بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
اکبر اشرفی
چکیده
نظریۀ ولایت فقیه یکی از مهمترین ارکان اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره) برای رهبری جامعۀ اسلامی در عصر غیبت امام معصوم (ع) است. بهعلاوه ایشان، تنها فقیهی است که توانست بر مبنای این نظریه، حکومت اسلامی تشکیل بدهد و به آن بهعنوان اولین تجربۀ حاکمیت فقیه بر جامعه نمود عینی ببخشد. سوال اصلی مقالۀ حاضر این است که آیا اندیشۀ سیاسی امام ...
بیشتر
نظریۀ ولایت فقیه یکی از مهمترین ارکان اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره) برای رهبری جامعۀ اسلامی در عصر غیبت امام معصوم (ع) است. بهعلاوه ایشان، تنها فقیهی است که توانست بر مبنای این نظریه، حکومت اسلامی تشکیل بدهد و به آن بهعنوان اولین تجربۀ حاکمیت فقیه بر جامعه نمود عینی ببخشد. سوال اصلی مقالۀ حاضر این است که آیا اندیشۀ سیاسی امام خمینی از زمان انتشار کتاب کشف اسرار تا تدوین کتاب ولایت فقیه دچار تحول شده یا ثابت بوده است. برای پاسخ به این سؤال با بهرهگیری از روش مقایسهای، محتوای دو کتاب امام خمینی با عنوان کشف اسرار و ولایت فقیه تحلیل و بررسی شده است. فرضیۀ پژوهش برایناساس است که امام خمینی نظریۀ ولایت فقیه را در هر دو کتاب مذکور مطرح کرده است و مجتهد عادل را در عصر غیبت، جانشین امام معصوم با تمام اختیارات او میداند. بنابراین امام خمینی در زمانهای مختلف براساس مقتضیات زمان و مکان – که از نظر ایشان دو عنصر کلیدی در اجتهاد است – ابعاد مختلف اندیشۀ سیاسی خود را مطرح کرده است، اما چارچوب اندیشۀ سیاسی امام خمینی از ابتدای نظریهپردازی تا پایان عمرشان ثابت بوده است. چارچوب نظری حاکم بر اندیشۀ امام خمینی در هر دو کتاب، مبتنیبر دیدگاه تشیع در باب شیوۀ رفتار مؤمنان با حاکم جائر است که اصل اساسی در این مکتب، نفی همکاری با حاکم جائر است، مگر اینکه شرایط خاصی این همکاری را مجاز کند. این مبنا قادر است اندیشه و عمل سیاسی امام خمینی را در ادوار مختلف سیاسی ایشان از جمله شدت و ضعف رویکرد ایشان را نسبتبه حکومت پهلوی تبیین کند.
کاوس روحی برندق؛ کاظم قاضی زاده؛ انسیه السادات اسکاف
چکیده
اعتماد اجتماعی از جمله مفاهیمی است که در روابط و تعاملات انسانی نقشی حیاتی دارد و همچون روانکنندهای چرخهای پیوندهای اجتماعی را راحتتر به حرکت درمیآورد. بر این مبنا میتوان گفت اعتماد، تسهیلکننده تعاملات اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مفهوم اعتماد اجتماعی در منظومه فکری امام موسی صدر شکل گرفته است. در همین راستا ...
بیشتر
اعتماد اجتماعی از جمله مفاهیمی است که در روابط و تعاملات انسانی نقشی حیاتی دارد و همچون روانکنندهای چرخهای پیوندهای اجتماعی را راحتتر به حرکت درمیآورد. بر این مبنا میتوان گفت اعتماد، تسهیلکننده تعاملات اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مفهوم اعتماد اجتماعی در منظومه فکری امام موسی صدر شکل گرفته است. در همین راستا به مطالعه آثار او که دستاورد تجربه همزیستی رهبری دینی در یک جامعۀ متشکل از مذاهب و فرقههای گوناگون است پرداخته و به این نتیجه رسیده است که؛ اعتماد اجتماعی در اندیشه امام موسی صدر با مؤلفه «کرامت انسان» تولید، در نهاد «خانواده» آموخته و درونی شده و با مؤلفههای «اندیشه دینی»، «اخلاق» و «ولایت» در جامعه گسترش پیدا میکند. «عدالت» نیز با کارکرد خود جامعه را قابل اعتماد میکند و با پشتیبانی و تقویت دو مؤلفه «وطندوستی» و «گفتوگو» اعتماد در جامعه تثبیت میشود. در باور صدر با وجود اعتماد اجتماعی جامعهای ساخته خواهد شد با کرامت، والا و محکم که در آن لیاقتها و استعدادها رشد کرده و فساد و ریا نابود میشود.
مطالعه تطبیقی اندیشمندان شاخص اسلامی و غیراسلامی
مریم مختاری؛ مجید جبار
چکیده
میان نظریههای کلان و خرد جامعهشناسی نوعی گسست معرفتی وجود دارد. برخی از این نظریهها اصالت را به ساختارهای کلانی مانند جامعه و برخی آن را به افراد و مفاهیم خرد مانند رفتار و کنش مربوط میدانند. برای اتصال این دو سطح مفاهیمی مانند «خود» میتوانند کارگشا باشند. خود از مفاهیم اصلی مکتب کنش متقابلگرایی نمادین بهشمار میآید ...
بیشتر
میان نظریههای کلان و خرد جامعهشناسی نوعی گسست معرفتی وجود دارد. برخی از این نظریهها اصالت را به ساختارهای کلانی مانند جامعه و برخی آن را به افراد و مفاهیم خرد مانند رفتار و کنش مربوط میدانند. برای اتصال این دو سطح مفاهیمی مانند «خود» میتوانند کارگشا باشند. خود از مفاهیم اصلی مکتب کنش متقابلگرایی نمادین بهشمار میآید که در آرای اندیشمندان اجتماعی مسلمان مانند حسین نصر نیز مدنظر قرار گرفته است. در این پژوهش مقایسۀ این دو دسته از نظریهپردازان صورت گرفته و این مقوله بررسی شده است که آیا نصر با رویکردی متفاوت قادر به اتصال سطح خرد و کلان است. این پژوهش کیفی و از نوع اسنادی است و از منابع دسته اول و دسته دوم در آن استفاده شده است. با توجه به یافتههای تحقیق، این دو دسته از نظریهپردازان تفاوت هستیشناسی و معرفتشناسی با یکدیگر دارند. کنش متقابلگرایان واقعیت را فراگردی اجتماعی میدانند که حاصل کنش متقابل افراد است، اما حسین نصر معتقد است واقعیت سلسلهمراتبی عینی (وجود) دارد که از سطح مادی تا ذات حق (خداوند) گسترده است. همچنین سلسلهمراتبی ذهنی (آگاهی) دارد که مراتب مختلفی از جمله درک طبیعی انسان از خود، جهان خارجی و درنهایت آگاهی به خود مطلق را شامل میشود. علاوهبراین با توجه به یافتههای پژوهش بهنظر میرسد نصر با رویکردی متفاوت به پیوند میان سطوح خرد و کلان پرداخته است.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
علی قنبری برزیان
چکیده
عقبماندگی و توسعهنیافتگی از دغدغههای بنیادین همۀ متفکران مسلمان از جمله حنفی و داوری اردکانی است و هرکدام برای چرایی و تبیین آن دلایل و عوامل متعددی را گوشزد کردهاند. ولی مهمتر از راهحل و چه باید کرد، درک موضوع و واقعیت جهان اسلام و پرسش درست اهمیت دارد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. دادهها و اطلاعات لازم ...
بیشتر
عقبماندگی و توسعهنیافتگی از دغدغههای بنیادین همۀ متفکران مسلمان از جمله حنفی و داوری اردکانی است و هرکدام برای چرایی و تبیین آن دلایل و عوامل متعددی را گوشزد کردهاند. ولی مهمتر از راهحل و چه باید کرد، درک موضوع و واقعیت جهان اسلام و پرسش درست اهمیت دارد. در این مقاله از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. دادهها و اطلاعات لازم از کتابها و مقالات و سایر منابع مکتوب، تألیفات حنفی و داوری اردکانی، و پژوهشهایی که شارحان و محققان در تبیین و تحلیل اندیشۀ داوری اردکانی و حنفی نگارش کردهاند، جمعآوری شد. در آثار داوری و حنفی، بر ضرورت شناخت غرب و کامل و دقیق مدرنیته و فرهنگ آن تأکید شده است. آنان بخش مهمی از مشکلات جوامع اسلامی را ناشی از طرح نادرست و تقلید بیشناخت از مبانی فرهنگی فلسفی مدرنیتۀ غربی میدانند. از دیدگاه آنها، این تقلید سبب شد در لحظاتی از تاریخ معاصر، حوزۀ اندیشهورزی فلسفی و سیاسی در جهان اسلام، سخنگو و شعبهای از فلسفه و مدرنیتۀ غربی شود. داوری و حنفی در تحلیل انحطاط از نظریۀ ترکیبی استفاده کردند و متغیرهای متعددی را دخیل دانستند، اما در نگاه هردو متفکر، عوامل درونساختاری و گسست معرفتی-فلسفی در انحطاط و فرسودگی تمدن اسلامی نقش بیشتری دارند. از دید حنفی، علاوه بر استعمار و سکولاریسم درکنشدۀ غربی، گسست معرفتی-فلسفی، جزماندیشی و خودحقپنداری، تقدم علوم نقلی بر علوم عقلی، حاکمیت نگرش اشراقی، ناسیونالیسم و نبود رویکرد عقلانی به قرآن، مهمترین عوامل انحطاط و عقبماندگی هستند. حنفی طرح تراث را راهکار میداند و داوری اردکانی از نبود سیاست توسعه و فلسفۀ نقاد و شکاف نظری و عملی دانش، بهعنوان موانع توسعهیافتگی یاد میکنند.
سنتهای فکری و تاریخی و تمدنی تفکر اجتماعی مسلمین
محسن میری
چکیده
شبکۀ فکری اسلام لیبرال (JIL) یکی از جریانهای روشنفکری مسلمان اثرگذار کشور اندونزی است که با توجه به مشکلات و دغدغههای جهان معاصر و بهطور خاص اندونزی سعی کرده است تفسیری جدید و تحولگرا از اسلام با تکیه بر ارزشهای لیبرالیستی ارائه کند تا بهگونهای در حل مشکلات و بحرانهای اندونزی تأثیرگذار باشد. این پژوهش بر آن است تا با روشی ...
بیشتر
شبکۀ فکری اسلام لیبرال (JIL) یکی از جریانهای روشنفکری مسلمان اثرگذار کشور اندونزی است که با توجه به مشکلات و دغدغههای جهان معاصر و بهطور خاص اندونزی سعی کرده است تفسیری جدید و تحولگرا از اسلام با تکیه بر ارزشهای لیبرالیستی ارائه کند تا بهگونهای در حل مشکلات و بحرانهای اندونزی تأثیرگذار باشد. این پژوهش بر آن است تا با روشی اکتشافی-توصیفی و شیوۀ جمعآوری اطلاعات بهصورت اسنادی و کتابخانهای، تجربۀ فکری و عملی این شبکه را بررسی و تحلیل کند. این تحقیق ابتدا به زمینههای اجتماعی پیدایش شبکه و دغدغههای آن میپردازد. سپس دیدگاهها و روش فهم شبکه از اسلام، فعالیتها و واکنشهای نسبت به آن را مورد توجه قرار میدهد و بیان میکند که اولاً دیدگاههای شبکه بهدلیل ضعفهای نظری در روش و محتوا و نیز پیامدهای نامطلوب عملی نمیتواند مورد قبول قرار گیرد و ثانیاً اگرچه شبکه در ابتدای پیدایش خود توانست تأثیر قابلتوجهی بر فضای فکری اندونزی داشته باشد، این رشد بهدلیل نگرش تندروانه آن نسبت به عقاید مردم مسلمان، مخالفتهای فراوان با آن و نیز پیدایش گزینههای جدید پرمخاطب، ادامه نیافت و در حال حاضر تأثیر زیادی بر جامعۀ اندونزی ندارد.
سیده سعیده غروی
چکیده
تفسیر به معنای کشف مفاد استعمالی و بیان مراد خداوند از آیات قرآن، متوقف بر اموری است که از سوی مفسران تعیین شده است. «عقل» و «ادراکات عقلی» از این موارد است که از سوی بعضی، از مهمترین منابع تفسیری بشمار میرود. این نوشتار که با هدف بررسی نقش عقل در فهم آیات از منظر آیه الله فاضل نگاشته شده، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی ...
بیشتر
تفسیر به معنای کشف مفاد استعمالی و بیان مراد خداوند از آیات قرآن، متوقف بر اموری است که از سوی مفسران تعیین شده است. «عقل» و «ادراکات عقلی» از این موارد است که از سوی بعضی، از مهمترین منابع تفسیری بشمار میرود. این نوشتار که با هدف بررسی نقش عقل در فهم آیات از منظر آیه الله فاضل نگاشته شده، با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مبانی تفسیری و فقهی ایشان در تبیین آیات الاحکام و نیز آراء فقهی و اصولی آن عالم اصولی به رشته تحریر در آمده است. حاصل این بررسی آن است که عقل و دریافت عقلی در اثبات قرآن کریم در دو عرصه بیرونی و درون متنی کاربرد دارد. اثبات اعجاز و حجیت بخشی به آن و مطابقت آن با اصول عقلی از منظر بیرونی؛ و فهم و درک محتوای آیات در نگرش درون متنی بر منبعیت عقل در مبانی تفسیری حکایت دارد. از سوی دیگر آیه الله فاضل، عقل را یکی از ارکان تفسیر میداند، که در کنار ظواهر آیات و بیان معصومین از اصول بنیادین علم تفسیر بشمار میرود. این رکن هر چند از نظر اعتبار ذاتی متاخر از دو رکن پیشگفته است، اما در مقام عمل و در جهت فهم و مفاهمه، مقدم بر آن دو میباشد. ایشان با وجود اعتقاد به ظواهر آیات، عدم مخالفت با قرینه عقلی را شرط صحت ظواهر میداند و گاه با حکم عقل، ظاهر آیات را بی اثر در فهم مراد الهی میخواند.
فاطمه امین رعیا جزه؛ علی مرادخانی؛ سید جواد میری؛ سید حسین سجادی
چکیده
ابنخلدون در مقدمه علم عمران را بنیاد نهاد و بدین سبب اغلب به عنوان بنیانگذار یا دستکم پیشگام جامعهشناسی شناخته شده است؛ اما جامعهشناسی وی بسط نیافته و از او به عنوان نظریهپرداز غفلت شده است. فرید العطاس تداوم اروپامحوری در علوماجتماعی را مانع توجه به منابع غیر اروپایی نظریهها و مفاهیم دانسته؛ بهطوری که تفکر ابنخلدون ...
بیشتر
ابنخلدون در مقدمه علم عمران را بنیاد نهاد و بدین سبب اغلب به عنوان بنیانگذار یا دستکم پیشگام جامعهشناسی شناخته شده است؛ اما جامعهشناسی وی بسط نیافته و از او به عنوان نظریهپرداز غفلت شده است. فرید العطاس تداوم اروپامحوری در علوماجتماعی را مانع توجه به منابع غیر اروپایی نظریهها و مفاهیم دانسته؛ بهطوری که تفکر ابنخلدون را در حاشیۀ علوماجتماعی مدرن قرار داده است. طرح اسلامی کردن دانش به عنوان واکنشی به اروپامحوری در جهان اسلام مطرح شد. فرید العطاس این طرح را در بسط جامعهشناسی ابنخلدون به عنوان نمونهای برای جامعهشناسی دگرواره ناموفق دانسته است. هدف این پژوهش بررسی دیدگاه انتقادی فرید العطاس درباب علوماجتماعی اروپامحور و نقش آن بهمثابۀ مانع برای بسط جامعهشناسی ابنخلدون است. روش این پژوهش اسنادی است و با مراجعه به آثار فرید العطاس به شیوۀ توصیفی _ تحلیلی این پرسشها بررسی شد: فرید العطاس چگونه اروپامحوری را بهمثابۀ مانعی برای بروز نظریۀ اجتماعی ابنخلدون مطرح میکند؟ چرا فرید العطاس طرح اسلامی کردن دانش را در بسط جامعهشناسی ابنخلدون ناموفق میداند؟ و اینکه فرید العطاس فراهم آوردن چه شرایطی را برای بسط جامعهشناسی ابنخلدون لازم میداند؟ بنابر یافتههای پژوهش فرید العطاس هم مخالف علوماجتماعی اروپامحور است و هم خصم آن یعنی طرح اسلامی کردن دانش را مکفی نداسته است؛ لذا جامعهشناسی ابنخلدون در جریان اصلی جامعهشناسی و نیز در علوماجتماعی اسلامی توفیقی نیافته است. بدین روی فرید العطاس پیشنهاداتی برای ورود ابنخلدون به جریان اصلی جامعهشناسی و بسط جامعهشناسی نو _ ابنخلدونی ارائه داده است.
نیره قوی
چکیده
ویژگی اسلامی بودن انقلاب کبیراسلامی ایران که حکایت از فرامرزی بودن باور های دینی است ، بازتاب وآثار برون مرزی خود را در در جهان وکشورهای مسلمان در منطقه غرب آسیا در لایه های مختلف داشته است که ؛ نمونه بارز آن پیشرانی در حمایت از فلسطین با هدف احیاء هویت کشور فلسطین تحت حاکمیت مردم این سرزمین بوده است . این نوشتارعهده دار بررسی وتحلیل ...
بیشتر
ویژگی اسلامی بودن انقلاب کبیراسلامی ایران که حکایت از فرامرزی بودن باور های دینی است ، بازتاب وآثار برون مرزی خود را در در جهان وکشورهای مسلمان در منطقه غرب آسیا در لایه های مختلف داشته است که ؛ نمونه بارز آن پیشرانی در حمایت از فلسطین با هدف احیاء هویت کشور فلسطین تحت حاکمیت مردم این سرزمین بوده است . این نوشتارعهده دار بررسی وتحلیل موضوع " پیشرانی نظام اسلامی در راستای تحقق رهایی فلسطین از یوغ صهیونیسم در هندسه نوین جهانی با محوریت اندیشه رهبران انقلاب اسلامی ) می باشد .هدف در این مقاله ، تبیین و تحلیل عملکرد (ا قدامات و برنامه ها ) یی که مبتنی بر اندیشه رهبران انقلاب اسلامی ایران و نشانگر پیشرانی در حمایت و تحقق آرمان مقاومت و حاکمیت مردم فلسطین می باشد .نتایج تحقیق با عنایت به مبانی و ماهیت اسلام در مقابله با دشمن( قاعده نفی سبیل ) و لزوم حمایت از مظلوم حاکی از، اهمیت محوری و ضرورت هر چه بیشتر ایجاد همگرایی بین مسلمانان با توجه به ظرفیتها ی چند گانه معنوی ، مادی ، جغرافیایی و ظرفیت های دفاعی و مقاومتی در راستای حمایت از فلسطین در مقابله با نظام سلطه است که تاکنون نظام اسلامی ایران پیشرانی در این مهم بوده و زمینه ساز مقاومت واستمرار آن موجب رهایی و باز پس گیری فلسطین و نابودی غاصبان آن در هندسه نوین جهانی با افول قدرتهای امریکا و اسرائیل بشمار می آید. . که با روش کیفی و تکنیک توصیفی –تحلیلی بیان شده است
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
مهدی شامحمدی بنی
چکیده
تضادهای اجتماعی همواره یکی از عمدهترین و مهمترین معضلات زندگی جمعی انسانها و مانعی بر سر راه تعالی آنها بوده است. لذا حل و فصل آنها همواره مورد توجه ویژۀ ادیان الهی قرار گرفته است. بنیانیترین لازمه حل تضادهای اجتماعی نیز، شناخت گونهها و عوامل اصلی آنها است. علامه طباطبایی (ره) به عنوان یک فیلسوف متأله و نظریهپرداز اجتماعی مبتحر، ...
بیشتر
تضادهای اجتماعی همواره یکی از عمدهترین و مهمترین معضلات زندگی جمعی انسانها و مانعی بر سر راه تعالی آنها بوده است. لذا حل و فصل آنها همواره مورد توجه ویژۀ ادیان الهی قرار گرفته است. بنیانیترین لازمه حل تضادهای اجتماعی نیز، شناخت گونهها و عوامل اصلی آنها است. علامه طباطبایی (ره) به عنوان یک فیلسوف متأله و نظریهپرداز اجتماعی مبتحر، به خوبی از عهده این مهم برآمده است. هدف پژوهش حاضر، پاسخ به دو پرسش است که از دیدگاه علامه طباطبایی (ره) تضادهای اجتماعی چندگونه است؟ و عوامل و زمینههای اصلی رخداد آن چیست؟ در پاسخ به این دو سوال، با روش مطالعه کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی آیات مرتبط با موضوع مبتنی بر تفسیر المیزان مورد بررسی قرار گرفته است. از نگاه علامه طباطبایی (ره) تضادهای اجتماعی به دو نوع کلی طبیعی و دینی تقسیم میشود. ایشان وقوع تضادهای اجتماعی را امری حتمی و گریزناپذیر میدانند. چراکه مسئله مدنیت و رکن اصلی آن یعنی عدالت اجتماعی چیزی است که انسان آنها را بر اساس اضطرار پذیرفته است نه به مقتضای طبع اولی خود. این اضطرار معلول چند امر است: وجود ویژگی فطری استخدامگری در انسان، کیفیت خلقت او و نیازهای گستردهاش. حال اختلاف طبایع انسانها نیز باید بر این تشکیل اضطراری اجتماع افزوده گردد. این دو علت عمده موجب رخداد تضاد طبیعی در میان انسانها شده است. در نتیجه شرایع الهی برای رفع این نوع تضاد ظهور پیدا کردند. اما وجود حسادت و طغیان در میان عالمان و حاملان دین، نوع تضاد دینی را بر تضاد قبلی مضاعف نموده است.
مالک شجاعی جشوقانی
چکیده
سنّتگرایی جریانی فکری در نقد تجدد است که توسط رنه گنون اندیشمند فرانسوی (1951ـ 1886) بنیادگذاری شد و توسط کوماراسوامی (1947ـ 1877) صورتبندی مفهومی خود را یافت و با مطالعات فریتیوف شووان، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز، و دکتر سید حسین نصر به عنوان یک جریان فکری معاصر مطرح شد .موضوع این مقاله ، طرح و تحلیل و نقد آرای « علم شناختی » سنت ...
بیشتر
سنّتگرایی جریانی فکری در نقد تجدد است که توسط رنه گنون اندیشمند فرانسوی (1951ـ 1886) بنیادگذاری شد و توسط کوماراسوامی (1947ـ 1877) صورتبندی مفهومی خود را یافت و با مطالعات فریتیوف شووان، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز، و دکتر سید حسین نصر به عنوان یک جریان فکری معاصر مطرح شد .موضوع این مقاله ، طرح و تحلیل و نقد آرای « علم شناختی » سنت گرایان در باب مقوله « علم» در تمدن اسلامی با تاکید بر آثار دکتر سید حسین نصر به عنوان پرکارترین متفکر سنت گرا در زمینه فلسفه و تاریخ علم است.هدف ما ، تحلیل مبانی و لوازم آرای علم شناختی دکتر نصر و تحلیل دستاورد وی در زمینه مواجهه با علم جدید و استلزامات تمدنی آن می باشد. بدین منظور با اتخاذ تلفیقی از روش های کیفی1-هرمنوتیکی ( هرمنوتیک روش شناختی و نه هرمنوتیک فلسفیِ نسبیت گرا) و 2- تحلیلی ، ضمن تلاش برای فهم نظریات دکتر نصر از طریق بازخوانی آثار مکتوب وی ، به تحلیل مبانی و لوازم این نظریات می پردازیم . دستاورد و نتیجه این مقاله هم رویکردی انتقادی به ارتباط وثیق میان تجدد شناسی و فلسفه شناسی دکتر نصر از سویی و تلقی وی از مناسبات علم و دین در تمدن اسلامی و ارائه تقریری جدید از نظریه علم شناختیِ نصر ذیل عنوان« هرمنوتیکِ دینیِ طبیعت» می باشد
محمدعلی کاظم بیگی؛ سعید سالاری
چکیده
مالک بن نبی متفکر معاصر الجزایری بهعنوان یکی از برجستهترین ایده پردازان و تحلیلگران حوزه تمدن از منظر تاریخی-اجتماعی شناخته میشود. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا جایگاه و عوامل مؤثر بر شبکه روابط اجتماعی در شکلگیری جوامع و تمدنها را از منظر او بررسی کنیم. موضوع سه پرسش اصلی که در این باب و در مسیر این پژوهش بدان پرداخته میشود ...
بیشتر
مالک بن نبی متفکر معاصر الجزایری بهعنوان یکی از برجستهترین ایده پردازان و تحلیلگران حوزه تمدن از منظر تاریخی-اجتماعی شناخته میشود. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا جایگاه و عوامل مؤثر بر شبکه روابط اجتماعی در شکلگیری جوامع و تمدنها را از منظر او بررسی کنیم. موضوع سه پرسش اصلی که در این باب و در مسیر این پژوهش بدان پرداخته میشود عبارتاند از: اهمیت شبکه روابط اجتماعی، درک وضعیت شبکه روابط اجتماعی و عوامل مؤثر بر شبکه روابط اجتماعی. برای فهم این سه، آثار بن نبی در طی یک مطالعه نظاممند مورد بررسی و دادههای مربوطه استخراج و ذیل تحلیل قرار گرفت. یافتههای این پژوهش نشان داد که بن نبی این شبکه را مهمترین عامل نگهدارندِ و پیش برنده حرکت جوامع در بستر تمدن میداند. از منظر او میزان قدرت و پویایی جامعه نمایانگر میزان سلامت این شبکه است و دستهای از پدیدههای درون جامعه و برون از جامعه قادر به اثرگذاری بر این شبکه هستند.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
عَذرا اکبری؛ قاسم زائری
چکیده
انقلاب اسلامی ایران در میانه دو جریان سیاسی و اجتماعی اصلی غالب در جهان اسلام به پیروزی رسید: مارکسیسم و ناسیونالیسم. انقلاب اسلامی از ابتدا داعیة «جهانی بودن» داشت، و پاسخی بومی به بینالمللگرایی ناسیونالیسم در قالب سازمان ملل، و انترناسیونالیسم مارکسیستی بود. امام خمینی، داعیة «وحدت اسلامی» داشت تا مسلمانان را به ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران در میانه دو جریان سیاسی و اجتماعی اصلی غالب در جهان اسلام به پیروزی رسید: مارکسیسم و ناسیونالیسم. انقلاب اسلامی از ابتدا داعیة «جهانی بودن» داشت، و پاسخی بومی به بینالمللگرایی ناسیونالیسم در قالب سازمان ملل، و انترناسیونالیسم مارکسیستی بود. امام خمینی، داعیة «وحدت اسلامی» داشت تا مسلمانان را به رغم تنوع فکری و فرهنگیشان به یکدیگر نزدیک کند، و با تاکید بر مفهوم «امت»، و راهبرد «امتگرایی اسلامی»، راهی برای اداره جهان اسلام باز کند. این مقاله به بررسی نگرش امام خمینی(ره) پیرامون چگونگی ادارة جهان اسلام در مرحلة پس از اتحاد پرداخته است و مبانی و لوازم ایدة مهم ایشان (تشکیل یک دولت بزرگ اسلامی با جمهوری های مستقل ازاد) را مورد بررسی قرار داده است که در نهایت تصویری از یک اتحادیه با سیستمی کنفدرالی را به دست میدهد. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و تحلیل تاریخی به گردآوری و تحلیل دادهها پرداخته شده است.
کاربردیسازی تجربی دانش اجتماعی مسلمین
شهروز شریعتی؛ علی نعمتپور
چکیده
با ورود کنشگران و سازمانهای غیردولتی به عرصۀ جهانی و نقشآفرینی آنها بعد از جنگ سرد، تغییرات مهمی در فهم دیپلماسی و نقش آن در نظامهای جهانی به وجود آمده است. این پژوهش با بررسی منابع قدرت دیپلماسی در آموزههای شیعی تلاش کرده است تا ضمن تبیین ابعاد مفهوم «دیپلماسی مبتنیبر ایمان» چگونگی پیشبرد اهداف دیپلماتیک را با استفاده ...
بیشتر
با ورود کنشگران و سازمانهای غیردولتی به عرصۀ جهانی و نقشآفرینی آنها بعد از جنگ سرد، تغییرات مهمی در فهم دیپلماسی و نقش آن در نظامهای جهانی به وجود آمده است. این پژوهش با بررسی منابع قدرت دیپلماسی در آموزههای شیعی تلاش کرده است تا ضمن تبیین ابعاد مفهوم «دیپلماسی مبتنیبر ایمان» چگونگی پیشبرد اهداف دیپلماتیک را با استفاده از ظرفیت تشیع بهعنوان یک بازیگر غیردولتی ورای مرزهای ملی و با تأکید بر ظرفیت موازنهسازی نشان دهد. مقاله در پی یافتن پاسخ به این پرسش نظری است که ظرفیت نهاد شیعه بهعنوان یک کنشگر و «بازیگر غیردولتی» (NSA)چگونه در پیشبرد اهداف و برنامههای پیروان این مذهب عمل میکند؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه آزموده میشود که دیپلماسی مبتنیبر ایمانِ مذهب تشیع، به کمک اجماع عمومی پیروان بر سر اصول و بنیانهای مشترک ایمانی و با بهرهگیری توامان از سه گونه دیپلماسی «مبادلهای»، «حمایتی» و «فرهنگی» برای دستیابی به اهداف مشترک شیعیان در ایجاد موازنه با اجتماعات رقیب، ظرفیتسازی میکند. در این پژوهش همچنین با مطالعۀ کتابخانهای، اسنادی و مدارک علمی تلاش میشود تا دیپلماسی شیعه در جهان معاصر به «روش تفسیری» تبیین شود. یافتههای این مقاله با یادآوری این نکته که دیپلماسی مبتنیبر ایمان در تحولات آیندۀ نظام بینالمللی نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد، نشان میدهد نهاد تشیع با استفاده از منابع و ظرفیت دیپلماسی مبتنیبر ایمان خود میتواند نفوذ خود را به صورت توامان در سطوح فروملی و ورای مرزهای ملی گسترش دهد و در جهان پیرامونی خود موازنهسازیهای نیرومندی را ایجاد کند. یافتههای این پژوهش همچنین با تأکید بر مبانی مشترک عقیدتی ـ سیاسی در فرهنگ سیاسی شیعه نشان میدهد این نگرشهای ایمانی موجب افزایش قدرت کنشگری و انسجام شیعیان میشود و ظرفیت مهمی را برای جمهوری اسلامی ایران بهعنوان کشوری با اکثریت شیعی فراهم میکند.
امیر عظیمی دولت آبادی
چکیده
هدف این پژوهش بررسی جایگاه اقشار محروم در اندیشه امام خمینی است. پرسش های پژوهش ناظر به جایگاه و نقش محرومان و مستضعفان در پیروزی انقلاب اسلامی و تدوام جمهوری اسلامی می باشد. یافته های این پژوهش که از نوع پژوهش های توصیفی-تحلیلی بوده و با روش اسنادی انجام شده است نشان می دهد که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بر خلاف بسیاری از تحلیل گران ...
بیشتر
هدف این پژوهش بررسی جایگاه اقشار محروم در اندیشه امام خمینی است. پرسش های پژوهش ناظر به جایگاه و نقش محرومان و مستضعفان در پیروزی انقلاب اسلامی و تدوام جمهوری اسلامی می باشد. یافته های این پژوهش که از نوع پژوهش های توصیفی-تحلیلی بوده و با روش اسنادی انجام شده است نشان می دهد که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بر خلاف بسیاری از تحلیل گران انقلاب ایران، که این انقلاب را محصول طبقه متوسط سنتی یا جدید و یا ائتلاف میان آنان می دانند، انقلاب اسلامی را رهاورد محرومان و مستضعفان جامعه می داند. ایشان همیشه طبقه محروم و مستضعف جامعه را مورد ستایش قرار می داد؛ محرومان را نور چشم خود و اولیای نعم همه می دانست و خدمت به آنان را خدمت به خدا به حساب می آورد.مهمترین وعده های ایشان به محرومان در مورد آب و برق مجانی و مسکن و بهداشت در اوج قدرت و محبوبیتشان در اسفند 57 بعد از پیروزی انقلاب صورت گرفت؛ وعده هایی که برای جلب حمایت آنان نبود؛ آرمانی بود که تا آخر حیاتشان بر آنها پافشرد و نهادهای مهمی برای تامین آنها تاسیس کرد. در نگاه امام خمینی محرومان، خاستگاه انبیا، پیروان اسلام، پدیدآورندگان انقلاب و حامیان جمهوری اسلامی محسوب می شوند. آنها نقش مهمی در تحولات اجتماعی سیاسی دارند و به تعبیر ایشان در صف مقدم جامعه اند. انقلاب اسلامی دستاورد آنهاست؛ جنگ تحمیلی مرهون فداکاری آنان است و دوام نظام برآمده از انقلاب نیز مدیون خدمات و حمایت آنان. افتخار انقلاب اسلامی نیز حمایت از پابرهنگان است.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
محمد آقائی؛ فرزانه نجفی
چکیده
فهم اجتماعی نصوص از دیدگاه شهید صدر، نظریهای فقهی-سیاسی است که ساحتهای مختلف زندگی سیاسی-اجتماعی و اقتصادی فرد مسلمان را دربرگرفته است و او بهدنبال فهم نصوص شرعی، با تکیه بر ظهورات غیرلفظی است. وی ذهنیت هماهنگ، بر پایه ارتکازات عمومی میان خردمندان از افراد نوع خویش را در فرایند فهم دلیل وارد و پس از فهم لفظی و تعیین دلالتهای ...
بیشتر
فهم اجتماعی نصوص از دیدگاه شهید صدر، نظریهای فقهی-سیاسی است که ساحتهای مختلف زندگی سیاسی-اجتماعی و اقتصادی فرد مسلمان را دربرگرفته است و او بهدنبال فهم نصوص شرعی، با تکیه بر ظهورات غیرلفظی است. وی ذهنیت هماهنگ، بر پایه ارتکازات عمومی میان خردمندان از افراد نوع خویش را در فرایند فهم دلیل وارد و پس از فهم لفظی و تعیین دلالتهای وضعی و سیاقی نصوص، دریافت اجتماعی را بر آن حاکم ساخته و مفهوم غایی نص را در بستر ارتکاز اجتماعی مشترک موجود، که متناسب با مناسبت حکم و موضوع است، ارائه کرده است. با پذیرفتن این نظریه میتوان مراد شارع در حوزه تکالیف فردی و موقعیت خاص راویان را بدون وارد شدن به ورطۀ قیاس، با استناد به قرینه ارتکاز و فهم اجتماعی، به گستره نظریهای فقهی سیاسی تبدیل کرد. پژوهش حاضر با کاربست روش تحلیل اسنادی، چارچوب نظری خاص خود را برای تقریر اندیشه فقهی سیاسی شهید صدر معرفی کرده است.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
سعید محمدپور؛ سیدحمیدرضا میرعظیمی؛ بهروز محمدی منفرد؛ حسین هاشم نژاد
چکیده
رابطۀ دانش و ارزش یکی از مباحث در حوزۀ فرا اخلاق به شمار میرود؛ سروش نظریۀ جدایی دانش از ارزش را مطرح کرده است و این مقاله با هدف احصای عوامل زمینهساز طرح این نظریه از سوی سروش و بهروش توصیفی- تحلیلی، انجام گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، پنج عامل سبب شد تا سروش این ایده را مطرح کند: تبعیت از پوپر و تأثیرپذیری از پوزیتیویستها ...
بیشتر
رابطۀ دانش و ارزش یکی از مباحث در حوزۀ فرا اخلاق به شمار میرود؛ سروش نظریۀ جدایی دانش از ارزش را مطرح کرده است و این مقاله با هدف احصای عوامل زمینهساز طرح این نظریه از سوی سروش و بهروش توصیفی- تحلیلی، انجام گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد، پنج عامل سبب شد تا سروش این ایده را مطرح کند: تبعیت از پوپر و تأثیرپذیری از پوزیتیویستها در تعریف علم و تمایز علوم؛ اعتقاد به اینکه استنتاج «باید» از «هست»، با قواعد منطق ناسازگار است؛ باور به اینکه ارزشها، اعتباریات محض هستند؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، اخلاقی بیهویت است؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، با جبرگرایی ملازمه دارد. نتایج تحقیق نشان میدهد، میتوان «باید»ها را از «هست»ها استنتاج کرد؛ قائل شدن به وجود پیوند میان دانش و ارزش، منجر به جبرگرایی و بیهویتی اخلاق نخواهد شد، بلکه میتوان با تکیهکردن بر حقایق (هستها)، به اخلاق هویت بخشید؛ مفاد بایدونبایدهای اخلاقی درواقع همان ضرورت بالقیاس است که میان فعل انسان و نتایج فعل او برقرار میشود؛ علم، هم شامل دانش تجربی است و هم شامل دانش عقلی، عرفانی، نقلی و فلسفی و تعریف علم میتواند معارف غیرتجربی را نیز دربربگیرد.
حسن خیری
چکیده
نقد علوم انسانی و بررسی اعتبار قضایای آن از موضوعاتی اساسی است که به رغم قدمت آن هنوز محل بحث و مناقشه است. علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که با طرح اعتباریات به نقد زیرساخت های این علوم مبادرت کرد. علامه با تقسیم اعتباریات به ثابت و متغیر و اعتباریات پیش از اجتماع و پس از اجتماع ساختار دانش را بر حقیقت گرایی و ملاحظه علم ورای ...
بیشتر
نقد علوم انسانی و بررسی اعتبار قضایای آن از موضوعاتی اساسی است که به رغم قدمت آن هنوز محل بحث و مناقشه است. علامه طباطبایی از جمله اندیشمندانی است که با طرح اعتباریات به نقد زیرساخت های این علوم مبادرت کرد. علامه با تقسیم اعتباریات به ثابت و متغیر و اعتباریات پیش از اجتماع و پس از اجتماع ساختار دانش را بر حقیقت گرایی و ملاحظه علم ورای فرهنگ را بنا نهاد. این مداقه علمی با تفحصات علمی شاگردان ایشان نظیر شهید مطهری با طرح بحث فطرت ادامه یافت. در این مقاله بر آن هستیم تا با تشریح اعتباریات علامه طباطبایی و تلفیق آن با اعتقاد به فطرت در آدمی به ارزیابی علوم انسانی مبتنی بر اومانیسم در اشکال مختلف رویکردی آن از جمله رویکردهای اگزیستانسیالیستی و مارکسیستی بپردازیم. اذعان به قلمرو حقیقی و اعتباری، متمایز شدن رویکرد فطری از فرهنگی و اقتضاءات اعتراف به فطرت و وجود ساحت اعتباریات حقیقی و پیش از اجتماع و علوم انسانی متعهد از مباحثی است که در این مجال بدان پرداخته شده است.
حمیدرضا صارمی؛ فاطمه شمس؛ سعیده محتشم امیری
چکیده
فلسفه شیخ اشراق، فلسفه فرهنگ ماست و به نظر میرسد در طول چهارده قرن از هر اندیشمند دیگری به فلسفه ایرانی- اسلامی نزدیکتر باشد، چرا که پیوستگی ذاتی عمیقی با بستر فکری و زمینههای تاریخی ایرانیان دارد. این پژوهش بر آنست که با ژرفکاوی در آراء شهابالدین سهروردی و ورود به کنه فلسفه وی، به تبیین تصویری هرمنوتیک از تعالیم اشراقی ...
بیشتر
فلسفه شیخ اشراق، فلسفه فرهنگ ماست و به نظر میرسد در طول چهارده قرن از هر اندیشمند دیگری به فلسفه ایرانی- اسلامی نزدیکتر باشد، چرا که پیوستگی ذاتی عمیقی با بستر فکری و زمینههای تاریخی ایرانیان دارد. این پژوهش بر آنست که با ژرفکاوی در آراء شهابالدین سهروردی و ورود به کنه فلسفه وی، به تبیین تصویری هرمنوتیک از تعالیم اشراقی از منظر برنامهریزی فضایی و نظام توسعه کالبدی بپردازد. در این راستا مقاله ابتدا به توصیف هستیشناسی و معرفتشناسی حکمت اشراقی و تفسیر ارتباط میان فضا و فلسفه نور میپردازد، سپس با بهرهگیری از دستگاه تاویلگرایی و روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی، با مرور منابع دست اول تا سوم، در جستجوی استخراج مولفههای شهر مطلوب از دید حکمت اشراقی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که صفات شهر اشراقی که بر شالوده جهانبینی توحیدی و تعالیم و ارزشهای والای اسلامی بنا نهاده شدهاند، در دو قلمروی کلی صفات ساحت کالبدی شامل شهر به مثابه کالبد نور، تجلیگاه عالم مثال، حس وحدت، مفاهیم پارادوکسی و نمادگرایی و همچنین صفات ساحت غیر کالبدی شامل شهر آگاهی، ادراک، کمال، شکر، تعلیم، معرفتالنفس و صعود معنوی قرار میگیرند. درک و کاربست این چارچوب مفهومی ارائه شده میتواند به عنوان نقطه اتکاء بنیادی، معتبر و مستحکمی که برگرفته از تاملات فلسفی شیخ اشراق است، در نظام نظریهای و حرفهای شهرسازی مورد استفاده قرار گیرد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
محمدصادق کلبادی؛ سید حسین نبوی؛ رضا عظیمی
چکیده
پس از نخستین رویاروییهای ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفتهای غرب در ساحت علم و حکومتداری بود که عقبماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمینمان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیشرو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران ...
بیشتر
پس از نخستین رویاروییهای ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفتهای غرب در ساحت علم و حکومتداری بود که عقبماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمینمان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیشرو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران پیش از انقلاب اسلامی ایران و عبدالکریم سروش که از نظریه پردازان مطرح پس از انقلاب، در سنت روشنفکری دینی، محسوب میشود استفاده شد تا در مقایسه این دو به مثابه دو نسل از جریان روشنفکری متعلق به دو شرایط اجتماعی پیش و پس از انقلاب اسلامی مسئله عقبماندگی ایران مورد بررسی قرارگیرد و برای این منظور از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. باتوجه به نتایج حاصل از این مطالعه، استحمار عامل اصلی انحطاط و عقبماندگی جامعه ایران از منظر شریعتی است و اصلاح عاملیت و ساختار بوسیله بازگشت به خویشتن اسلامی، یگانه راه رهایی از این وضعیت. در مقابل از نظر سروش رشد نیافتگی علوم تجربی، عدم استقرار مفهوم حق، حاکمیت استبداد و استعمار علل اصلی عقبماندگی جامعه ایران است و تنها راه رهایی از این شرایط و دستیابی به توسعه نیز درگرو توسعه علم محور است. ازسویی هردو متفکر مذهب را ذاتا عامل انحطاط یا توسعه نمیدانند. به باور شریعتی مذهب بصورت بالقوه میتواند منجر به اصلاح جامعه ایران بشود اما سروش مذهب را پاسخگوی تمام نیازهای زندگی مادی بشر نمیداند بنابراین علم تجربی را درمقابل گفتمان بازگشت، برای توسعه ایران پیشنهاد کرده است.
محمد لعل علیزاده؛ اعظم مقدس؛ عابد میرزاخانی
چکیده
الگوی حکمرانی ولایت فقیه متاثر از الگو و تفکر اسلامی و در امتداد جهان بینی اسلامی است؛ این الگو قالب و محتوای یکسان اما اولویتبندی متفاوت باتوجه به مقتضیات را دارد. با این مفروض، شناخت الگوی حکمرانی مقام معظم رهبری با بررسی بیانات نوروزی ایشان در دو دوره اول ریاست جمهوری سالهای 1384 تا 1400 هدف این مکتوب است. چند موضوع از سخنان رهبر انتخاب ...
بیشتر
الگوی حکمرانی ولایت فقیه متاثر از الگو و تفکر اسلامی و در امتداد جهان بینی اسلامی است؛ این الگو قالب و محتوای یکسان اما اولویتبندی متفاوت باتوجه به مقتضیات را دارد. با این مفروض، شناخت الگوی حکمرانی مقام معظم رهبری با بررسی بیانات نوروزی ایشان در دو دوره اول ریاست جمهوری سالهای 1384 تا 1400 هدف این مکتوب است. چند موضوع از سخنان رهبر انتخاب شده تا در دو دوره ذکر شده مورد بررسی قرار گیرد. برای رسیدن به این هدف، تعداد دفعاتی که رهبری در تمام سخنرانی-های نوروزی در این هشت سال باتوجه به موضوعات انتخاب شده روی آن تاکید داشتهاند، را برشمرده و هر کدام را نسبت به سال مورد نظر دسته بندی نموده و در آخر به صورت مجموع مورد استفاده قرار گرفته اند. بررسی موصوف با روش تحلیل محتوا، حاکی از آن است که در هر دوره موضوعات اصلی یکی بوده اما در جزئیات، اهمیت محورها متفاوت بوده است. بر اساس یافته ها با وجود تاکید بر محورهای یکسان، اولویت موضوعات در دو دوره یادشده متفاوت است؛ شباهت ها و تفاوت های اساسی در اولویت بندی موضوعات از سوی رهبری مشاهده می گردد که این خود نشان دهنده این است که رهبری با توجه به وظیفه خویش در قانون اساسی و در راستای تعیین سیاست های کلی نظام و با توجه به مصالح و مقتضیات جامعه، موضع گیری حمایتی و انتقادی متفاوتی را در قبال سیاست دولت ها اتخاذ می کنند.
محمد مهدی عروتی موفق؛ اکبر عروتی موفق
چکیده
بررسی انواع حکومت و حقوق مشترکه نوعیه یکی از مهم ترین مسائل حوزه حقوق عمومی و مرتبط با سایر علوم از جمله علوم سیاسی و اجتماعی است.با توجه به ضرورت بازخوانی، واکاوی و معرفی نظریههای اجتماعی، سیاسی اندیشمندان مسلمان هدف این مقاله تبیین آراء و نظرات علامه نائینی به عنوان یکی از شخصیتهای دینی مؤثر در انقلاب مشروطه پیرامون حقوق مشترکه ...
بیشتر
بررسی انواع حکومت و حقوق مشترکه نوعیه یکی از مهم ترین مسائل حوزه حقوق عمومی و مرتبط با سایر علوم از جمله علوم سیاسی و اجتماعی است.با توجه به ضرورت بازخوانی، واکاوی و معرفی نظریههای اجتماعی، سیاسی اندیشمندان مسلمان هدف این مقاله تبیین آراء و نظرات علامه نائینی به عنوان یکی از شخصیتهای دینی مؤثر در انقلاب مشروطه پیرامون حقوق مشترکه نوعیه و انواع حکومت است. روش این پژوهش سندکاوی است.با مراجعه به آثار و تألیفات نائینی،به شیوه، توصیفی-تحلیلی این پرسش مهم مورد بررسی قرار گرفت:1.حکومت از نظر نائینی دارای چه اقسامی بوده و کارکرد هر کدام چیست؟ 2.دراندیشه سیاسی-اجتماعی نائینی حقوق مشترکه نوعیه چیست ومصادیق آن در کدام حکومت قابل تحقق می باشد؟ نتیجه حاصل از مقاله این است که:نائینی با تألیف کتاب«تنبیه الامّه و تنزیه الملّه»و با طرح حقوق مشترکه نوعیّه، بیانی دینی از آزادی و دموکراسی در مکتب تشیع ارائه داده و در پی اتّخاد موضعی بنیادی در فقه و سیاست برآمد.از نظر وی درحکومت ولایتیّه به حقوق مشترکه نوعیّه توجه شده و دو اصل مهم در این حکومت یعنی حریّت و مساوات و دو رکن مقوّم و برپادارنده آن حکومت قانون اساسی و مجلس شورای ملّی تحقق می یابد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
غلامرضا جمشیدیها؛ مریم شعبان
چکیده
پژوهش حاضر دربارۀ موضوع «تأثیر زندگی کوخنشینی و کاخنشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)» انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی ماهیت و چگونگی کوخنشینی و کاخنشینی و تأثیر آنها بر زندگی اجتماعی و رفتار انسان است که از منظر امام خمینی (ره) به آنها پرداخته شده است. روش پژوهش با رویکرد کیفی و طرح تحقیق «تحلیل اسنادی» ...
بیشتر
پژوهش حاضر دربارۀ موضوع «تأثیر زندگی کوخنشینی و کاخنشینی بر انسان (مردم و جامعه) از منظر امام خمینی (ره)» انجام شده است. هدف پژوهش، بررسی ماهیت و چگونگی کوخنشینی و کاخنشینی و تأثیر آنها بر زندگی اجتماعی و رفتار انسان است که از منظر امام خمینی (ره) به آنها پرداخته شده است. روش پژوهش با رویکرد کیفی و طرح تحقیق «تحلیل اسنادی» است. برای انجام پژوهش بر منابع دستاول تمرکز شده است که مبانی اعتبار پژوهش هستند. یافتههای پژوهش نشان میدهد در جامعۀ اسلامی، کاخنشینی و زندگی به این سبک فساد و برای جامعه مضر است؛ زیرا موجب ایجاد فاصله در اجتماع، بیاعتمادی عمومی، تضعیف همبستگی و انسجام اجتماعی، ایجاد حس بیعدالتی و درنهایت تضاد و تعارض در جامعه میشود، اما کوخنشینی و داشتن این روحیه سبب همبستگی، انسجام و اعتماد در جامعه میشود و بستر مشارکت هرچه بیشتر را فراهم میکند؛ زیرا هدف از هر اقدام و مشارکتی رضای خداوند است و چنین امری علاوهبر اینکه در کنشگر ایجاد انگیزه میکند سبب بازتولید مشارکت و فعالیت بیشتر در خدمت جمع و جامعه میشود. براساس نتایج پژوهش، جامعهای با روح کوخنشینی پایدار است و رشد و توسعه خواهد یافت و همچنین دشمنان، در بحرانها از جمله جنگها، فتنهها و کارشکنیها نمیتوانند خدشهای به آن وارد کنند؛ زیرا مردم و حاکمیت در قالب کلیتی منسجم، هر ضربهای را نمیپذیرند و آن را دفع میکنند.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
فاطمه کامرانی؛ سمیه حمیدی؛ پیمان زنگنه
چکیده
مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق میشود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنتهای بشری میپردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل میدهد. این پدیده در غرب زاده شد و بهتدریج وارد سرزمینهای دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنشهای متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزشهای دینی ...
بیشتر
مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق میشود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنتهای بشری میپردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل میدهد. این پدیده در غرب زاده شد و بهتدریج وارد سرزمینهای دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنشهای متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزشهای دینی و سنتی و تقلید از غرب، نظمی مدرن و سکولار را بنیان گذارند. در مقابل، نواندیشان دینی که عمدتاً در دهۀ چهل و پنجاه شمسی رشد چشمگیری داشتند، با این برداشت مخالفت و تلاش کردند با تمسک به ارزشهای دینی و مصلحکردن آن با باورهای مدرن نامتناقض با اسلام، مانع هجوم اندیشههای غربی به فرهنگ و تمدنشان شوند. در این پژوهش، براساس سهگانۀ لاکانی، تأثیر ذهنیت مدرن بر نظم سیاسی-اجتماعی مطلوب امام خمینی (ره) را به روش توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار میدهیم. دیدگاه امام خمینی (ره) بهمثابۀ یکی از نواندیشان دینی برجسته دهۀ چهل و پنجاه شمسی، در رابطه با غرب مبتنی بر نقد جنبههای استعماری و اومانیستی آن است؛ کما اینکه برخی از اصول تمدنی آن را با تفسیری دینی که خود از آن ارائه میکند، قبول میکند و از آنها برای تدوین نظم سیاسی اجتماعی متعالی مدنظرش بهره میگیرد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که امام (ره) بهمنظور مقابله با اقدامات هنجارستیز و مدرنمآبانۀ شاه که در راستای ترویج امر واقع بود، درصدد بازسازی امر نمادین با محوریت یک نظام سیاسی مبتنی بر ارزشهای متعال دینی برآمد.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
علیرضا محسنی تبریزی؛ غلامحسین روحی؛ سید عابدین بزرگی
چکیده
مقالۀ حاضر با مرور منابع موجود در باب آرا و احوال فارابی و با استعانت از آثار باقیمانده از این فیلسوف اسلامی میکوشد تا با استفاده از روش تفسیر متن و تحلیل مضمون، آن موضوعات، مباحث و مفاهیمی را که واجد معانی و دارای مضامین روانشناختی اجتماعی هستند، اکتشاف و تحلیل کند. برایناساس، دادهها از متون (texts) مورد نظر جمعآوری شده و سپس ...
بیشتر
مقالۀ حاضر با مرور منابع موجود در باب آرا و احوال فارابی و با استعانت از آثار باقیمانده از این فیلسوف اسلامی میکوشد تا با استفاده از روش تفسیر متن و تحلیل مضمون، آن موضوعات، مباحث و مفاهیمی را که واجد معانی و دارای مضامین روانشناختی اجتماعی هستند، اکتشاف و تحلیل کند. برایناساس، دادهها از متون (texts) مورد نظر جمعآوری شده و سپس با استفاده از شیوۀ کدگذاری اشتراوس تنظیم و مرتب شدهاند. در مرحلۀ کدگذاری باز، 113 مفهوم از دادهها در شکل جملات، عبارات، کلمات و مفاهیم اکتشاف و براساس واحدهای معنایی دستهبندی و متعلقات و مفاهیم در شکل کد به آنها ضمیمه شد. در مرحلۀ کدگذاری محوری بدواً 26 مضمون در شکل طبقات و مقولات براساس دادههای مأخوذ از کدگذاری باز شناسایی و صورتبندی شد و سپس با پالایش و تفکیک آنها به ده مضمون در هیئت مقولات و طبقات اصلی به انضمام مقولات فرعیتر تقلیل یافت. در کدگذاری گزینشی، ارتباطات میان مقولات و طبقات و مقولات فرعیتر تعیین و مشخص شد. مقولات دهگانۀ بهدستآمده از تفسیر متون و تحلیل مضمون عبارتاند از: علم مدنی یا علم رفتار، ماهیت و طبیعت آدمی، اصالت فرد و اصالت جامعه، مدنیالطبعبودن انسان و نیاز به زندگی تعاونی، همانندی جامعه و ارگانیسم، انواع اجتماعات و انواع جامعه، تأثیرات گروه بر فرد و نقش اجتماعیکننده و تربیتی جامعه، بیهنجاری و انحراف، عوامل محافظتکننده و خطرآفرین رفتار، و رهبری و ویژگیهای رهبر.
عابدین مومنی؛ جمشید معصومی؛ مهرداد جمشیدیان
چکیده
در دین اسلام امنیت و نظم در جامعه، پایه و اساس تشکیل و استمرار یک نظام اجتماعی محسوب میشود و این مهم را میتوان در اندیشه بزرگان دین یافت. نظام در مفاهیم و مراتب گوناگونی مثل سامان داشتن زندگی اجتماعی، کیان کشور، حکومت، مجموعه احکام و موازین اسلام و خرده نظامهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به کارمیرود و زمانی که گفته میشود ...
بیشتر
در دین اسلام امنیت و نظم در جامعه، پایه و اساس تشکیل و استمرار یک نظام اجتماعی محسوب میشود و این مهم را میتوان در اندیشه بزرگان دین یافت. نظام در مفاهیم و مراتب گوناگونی مثل سامان داشتن زندگی اجتماعی، کیان کشور، حکومت، مجموعه احکام و موازین اسلام و خرده نظامهای سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی به کارمیرود و زمانی که گفته میشود اختلال درنظام جایزنیست منظور از نظام؛ نظام اسلامی، نظام و سرزمین اسلامی، نظام حکومت اسلامی و نظام زندگی و معیشت مردم و منع اختلال در آن است که در این تحقیق آنچه مورد نظر میباشد منع اختلال در نظام اجتماعی و معیشت مردم است. از جمله بزرگان معاصر که بحث منع اختلال در نظام را مطرح و به آن پرداخته است امام خمینی(ره) است. از نظر ایشان حفظ نظام به حکم عقل از اوجب واجبات و اختلال در آن حرام است و هیچ حکمی توان و یارای تزاحم با آن را ندارد. این تحقیق با روشی توصیفی – تحلیلی و با مطالعه کتابخانهای اصل منع اختلال در نظام را با رویکردی برمنظر امام خمینی(ره) به عنوان یک اصل معرفی کرده است.