری این جوامع مورد بررسی قرار خواهد گرفت، و در پایان به منشأ تفاوت‌های موجود در جوامع انسانی نسبت به دوری یا نزدیکی به مدینه فاضله که نشان دهنده تفاوت موجود بین مُدُن فاضله و غیر فاضله است، خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

the role of human's Perceptions in evolution of the human's societies in Farabi's Civil Science

نویسندگان [English]

  • hamid parsania 1
  • moslem taheri 2

1

2

چکیده [English]

The aim of this study was to evaluate the role of human perception in the formation of human societies and their evolution in Farabi's civil science; In other words, the aim of this study was to evaluate Farabi approach to human communities of the origin of differences in levels of perception in a society.Methodology In this study, using exploratory and descriptive-analytic approach and is tried the views of This Muslim thinker about the issue of research, clarify and review.Such research will be organized after the introduction on importance and necessity the issue and to such research, anthropological the principles of knowledge is presented from the perspective of Farabi, Then he discussed the topic of human communities is based. And the principles of cognitive and noncognitive involved in the emergence of these communities will be studied, And in the end discussed to the origin differences in human societies and their relation with the utopia that shows the difference between virtuous and non-virtuous communities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "al-Farabi"
  • "epistemology"
  • "civil science"
  • "human perceptions"
  • "human communities"
-         ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1352)،مقدمه، ترجمه محمدپروین گنابادی، بی‌جا: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
-         ابن‌سینا، (1405)، الالهیات شفاء،  قم: منشورات مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
-         ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تهران: دانشگاه تهران.
-         ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1404)، تعلیقات، تحقیق عبدالرحمن بدوی، قم: مرکز النشر و تهران: مکتب الاعلام الاسلامی.
-         ارسطو (1393)، دربارۀ نفس، ترجمة علی مراد داودی، تهران: حکمت.
-         پارسانیا، حمید (1392)،جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
-         پورجوادی، نصرالله (1364)، درآمدی بر فلسفه افلوطین، تهران: مرکز نشر دانشگاهی،
-         تقی‌زاده داوری، محمود (1388)، «بررسی اشتراکات و افتراقات در فلسفۀ اجتماع افلاطون و فارابی»، مجموعه مقالات اجتماعی، قم: شیعه‌شناسی.
-         جوادی آملی، عبدالله (1387)، جامعه در قرآن، تنظیم و ویرایش: مصطفی خلیلی، قم: مرکز نشر اسراء (تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ ج 17).
-         خوشرو، غلامعلی (1374)، شناخت انواع اجتماعات از دیدگاه فارابی و ابن‌خلدون، تهران: اطلاعات.
-         دانش‌پژوه، محمدتقی (1367)، «اندیشه کشورداری نزد فارابی»، مجلة دانشکدة الهیات مشهد، ش 2و 3.
-         داوری اردکانی، رضا (1377)، فارابی: مؤسس فلسفۀ اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
-         داوری، اردکانی (1389)، فارابی فیلسوف فرهنگ، تهران: سخن.
-         راغب اصفهانی، ابى القاسم الحسین بن محمد (بی‌تا)،  المفردات فی غریب القرآن، تهران: المکتبه الرضویه، تهران.
-         شیرازی، صدرالدین (1381)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج2،  تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
-         صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1361)، عرشیه، تصحیح غلامحسین آهنی، تهران: انتشارات مولی.
-         صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1368)، الحکمة المتعالیه فی اسفار العقلیه الاربعه، جلد 3، 4 و 6، قم: مکتبة المصطفوی.
-         صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم (1380)، المبدأ و المعاد، تصحیح و مقدمۀ سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ 3، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
-         طباطبایی، محمدحسین (1432)، النهایة الحکمة، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی جامعۀ مدرسین.
-         طوسی، خواجه نصیرالدین (1345)، رسالة مسئلة العلم، تصحیح عبدالله نورانی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
-         طوسی، خواجه نصیرالدین (1389)، اخلاق ناصری، تصحیح و ویرایش سیاوش خوشدل، تهران: فراهانی.
-         الفارابى، رسائل فلسفیه (رساله اعضإالحیوان
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1364)، احصاءالعلوم، ترجمۀ حسین خدیوجم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1366)، السیاسة المدنیه المقلب بمبادی الموجودات، با مقدمه و حواشی و تصحیح دکتر فوزی متری نجار، تهران: المکتبة الزهرا.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1376)، السیاسة المدنیة، ترجمۀ حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1379)، آراء اهل مدینه فاضله، ترجمة سیدجعفر سجادی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1388)، الفاظ المستعملة فی المنطق، ترجمه و شرح: دکتر حسن ملکشاهی، تهران: سروش.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد (1896)، المدینةالفاضله، به تصحیح و اهتمام دیتریسی، لیدن.
-         فارابی، ابونصر محمد بن محمد(1390)، تعلیقات، ترجمه فتحعلی اکبری، آبادان: پرسش.
-         فارابی، ابونصر محمدبن محمد (1938)، رساله فی العقل، به تصحیح و اهتمام بویگس، بیروت.
-         فارابی، ابی نصر (1996)، إحصاء العلوم، قدم له و شرحه و بوّبه الدکتور علی بو ملحم، الطبعة الأولی، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
-         فارابی، محمد بن محمد (1390)، راه سعادت : کاوشی در باب اخلاق فضیلت از نگاه فارابی، به کوشش قاسم پورحسن و ترجمه نواب مقربی، تهران: مؤسسۀ بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
-         فخر رازی، محمد، (1410)، المباحث المشرقیة، تحقیق و تعلیق محمد المعتصم بالله البغدادی، ج1، بیروت: دارالکتاب العربی.
-         فلاطوری، عبدالجواد، (1354)، نظر فارابی درباره تبادل فرهنگ‌ها، ابونصر فارابی، تهران: انتشارات کتابخانۀ مرکزی و مرکز اسناد.
-         قرشی بنابی، علی اکبر (بی‌تا)، قاموس قران، ج‏2، تهران: دارالکتب الاسلامیه.      
-         کاپلستون، فردریک (1368)، تاریخ فلسفه، ترجمة سید جلال الدین مجتبوی، تهران: علمی وفرهنگی.
-         محقق، مهدی، (1354)، تلخیص نوامیس افلاطون، اولین بیست گفتار، تهران: انتشارات دانشگاه  تهران.
-         المصطفوی، حسن (1368)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج‏10، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         میرباقری، سید مهدی (1389)، «گفتگو با حجة الاسلام و المسلمین سید محمد مهدی میرباقری»، درآمدی بر چیستی فلسفه اسلامی، به کوشش ابراهیم علی پور، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-         Aristotle (2009), The nicomachean ethics, translated by david ross, revised by lealey brown, Newyork: oxford university press.
-         R. Lerner And M. Mahdi, (1963), “Plato’s Laws”, Medieval Political Philosophy: A Source-Book, Eds, Toronto, Canada: The Free Press Of Glencoe.