نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد یاری بیگی ¹
• محمد سیدغراب ²
• مهدی وحیدی اصل ³

¹ دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام

² دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

³ دانشگاه تهران

چکیده

اهتمام به پژوهش در حوزه مطالعات دین نه تنها روند رو به کاهشی را طی نکرده است بلکه شاهد رشد کمی و کیفی این تحقیقات بویژه تحقیق پیرامون انواع، میزان و تغییرات دینداری در دهه‌های اخیر هستیم. در این میان یکی از اساسی‌ترین چالش‌ها در حوزه مطالعات دینداری طراحی شاخص‌های متناسب با بسترهای فرهنگی، تاریخی و اجتماعی است. هرچند در ایران نیز در دو دهه اخیر کوشش‌های ثمربخشی در این زمینه صورت گرفته است؛ اما همچنان شاخص‌های طراحی شده نتوانسته‌اند مقبولیت و کاربردی عمومی بدست آورند. از سوی دیگر دین و دینداری را می‌توان در سه بُعد معرفتی، گرایشی یا عاطفی و رفتاری دسته‌بندی و مطالعه کرد. در مطالعاتی که به ارائه شاخص پیرامون دینداری پرداخته‌اند، تلاش برای ارائه شاخص در همه ابعاد سه‌گانه، از دقت و توجه کافی به جزئیات در هر یک از این ابعاد ذکر شده کاسته است. بنابراین نیاز به پرداخت تفصیلی‌تر پیرامون هریک از این ابعاد در مباحث مربوط به دینداری احساس می‌شود. بدین جهت هدف مقاله حاضر نیز ارائه شاخص‌هایی بومی با تاکید بر بعد معرفتی دینداری است. در این پژوهش از طریق مطالعات نظری، 81 شاخص برای سنجش دینداری احصا شدند و طی بیست مصاحبه مورد ارزیابی و تطبیق قرار گرفتند. سپس 23 شاخص مهم‌تر و پربسامدتر ذیل 6 محور تشخیص داده شدند که می‌توانند به عنوان شاخصی برای اندازه‌گیری دینداری معرفتی در جوامع آماری مختلف استفاده شوند. این محورها عبارتند از: «نگرش به دین»، «انتظار از دین»، «مبانی معرفت‌شناختی»، «مبانی انسان‌شناختی»، «معنا و غایت زندگی»، «درک انسان از مبانی اخلاقی».

کلیدواژه‌ها

• سنجه دینداری
• ابعاد دینداری
• الگوی دینداری
• شاخص دینداری
• دینداری معرفتی

موضوعات

• کاربردی‌سازی تجربی دانش اجتماعی مسلمین

عنوان مقاله [English]

Design and evaluation of religiosity measurement model with indigenous approach; with an emphasis on the epistemic dimension

نویسندگان [English]

• Mohammad Yaribeygi ¹
• Mohammad seyyedghorab ²
• Mahdi Vahidi asl ³

¹ Imam Hossein Comprehensive University

² Allameh Tabataba'i University

³ University of Tehran

چکیده [English]

Attention to research in the field of religious studies has not only not gone through a declining trend, but we have witnessed the quantitative and qualitative growth of this researches, especially the research about the types, amount and changes of religiosity in recent decades. Among these, one of the most fundamental challenges in the field of religious studies is the design of indigenous indicators that are appropriate to the cultural, historical and social contexts. Although in Iran, in the last two decades, fruitful efforts have been made in this field; But still, the designed indicators have not been able to gain general acceptance and application. On the other hand, religion and consequently religiosity can be classified and studied in three cognitive/ epistemic, emotional or behavioral dimensions. In the studies that have presented the scale about religiosity, the effort to present the scale in all three dimensions has reduced the accuracy and detailed discussion in each of these mentioned dimensions. Therefore, the need to pay more detail about each of these dimensions in the topics related to religiosity is felt. so, the aim of this article is to provide Indigenous indicators with an emphasis on the epistemic dimension of religiosity. In this research, first through theoretical studies, 81 indicators were calculated to measure religiosity and were evaluated during twenty exploratory interviews. Then, 23 components under 6 more frequent and more important axes were identified, which can be used as an indicator to measure epistemic religiosity in different statistical societies. These components are: "attitude towards religion", "expectation from religion", "epistemic foundations", "anthropological foundations", "meaning and purpose of life", "man's understanding of ethical foundations".

کلیدواژه‌ها [English]

• measure of religiosity
• dimensions of religiosity
• scale of religiosity
• indicator of religiosity
• epistemic religiosity