نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
چکیده
آنچه را علم می‌نامیم، ساحتهای گوناگونی را در برمی‌گیرد. تفاوت میان علوم اجتماعی اسلامی و علوم اجتماعی غربی خود را در ساحتهای مختلف علوم نشان می‌دهد. برای درک دقیق و عمیق این تفاوت‌ها باید همۀ ساحتهای علم را بررسید و ابزاری دقیق برای ارزیابی به‌دست آورد. توجه به یک یا چند ساحت علم و رهاکردن دیگر ساحت‌ها، ما را از فهم تمایزها بازمی‌دارد و راه را بر پیشرفت علمی متفاوت می‌بندد. در علوم گوناگون، با تأمل و از راه استقرا دست‌کم یازده ساحت را می‌توان برشمرد: توصیف،کشف ( یا روش کشف نظریه)، فهم، تبیین، توجیه (روش توجیه نظریه)، پذیرش نظریه، پیش‌بینی، مفاهیم، کاربرد، توصیه و ابژه. این نوشتار، نخست تفاوت این ساحت‌ها را گذرا مطرح می‌کند و در ادامه، با تمرکز بر ساحت مفهوم، تفاوت میان علوم اجتماعی اسلامی و علوم اجتماعی غربی را در این ساحت برمی‌رسد. باید توجه داشت که از دریچۀ مفاهیم عالَم خود را فهم‌پذیر می‌کند. عالَم در قالب مفاهیم، تفسیر می‌یابد. علوم مختلف عالَم خویش را از روزنۀ مفاهیم و با نظریات گوناگونی که از آن مفاهیم سامان یافته‌است، به تصویر می‌کشند و مقوله-بندی می‌کنند. اکنون آیا واژگان مشترکی که در علوم اجتماعی اسلامی به کار می‌رود، همان معنا و مفهومی را به دوش می‌کشد که در علوم اجتماعی غربی دارد؟ به عبارتی، آیا واژگان مشترک، اشتراکشان لفظی است؟
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Another reading of Islamic social sciences: the context of concepts
چکیده [English]
What we call science encompasses various fields. The differences between Islamic social sciences and Western social sciences manifest themselves in various fields of science. To understand these differences accurately and importantly, one must examine both the field of science and the distinctions carefully. Paying attention to one or more fields of science and abandoning other fields prevents us from understanding the distinctions and blocks the way to different scientific organization and progress. In various sciences, at least twelve fields can be enumerated through reflection and induction: description, discovery, justification (or method), acceptance of hypothesis, understanding, explanation, prediction, object, application, recommendation or prescription, and concept. This article, with regard to the concept of concept, explores the differences between social sciences and Western social sciences in this regard and claims that there is a profound distinction between concepts in Islamic and Western social sciences. It was noted that the world is comprehensible through the lens of concepts. Different sciences depict and categorize their world through the lens of concepts and with various theories organized from those concepts. Now, do the common terms used in Islamic social sciences carry the same meaning and concept as they do in Western social sciences? In other words, do the common terms have a verbal commonality?
کلیدواژه‌ها [English]
- social science
- Islamic social sciences
- Western social sciences
- contexts of science
- Concepts
)