نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی و مدیر گروه مطالعات غرب آسیا و شمال آفریقا، دانشکده مطالعات جهان، دانشگاه تهران

چکیده

عمر تلمسانی سومین رهبر جماعت اخوان المسلمین بود که نقش زیادی در گذار این جنبش به دموکراسی ایفا کرد. هدف این مقاله، تبیین مهمترین دیدگاه های سیاسی اجتماعی تلمسانی، و نشان دادن میزان تأثیرگذاری او بر جنبش اخوان المسلمین در وارد کردن این جنبش به فرایندهای دموکراتیک است. اهمیت اندیشه و عملکرد تلمسانی از آنجا بیشتر روشن می شود که اخوان ورود به فرایندهای دموکراسی را نامشروع و غیرمجاز می دانست و حسن البناء موسس و اولین رهبر این جنبش نیز بر آن تأکید کرده بود. روش استفاده در این تحقیق «تحلیل محتوای کیفی» بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهد تلمسانی نخست به تبیین مبانی و توجیهات نظری برای سازگاری اسلام با اصول دموکراتیک پرداخت، سپس اقدامات ساختاری برای این گذار در جنبش انجام داد و پس از آن تلاش کرد به چالش ها و مخالفت های داخل اخوان و مخالفان بیرونیِ آن پاسخ دهد. یافته های مقاله در دو بخش اصلی نخست دیدگاه های سیاسی اجتماعی تلمسانی که مبنا و منشأ حرکت و اقدامات اوست را روشن می کند و بخش دوم به اقدامات او در جنبش اخوان می پردازد که بازخوانی دموکراتیک این جنبش و اقدامات عملی او در وارد کردن اخوان المسلمین در رقابت های حزبی، و تعامل و گفتگو با معاندان و مخالفانِ این جنبش است. اندیشه و اقدام مهم دیگر تلمسانی، قداست زدایی از حکومت و حاکمان اسلامی، و زمینی کردن آنها بود که نقدپذیر بودن آنها را ممکن را می کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Umar al-Tilmisani`s Thought and the Transition of the Muslim Brotherhood to Democracy

نویسنده [English]

  • Ali Akbar Alikhani

Head of the west Asian and North African Studies Department, Faculty of World Studies, University of Tehran

چکیده [English]

Umar al-Tilmisani was the third leader of the Muslim Brotherhood to play a major role in the movement's transition to democracy. The purpose of this article is to explain the most important sociopolitical views of Tlemcen, and to show the extent of his influence on the Muslim Brotherhood movement in bringing this movement into the democratic process. The importance of Tilmisani's work becomes even clearer because the Muslim Brotherhood and the first leader of the movement considered it illegitimate to enter the democratic process. The method used in this research was "qualitative content analysis". Research results show that Tilmisani first explained the theoretical foundations and justifications in the field, then took basic and structural measures for this transition in the movement, and then tried to respond to the challenges and opposition within the Muslim Brotherhood and its external opponents. The findings of article are organized in two main sections. In the first part, Tilmisani’s socio-political views, which are the basis and source of his movements and actions, are clarified. The second part of the article deals with his actions in the Muslim Brotherhood movement, which is a democratic re-reading of this movement and his practical actions in bringing the Muslim Brotherhood into party competitions, and interacting and talking with the opponents and opponents of this movement. Another important thought and action of Tilmisani was the desecration of the Islamic government and rulers, which provides a basis for criticizing them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Egypt
  • Muslim Brotherhood
  • Democracy
  • Islam. Political Thought
  • Umar al-Tilmisani
الدلال، ابراهیم و سامی، عبدالله (2006). الاسلامیون و الدیمقراطیة فی مصر. القاهره: مکتبة مدبولی، نسخة الکترونیة.
ابوداود، سلیمان ابن اشعث (1420). سنن ابی داود. تحقیق سید محمد سید، عبدالقادر عبدالخیر و سید ابراهیم. القاهره: دارالحدیث.
آجیلی، هادی و بیکی، مهدی (1397). نسبت اندیشه و عملکرد سیاسی اخوان المسلمین مصر. مطالعات خاورمیانه، (93).
ادریس، یوسف (2019). عزف منفرد: دراسات و مقالات. القاهره: المحرر الادبی للنشر والتوزیع و الترجمة.
اصلانی، فیروز و مرندی، الهه (1393). بررسی تحولات اندیشه دولت اسلامی نزد اخوان المسلمین از آغاز جنبش تا پس از انقلاب 2011 مصر. دوفصلنامة نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، (6)، صص 113-136.
اسپریگنز، توماس (1398). فهم نظریه‌های سیاسی. ترجمة فرهنگ رجایی. تهران: نشر آگه.
آل یمین، حامد (1398). تأثیر زیست دینی حسن البناء بر هویت عرفانی اخوان المسلمین. فصلنامة پژوهش‌های ادیانی، (14).
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی. مجلة پژوهش، 3(2).
التلمسانی، عمر (1400). الملهم الموهوب حسن البناء. قاهره: دارالانصار.
التلمسانی، عمر (1406). آراء فی الدین والسیاسة، دراسة و اعداد. ترجمة سید هادی خسروشاهی. ایطالیا: مرکز الثقافة الإسلامیة فی أوروبا.
التلمسانی، عمر (1982). بعض ما علمنی الاخوان المسلمین. الطبعة الثانی. القاهره: مطبعة دارالنشر للثقافة.
التلمسانی، عمر (1984). ایام مع السادات. القاهرة: دار الاعتصام.
التلمسانی، عمر (1985). آراء فی الدین والسیاسة. روما، ایطالیا: مرکز الثقافة الاسلامیة فی اوروبا.
التلمسانی، عمر (1985). ذکریات لا مذکرات. القاهره: دارالتوزیع و النشر الاسلامیه.
التلمسانی، عمر و عصام، غازی (2008). عمر التلمسانی: من التانجو فی عماد الدین الی زعامة الاخوان المسلمین. القاهره: دار هلا للنشر و التوزیع.
الجوهری، عبدالرحیم بن محمد (1986). عمر التلمسانی مجاهدًا، مفکرًا، کاتبًا. القاهره: المؤسسة الإسلامیة الدولیة للطبع والنشر والتوزیع.
حسنین توفیق، ابراهیم (1996). الدور السیاسی لجماعة الاخوان المسلمین فی ظل التعددیة السیاسیة المقیدة فی مصر: دراسة فی الممارسة السیاسیة، 1984-1990. القاهره: مرکز المحروسة للبحوث والتدریب والمعلومات والنشر.
خسروشاهی، سید هادی (1392). گفت‌وگوی عمر التلمسانی با هادی خسروشاهی. مجلة العالم، (91)، 44.
خسروشاهی، سید هادی (1392). اخوان المسلمین چه می‌گویند و چه می‌خواهند؟ قم: بوستان کتاب.
خسروی، غلامرضا (1390). حسن البناء. در علی‌اکبر علیخانی (ویراستار)، اندیشة سیاسی متفکران مسلمان، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تحقیقات و فناوری، 399-445.
دومانلو، طیبه، مقدم، محمودرضا و فیرحی، داود (1393). دموکراسی یا اقتدارگرایی، ناکامی سیاسی اخوان المسلمین. پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، (10).
السماسیری، محمودیوسف (2008). فلسفات الاعلام المعاصرة فی ضوء المنظور الاسلامی. عمان: المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
صاحبی، محمدجواد (1396). جنبش‌های فکری و دینی در جهان اسلامی معاصر. قم: نشر ادیان.
صادقی اول، هادی و چیت‌سازیان، محمدرضا (1392). رویکرد اخوان المسلمین در قبال فرایند دموکراسی در مصر. پژوهش‌نامة ایرانی سیاست بین‌الملل، 1(2).
ظواهری، ایمن (1999). الحصاد المر: الاخوان المسلمون فی ستین عاما. بیروت: دار البیارق.
العدوی، مصطفی (1987). عمر التلمسانی بین حماس الشباب وحکمة الشیوخ. القاهره: دار الأقصی للکتاب.
العلاونة، احمد (1998). ذیل الاعلام. الطبعة الاولی. السعودیه: دارالمنارة للنشر و التوزیع.
کامپانا، ژوئل (1377). دولت جامعة مدنی و اسلام‌گرایی در خاورمیانه: اخوان ‌المسلمین از رویارویی تا همکاری. ترجمة حمید احمدی. ماهنامة اطلاعات سیاسی-اقتصادی، (127 و 128).
محمد، ابراهیم و دیگران (1384). اخوان المسلمین مصر. گروه ترجمه. تهران: مؤسسة مطالعات اندیشه‌سازان نور.
الامام زید بن علی الثقافیه.
Blaydes, L. (2011). Elections and distributive politics in Mubarak's Egypt. Cambridge: Cambridge University Press.
التلمسانی، عمر. الإسلام والحکومة الدینیة. بازیابی در http://www.ikhwanonline.com/Article.aspx?ArtID=86085&SecID=373