بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تضادهای اجتماعی در اندیشه علامه طباطبایی (ره) مبتنی بر تفسیر المیزان

مهدی شامحمدی بنی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.345508.1543

چکیده
  تضادهای اجتماعی همواره یکی از عمده‌ترین و مهمترین معضلات زندگی جمعی انسان‌ها و مانعی بر سر راه تعالی آنها بوده است. لذا حل و فصل آنها همواره مورد توجه ویژۀ ادیان الهی قرار گرفته است. بنیانی‌ترین لازمه حل تضادهای اجتماعی نیز، شناخت گونه‌ها و عوامل اصلی آنها است. علامه طباطبایی (ره) به عنوان یک فیلسوف متأله و نظریه‌پرداز اجتماعی مبتحر، ...  بیشتر

سنّت گرایان و مسئله علم در تمدن اسلامی ( مطالعه موردی آرای علم شناختی دکتر سید حسین نصر)

مالک شجاعی جشوقانی

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 61-95

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.317181.1435

چکیده
  سنّت‌گرایی جریانی فکری در نقد تجدد است که توسط رنه ‌گنون اندیشمند فرانسوی (1951ـ 1886) بنیادگذاری شد و توسط کوماراسوامی (1947ـ 1877) صورتبندی مفهومی خود را یافت و با مطالعات فریتیوف شووان، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز، و دکتر سید حسین نصر به عنوان یک جریان فکری معاصر مطرح شد .موضوع این مقاله ، طرح و تحلیل و نقد آرای « علم شناختی » سنت ...  بیشتر

تحلیل جایگاه شبکه روابط اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در اندیشه تمدنی مالک بن نبی

محمدعلی کاظم بیگی؛ سعید سالاری

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 63-82

https://doi.org/10.22059/jstmt.2020.77807

چکیده
  مالک بن نبی متفکر معاصر الجزایری به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین ایده پردازان و تحلیلگران حوزه تمدن از منظر تاریخی-اجتماعی شناخته می‌شود. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا جایگاه و عوامل مؤثر بر شبکه روابط اجتماعی در شکل‌گیری جوامع و تمدن‌ها را از منظر او بررسی کنیم. موضوع سه پرسش اصلی که در این باب و در مسیر این پژوهش بدان پرداخته می‌شود ...  بیشتر

جایگاه اقشار محروم و مستضعف در اندیشه اجتماعی امام خمینی

امیر عظیمی دولت آبادی

دوره 10، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 71-94

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.306614.1379

چکیده
  هدف این پژوهش بررسی جایگاه اقشار محروم در اندیشه امام خمینی است. پرسش های پژوهش ناظر به جایگاه و نقش محرومان و مستضعفان در پیروزی انقلاب اسلامی و تدوام جمهوری اسلامی می باشد. یافته های این پژوهش که از نوع پژوهش های توصیفی-تحلیلی بوده و با روش اسنادی انجام شده است نشان می دهد که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بر خلاف بسیاری از تحلیل گران ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
ماهیّت فهم اجتماعی نصوص از دیدگاه شهید صدر

محمد آقائی؛ فرزانه نجفی

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 71-86

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.356813.1599

چکیده
  فهم اجتماعی نصوص از دیدگاه شهید صدر، نظریه‌ای فقهی-سیاسی است که ساحت‌های مختلف زندگی سیاسی-اجتماعی و اقتصادی فرد مسلمان را دربرگرفته است و او به‌دنبال فهم نصوص شرعی، با تکیه بر ظهورات غیرلفظی است. وی ذهنیت هماهنگ، بر پایه ارتکازات عمومی میان خردمندان از افراد نوع خویش را در فرایند فهم دلیل وارد و پس از فهم لفظی و تعیین دلالت‌های ...  بیشتر

ظرفیت اندیشه اعتباریات علامه طباطبایی برای تولید علوم انسانی و اقتضاءات آن

حسن خیری

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 79-105

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.312021.1409

چکیده
  نقد علوم انسانی و بررسی اعتبار قضایای آن از موضوعاتی اساسی است که به رغم قدمت آن هنوز محل بحث و مناقشه است. علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که با طرح اعتباریات به نقد زیرساخت های این علوم مبادرت کرد. علامه با تقسیم اعتباریات به ثابت و متغیر و اعتباریات پیش از اجتماع و پس از اجتماع ساختار دانش را بر حقیقت گرایی و ملاحظه علم ورای ...  بیشتر

بازتولید معرفتی شهر اشراقی با استفاده از آراء شیخ شهاب الدین سهروردی

حمیدرضا صارمی؛ فاطمه شمس؛ سعیده محتشم امیری

دوره 11، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 79-107

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.325191.1463

چکیده
  فلسفه‌ شیخ اشراق، فلسفه‌ فرهنگ ماست و به نظر می‌رسد در طول چهارده قرن از هر اندیشمند دیگری به فلسفه‌ ایرانی- اسلامی نزدیک‌تر باشد، چرا که پیوستگی ذاتی عمیقی با بستر فکری و زمینه‌های تاریخی ایرانیان دارد. این پژوهش بر آنست که با ژرفکاوی در آراء شهاب‌الدین سهروردی و ورود به کنه فلسفه وی، به تبیین تصویری هرمنوتیک از تعالیم اشراقی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی انحطاط و عقب ماندگی ایران: مطالعه تطبیقی دیدگاه علی شریعتی و عبدالکریم سروش

محمدصادق کلبادی؛ سید حسین نبوی؛ رضا عظیمی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 81-103

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.347674.1554

چکیده
  پس از نخستین رویارویی‌های ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفت‌های غرب در ساحت علم و حکومت‌داری بود که عقب‌ماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمین‌مان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیش‌رو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران ...  بیشتر

الگوی حکمرانی رهبری؛ تحلیل محتوای سخنرانی‌های نوروزی در دو دوره اول ریاست جمهوری سال‌های 1384 و 1392

محمد لعل علیزاده؛ اعظم مقدس؛ عابد میرزاخانی

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 83-106

https://doi.org/10.22059/jstmt.2020.77808

چکیده
  الگوی حکمرانی ولایت فقیه متاثر از الگو و تفکر اسلامی و در امتداد جهان بینی اسلامی است؛ این الگو قالب و محتوای یکسان اما اولویتبندی متفاوت باتوجه به مقتضیات را دارد. با این مفروض، شناخت الگوی حکمرانی مقام معظم رهبری با بررسی بیانات نوروزی ایشان در دو دوره اول ریاست جمهوری سالهای 1384 تا 1400 هدف این مکتوب است. چند موضوع از سخنان رهبر انتخاب ...  بیشتر

انواع حکومت و نقش آن در تحقق حقوق مشترکة نوعیه در اندیشه سیاسی-اجتماعی میرزای نائینی

محمد مهدی عروتی موفق؛ اکبر عروتی موفق

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 83-105

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.294804.1323

چکیده
  بررسی انواع حکومت و حقوق مشترکه نوعیه یکی از مهم ترین مسائل حوزه حقوق عمومی و مرتبط با سایر علوم از جمله علوم سیاسی و اجتماعی است.با توجه به ضرورت بازخوانی، واکاوی و معرفی نظریه‌های اجتماعی، سیاسی اندیشمندان مسلمان هدف این مقاله تبیین آراء و نظرات علامه نائینی به عنوان یکی از شخصیت‌های دینی مؤثر در انقلاب مشروطه پیرامون حقوق مشترکه ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی تأثیر ذهنیت مدرن بر چگونگی برساخته‌شدن نظم سیاسی-اجتماعی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره)

فاطمه کامرانی؛ سمیه حمیدی؛ پیمان زنگنه

دوره 13، شماره 2 ، تیر 1402، ، صفحه 87-99

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.343555.1530

چکیده
  مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق می‌شود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنت‌های بشری می‌پردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل می‌دهد. این پدیده در غرب زاده شد و به‌تدریج وارد سرزمین‌های دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنش‌های متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزش‌های دینی ...  بیشتر

بررسی جایگاه اصل منع اختلال درنظام اجتماعی از منظر امام خمینی(ره)

عابدین مومنی؛ جمشید معصومی؛ مهرداد جمشیدیان

دوره 10، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 95-117

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.294158.1318

چکیده
  در دین اسلام امنیت و نظم در جامعه، پایه و اساس تشکیل و استمرار یک نظام اجتماعی محسوب می‌شود و این مهم را می‌توان در اندیشه بزرگان دین یافت. نظام در مفاهیم و مراتب گوناگونی مثل سامان داشتن زندگی اجتماعی، کیان کشور، حکومت، مجموعه احکام و موازین اسلام و خرده‌ نظام‌های سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به کارمی‌رود و زمانی که گفته می‌شود ...  بیشتر

مطالعه صورت بندی مسائل و آسیب های اجتماعی در اندیشه ابن خلدون

علی قجری؛ غلامرضا جمشیدیها؛ زهرا محسنی فرد

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 97-120

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.312873.1416

چکیده
  ابن خلدون در زمره بنیان‌گذاران علم تاریخ و جامعه‌شناسی، طی سده‌های اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران جهان بوده است. تنوع و گستره‌ی موضوعات موردتوجه او باعث شده است تا طیف وسیعی از متفکران و پژوهشگران از جامعه شناسی، مردم‌شناسی، تاریخ، اقتصاد، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جغرافیا و جمعیت شناسی، آثار او را مورد توجه قرار داده و تالیفات ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مفهوم شناسی فرهنگ در اندیشه امام خمینی ره

محمدرضا روحانی؛ محمد حسین شعاعی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 105-127

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.352332.1576

چکیده
  فرهنگ از پیچیده ترین مفاهیم علوم اجتماعی بشمار می رود که غالباً در نگاهی تحلیلی، در میانه طیفی از رویکرد تجویزی و توصیفی تبیین شده است؛ دوگانه مذکور بعنوان بزنگاه نظریه‌های فرهنگی مدنظر بوده و تأثیرات مهمی نیز در نسبت با نقد و سیاست در عرصه فرهنگ برجای گذاشته است. فرهنگ در نظریه اجتماعی مسلمین، دو سویه توصیفی و تجویزی را در طول یکدیگر ...  بیشتر

دلالت های قرآن پیرامون استعدادشناسی

منصوره ابوالحسنی؛ معصومه اسمعیلی؛ هادی بهرامی احسان

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 107-138

https://doi.org/10.22059/jstmt.2020.77809

چکیده
  یکی از موضوعات و مقولات مهم و اساسی زندگی انسان که در پیشبرد اهداف فردی و اجتماعی او نقش موثر و حائز‌ اهمیتی دارد، مفهوم استعداد و شناخت توانمندی‌های او است. از آنجا که قدم اول این شناخت، داشتن تعریفی مشخص از این مفهوم می‌باشد، پژوهش حاضر درصدد برآمد به واسطه اشراف‌خداوند به ساختارهای وجودی‌انسان، تعریف‌موردنظر را به شیوه کیفی ...  بیشتر

بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری و ماکس وبر در مسئله شرور با تأکید بر شیوع کرونا

مریم غازی اصفهانی؛ مجید کافی

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 107-130

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.306453.1378

چکیده
  دین اسلام آخرین و کامل‌ترین دین آسمانی است و در مواجهه با مسائل نسبت به رویکردهای سکولار مواجه‌های متفاوتی دارد. به‌عنوان نمونه برخورد اسلام با مسئله شرور با مواجهه سکولار آن تفاوت‌هایی دارد، هرچند در برخی از ابعاد نیز شباهت‌هایی موجود است. نویسنده به دنبال یافتن پاسخ این پرسش است که وجه تمایز و تشابه خوانش شهید مطهری (به‌عنوان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جایگاه عدل در اشعار خاقانی

خدابخش اسداللهی؛ ثریا کریمی

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 107-137

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.305783.1372

چکیده
  عدالت به عنوان یکی از اهداف والای انسانی و اخلاقی بشر به معنی احقاق حقوق دیگران براساس مساوات است. هدف این پژوهش، تبیین جایگاه عدل در اشعار خاقانی و اهمیت این فضیلت خاقانی در ترسیم آرمان‌شهر این شاعر است. بنابراین در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می‌شود که عدل در اشعار خاقانی از چه ابعادی قابل خوانش است؟ مطابق ...  بیشتر

شریعتی و روش دیالکتیک؛ تقلید یا نوآوری

غلامرضا جمشیدیها؛ سینا شیخی

دوره 11، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 111-128

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.326505.1469

چکیده
  روش عمده در فلسفه و علوم انسانی تا اواسط قرن نوزدهم، روش تبیینی علی-معلولی بوده است. با طرح جدید هگل از تاریخ، روش دیالکتیک در علوم انسانی جایگاهی ویژه یافت. هگل با استفاده از بن‌مایه‌های دیالکتیک یونانی که در ساحت اندیشه متوقف می‌شد، دیالکتیک را با تحولاتی در راستای تحلیل تاریخ و وقایع اجتماعی به‌کار برد. مارکس نیز با رویکردی ماتریالیستی، ...  بیشتر

تحلیل و آسیب شناسی مساله وحدت و دانشگاه در حوزه بومی سازی علوم انسانی در کشور

هادی صادقی اول؛ حسین محسنی

دوره 10، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 119-144

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.297912.1339

چکیده
  دیرزمانی است که به موازات پیروزی انقلاب اسلامی ایران مسئله‌ای کلیدی با عنوان وحدت حوزه و دانشگاه برای پیشبرد فرهنگ متعالی اسلامی مجال بحث یافت که می‌توانست علاوه بر بومی‌سازی علوم انسانی در کشور، مسبب اجماع و همنشینی هر چه بیشتر عالمان دینی و نخبگان دانشگاهی شود. با این حال این ایده، طی دهه‌های اخیر نتوانسته به مرحله اجرایی برسد ...  بیشتر

سلامت اجتماعی در آیینه قرآن: ارائه یک الگوی جامعه سالم مبتنی بر آیات الهی

محمدعلی فاطمی نیا؛ فاطمه امیرآبادی فراهانی

دوره 11، شماره 1 ، فروردین 1400، ، صفحه 121-148

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.299095.1343

چکیده
  سلامت اجتماعی ازجمله مفاهیم نوظهوری است که در عرصه نظری و سیاست‌گذاری موردتوجه اندیشمندان بوده است. سلامت اجتماعی به مفهوم سرمایه اجتماعی شهروندان و نهادهای یک جامعه‌ اشاره دارد. به‌عبارت‌دیگر هرچه انگیزه‌های ارتباطی فرد بالاتر و تعداد خطوط پیوندی فرد و جامعه بیشتر باشد، سلامت اجتماعی آن فرد و جامعه بهتر ارزیابی می‌شود. اما ...  بیشتر

روش‌های مهار قدرت سیاسی از دیدگاه غزالی

عباسعلی رسولی؛ عباس صالحی نجف آبادی؛ احسان رسولی

دوره 11، شماره 4 ، دی 1400، ، صفحه 129-156

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.272482.1474

چکیده
  ابوحامد محمد غزالی مثل برخی متفکران اسلامی برای مهار قدرت حاکمان تلاش کرده و نصیحه الملوک را نگارش نموده است. برای بررسی ادبیات مهار قدرت غزالی، اهدافی مانند، شناخت کمی و کیفی این نصایح، میزان بهره گیری از اعتقادات مذهبی برای خودسازی صاحبان قدرت، تفاوت نصایح خاص پادشاهان، وزیران و دبیران و شناخت بیشترین مقوله های دارای فراوانی مورد ...  بیشتر

تفکر انتقادی در فرایند تعلیم و تربیت از منظر علامه طباطبائی

حمید توبک؛ احمد سوری؛ صادق رضایی

دوره 11، شماره 2 ، تیر 1400، ، صفحه 131-153

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.314778.1424

چکیده
  این مقاله در زمینه جایگاه تفکر انتقادی در اندیشه‌های فلسفی تربیتی علامه طباطبایی انجام گرفته است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی ابعاد و مؤلفه‌های تفکر انتقادی و اثرات آن در فرایند تعلیم و تربیت و ارائه دلالت‌های ضمنی تربیتی جهت کاربرد در نظام آموزش و پرورش ایران است. روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده، جامعه پژوهش را کلیه اسناد منتشر ...  بیشتر

"چرایی" اسلامی سازی دانش، تعمقی در منطق و استدلال طرفداران اسلامی سازی

عباس قنبری باغستان؛ سید محسن میری؛ عبدالحسین کلانتری

دوره 10، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 139-158

https://doi.org/10.22059/jstmt.2020.254167.1188

چکیده
  مطالعه تاریخ جوامع اسلامی در مواجهه با "مصائب جهان اسلام" در چند دهه اخیر نشان دهنده نوعی "گذار تاریخی" از مواجهه "سخت افزارانه" به نوعی چاره جویی نرم و علمی مبتنی بر "دانش و آموزش" است که از آن به عنوان "اسلامی سازی دانش" یاد می شود.با توجه به اهمیت این "گذار تاریخی" و نیز ابتنای آن بر نقد علم و دانش مبتنی بر مدرنیته غربی، حتی در درون جوامع ...  بیشتر

ارائه بحث انتقادی اصیل پیرامون ماهیت علوم انسانی جدید و تعیین نسبت آن با دین
انواع تحول در دانش انسانی؛ از نظر تا عمل

علیرضا حدادی

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 139-176

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.303390.1363

چکیده
  تحول دانش انسانی از جمله مباحثی است که در جامعه‌شناسی معرفت با بررسی روابط تحولات اندیشه‌ای و دیگر عوامل اجتماعی و همچنین فلسفه علم، با پرداختن به موضوع روش علمی و تمایز میان علم و غیر علم و ویژگی‌های آن همچون قلمرو، ماهیت و عینیت، بررسی می‌شود. اما طرح این مهم نه صرفاً بحثی وابسته به زمینه‌های اجتماعی پس از انقلاب اسلامی، بلکه ...  بیشتر

تحلیل جامعه‌شناسی تفسیری از مفهوم عشق در اندیشه‌های فخرالدین عراقی

مهرداد ناظری؛ حسین ابولحسن تنهایی؛ عبدالرضا ادهمی

دوره 10، شماره 2 ، مهر 1399، ، صفحه 145-175

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.297010.1336

چکیده
  یکی از نکات مهم برای کشورهای در حال توسعه، این است که چگونه می‌توانند در دنیای جدید در برابر غرب ایستادگی کنند. ایران سرزمینی که دارای سابقۀ تمدنی گسترده‌ای است به لحاظ فرهنگ معنوی رشد چشمگیری را داشته به طوری که همواره مورد توجه جهانیان بوده است. یکی از دستاوردهای مهم ایران برای جهان گسترش فرهنگ عشق و عشق‌ورزی است. با نگاهی به آثار ...  بیشتر