نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار و عضو هیأت علمی پژوهشکده گیلان‌شناسی دانشگاه گیلان، رشت، ایران
چکیده
چکیده
پرسش از چیستی مفهوم خلقیات و منش ملی و ابعاد و ویژگی‌ها آن و عوامل تأثیرگذار در تکوین شخصیت و خلق و خوی ملت‌ها و در نتیجه چگونگی تأثیر آن بر سرنوشت جوامع و توسعه یافتگی و توسعه نایافتگی آن‌ها همواره در مرکز توجه مطالعات حوزه علوم اجتماعی و محققان حوزه جامعه‌شناسی تاریخی و مردم‌شناسی بوده است. موضوع این پژوهش بررسی مفهوم خلقیات و ابعاد و ویژگی‌های آن و چرایی تفاوت خلقی میان ملت‌ها با یکدیگر از منظر ابن خلدون است. هدف پژوهش واکاوی و تحلیل اندیشه متفکران اجتماعی مسلمان در باب مفهوم خلقیات است. در این پژوهش تلاش شده با اتخاذ رویکردی توصیفی تحلیلی و با استفاده از روش مطالعه اسنادی ضمن رجوع به کتاب «مقدمه» ابن خلدون به بیان دیدگاه او در این رابطه پرداخته شود. از نگاه ابن خلدون، عوامل جغرافیایی و طبیعی، عوامل اجتماعی مانند قوانین و تجربیات زیسته ، ساختارها و مناسبات اجتماعی و نوع تربیت و عوامل اقتصادی و شیوه معیشت نقش مهمی در تکوین شخصیت و شکلگیری خلقیات جوامع مختلف دارد. به نظر می‌رسد بازخوانی متون اندیشمندان اجتماعی مسلمان و نقد و بررسی روشمند آن به توسعه و بسط دانش علوم اجتماعی و گشوده‌شدن افق‌های تازه‌تر در این حوزه بیانجامد.
کلیدواژه‌ها:
خلقیات و منش ملی، شرق‌شناسی، اندیشمندان اسلامی، ابن خلدون
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analysis of the concept of "National character" and its dimensions and characteristics the point of view of Ibn Khaldun
نویسنده [English]
- Javad Nazarimoghaddam
Assistant Professor, Institute of Guilan studies, University of Guilan , Rasht, Iran
چکیده [English]
The question of what is the concept of national temperament and character and its dimensions and characteristics and the factors influencing the development of personality and temperament of nations and therefore how it affects the fate of societies and their development and underdevelopment are always in the focus of social science studies and researchers The field has been historical sociology and anthropology. The subject of this research is the study of the concept of temperament and its dimensions and characteristics and why the temperamental differences between nations with each other from the perspective of Ibn Khaldun. The purpose of this research is to analyze the thoughts of Muslim social thinkers about the concept of creation. In this research, an attempt has been made to adopt a descriptive-analytical approach and to use the method of documentary study while referring to Ibn Khaldun's book "Introduction" to express his views in this regard. According to Ibn Khaldun, geographical and natural factors, social factors such as laws and lived experiences, structures and social relations and type of education and economic factors and lifestyle play an important role in the development of personality and the formation of temperaments of different societies. It seems that re-reading the texts of Muslim social thinkers and its methodical critique and study will lead to the development and expansion of social science knowledge and the opening of newer horizons in this field.
کلیدواژه‌ها [English]
- National character
- Anthropology
- Oriental Studies
- Islamic Thinkers
- Ibn Khaldun
- ابن خلدون، عبدالرحمن (1362). مقدمة ابن‌خلدون. محمد پروین گنابادی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
- اشرف، احمد (1373). هویت ایرانی. گفت‌وگو، (3)، 7-26.
- آزادارمکی، تقی (1391). بنیان‌های فکری نظریة جامعة ایرانی. تهران: نشر علم.
- چلبی، مسعود (1381). بررسی تجربی نظام شخصیت در ایران. تهران: مؤسسة پژوهشی فرهنگ هنر و ارتباطات.
- حاجیانی، ابراهیم (1379). تحلیل جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه. فصلنامة مطالعات ملی، (5)، 193-228.
- جمال‌زاده، محمدعلی (1345). خلقیات ما ایرانیان. تهران: کتاب‌فروشی فروغی.
- ربانی، رسول و رمضانی، محمد (1385). بررسی تأثیر محیط بر رفتار فردی و اجتماعی از دیدگاه ابن خلدون. پژوهشنامة انقلاب اسلامی، (13)، 53-72.
- رحمانی، علی و سعدیه، سهرابی (1390). رابطة سبک زندگی و دینداری از دیدگاه ابن خلدون. پژوهش‌های علم و دین، 2(1)، 17-32.
- زیگفرید، آندره (1354). روح ملت‌ها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- سریع‌القلم، محمود (1390). اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار. تهران: فرزان روز.
- سعید، ادوارد (1377). شرق‌شناسی. ترجمة عبدالرحیم گواهی. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
- شیخاوندی، داور (1378). میزگرد هم‌بستگی ملی وفاق اجتماعی. فصلنامة مطالعات ملی، (1)،1-12.
- صلیبی، ژاسنت (1382). فرهنگ توصیفی روان‌شناسی اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- کافی، مجید (1391). ابن خلدون و جامعه‌شناسی تاریخی. دوفصلنامة اسلام و علوم اجتماعی، 4(8)، 128-143.
- عنایت، حمید (1377). نهادها و اندیشه‌های سیاسی در ایران و اسلام. تصحیح و مقدمة زیباکلام. تهران: روزنه.
- فروم، اریک (1371). گریز از آزادی. ترجمة عزت‌الله فولادوند. چاپ ششم. تهران: مروارید.
- کوهن، بروس (1385). درآمدی به جامعه‌شناسی. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: انتشارات توتیا.
- گولد، جولیوس و کولب، ویلیام ل (1376). فرهنگ علوم اجتماعی. به کوشش محمدجواد زاهدی. تهران: مازیار.
- لاکوست، ایو (1385). جهان‌بینی ابن خلدون. ترجمة مهدی مظفری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- مارکس، کارل و انگلس، فریدریش (1379). پنج مقالة مارکس و انگلس دربارة ایران. ترجمة داور شیخاوندی. تهران: نشر آتیه.
- منتسکیو، شارل لوئی دوسکوند (1362). روح القوانین. ترجمة کریم مجتهدی. تهران: امیرکبیر.
- نقی‌زاده، محمد و محتشم امیری، سعید (1394). عصبیت؛ مؤلفه‌ای اصلی در ایجاد حس تعلق و مطلوبیت فضای سیاسی از دیدگاه ابن خلدون. فصلنامة علمی-پژوهشی شهر ایرانی اسلامی، (19)، 65-75.
- Tilly, C. (Ed.). (1975). The formation of national states in western Europe. Princeton, NJ: Princeton University Press.
- National character. International encyclopedia of the social sciences. Retrieved December 16, 2016 from http://www.encyclopedia.com/social-sciences/applied-and-social-sciences-magazines/national-character
- National character. International encyclopedia of the social sciences. Retrieved from http://www.encyclopedia.com/social-sciences-and-law/sociology-and-social-reform/sociology-general-terms-and-concepts/national
- National character. Oxford dictionaries. Retrieved from https://en.oxforddictionaries.com/definition/national_character
- National character. World's most comprehensive online psychology dictionary. Retrieved from http://psychologydictionary.org/national-character/
)