دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
کاربست قوانین معاملات اسلامی در نظام قراردادهای بازار سرمایه ایران

علی اصغر حیدری؛ علی اصغر سعیدی

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 139-162

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60439

چکیده
  چکیده مهم­ترین هدف این پژوهش مطالعه دربارۀ به­کارگیری قواعد معاملات اسلامی در قرارداد­های بازار سرمایۀ ایران توسط کنشگران (کلیه افراد حقیقی و حقوقی که در بورس اوراق بهادار فعالیت اقتصادی دارند) بورس اوراق بهادار تهران می­باشد. در این راستا، بر اساس چهار نظریه از قواعد معاملات اسلامی تحت عناوین قواعد لاضرر، اکل مال به باطل، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
در مسیر نظریه‌ی رهبری حکیمانه‌ی اسلامی

حمزه صمدی میارکلائی؛ حسین صمدی میارکلائی

دوره 5، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 163-201

https://doi.org/10.22059/jstmt.2015.60440

چکیده
  چکیده آشفتگی­ها، پیچیدگی­ها، تنوع، پویایی­ها، عدم قطعیت­ها و تغییرات سریع و فزایندۀ ملّی و بین­المللی در فناوری­ها، بازارها و کیفیت­های زندگیِ دنیای امروز، سازمان­ها را وادار می­سازد تا در جستجوی رهبرانی باشند که کمترین اشتباهات را در تصمیم­گیری­هایشان داشته باشند. رهبرانی که حساب­شده و با وسواسی خاص، تصمیم­های ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مطالعه ی جامعه شناختی نقش مذهب در توسعه ی بومی مستقل،در ایران بعد از انقلاب ، با تأکید بر آموزه های فقه سیاسی امام خمینی(ره)

عزیز کلانتری؛ موسى عنبرى

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 193-233

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58423

چکیده
  در این مطالعه هدف اصلی تبیین ریشه‌های دستاوردهای توسعه‌ی بعد از انقلاب به عنوان پدیده‌ای منحصربه‌فرد و خاص تحت عنوان «توسعه‌ی بومی مستقل»، بر پایه واقعیات خاص جامعه ایران است. بدین منظور از چارچوب تحلیلی و مفهومی جامعه‌شناسی وِبِر در تبیین دگردیسی‌های کیفی استفاده شده است. طبق این مدل، در ایجاد تحول هم شرایط مهم است و هم ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی بازدارنده‌های تکوین امت واحده اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره)

مرتضی اکبری؛ فریدون رضایی

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 235-257

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58424

چکیده
  امروزه اندیشمندان اسلامی در پی تحقق آرمان قرآنی و تکوین امت واحده اسلامی هستند، همان آرمانی که در صدر اسلام توسط پیامبر (ص) محقق گشت و در اندک زمانی از اعراب متفرق جاهلی، امتی منسجم، متمدن و قدرتمند ساخت. قدرت نوظهور فوق توانست در برابر تمدن‌های باشکوه آن دوران قد علم کند و تا مدت‌ها قدرت بلامنازع دوران خود بود و آثار بسیار عمیقی در ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی و نقد نظریه پی یر بوردیو بر مبنای حکمت صدرایی

حسن خیری

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 259-285

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58425

چکیده
  در این مقال نخست مبنای نظری حکمت صدرایی به عنوان ملاک ارزیابی تشریح شده و آنگاه منظومه فکری بوردیو مطرح و به نقد دیدگاه او مبادرت می شود. در مبنای نظری بحث اصالت وجودی فرد و جامعه ، حرکت جوهری ، مقیقت انسان، منابع شناخت، فطرت گرایی و تکامل گرایی از نظر ملاصدرا بیان شده است. و در رویکرد انتقادی بوردیو، تلاش برای از میان برداشتن ضدیت کاذب ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
روش شناسی فارابی در علوم اجتماعی و فرهنگی

حسین داد بیانی؛ حمید پارسانیا

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 287-312

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58426

چکیده
  چکیده بحث متدولوژی و استراتژی‌های پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژه‌ای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشته‌گان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت می‌شد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیک‌های پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی تطبیقی عصبیت ابن‌خلدون و سرمایۀ اجتماعی

الهه فرجی؛ یارمحمد قاسمی

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 313-335

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58427

چکیده
  چکیده: سرمایۀ اجتماعی از مفاهیم نو، مهم و قابل توجه در عرصه علوم اجتماعی است و در چند دهۀ اخیر تا آن‌جا اهمیت یافته که به آن ثروت نامرئی هم اطلاق می‌شود، در این مقاله در صدد بررسی مقایسه‌ای این مفهوم با مفهوم عصبیت است که توسط ابن‌خلدون مطرح شدهاست. ابنخلدون برای تحلیل بنای نظام سیاسی، بی‌نظمی سیاسی و اجتماعی عصر خود از این کلید واژۀ ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی و تبیین انحرافات موجود در عزاداری های مذهبی از منظر استاد مطهری ( مطالعه موردی: دسته جات و عزاداری های مذهبی شهرستان بیجار)

حسن محمدمیرزائی؛ ابوالفضل ذوالفقاری

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 337-357

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58428

چکیده
  این مقاله به دنبال بررسی و تبیین برخی از «انحرافات موجود در عزاداری های مذهبی شهرستان بیجار» می باشد. لذا محققین در این پژوهش با اتخاذ رویکردی کیفی و با بهره گیری از تکنیک های «مشاهده ساخت نایافته» و «مصاحبه نیمه سازمان یافته» و با رویکردی ترکیبی، به توصیف، تبیین و تا حدی هم تفسیر موضوع مورد بررسی پرداخته اند. جامعه ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
علم دینی در مقام توصیف و توصیه؛ بازخوانی نظریه علم دینی استاد مصباح یزدی

نازیلا اخلاقی؛ مهدی حسین زاده یزدی

دوره 4، شماره 2 ، مهر 1393، ، صفحه 359-381

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.58429

چکیده
  چکیدهتفکیک معانی علم و دین و تعیین نسبت دقیق این دو حوزه، شرط لازم برای تنقیح معنا و ماهیت علم دینی از منظر استاد مصباح است. بیان جایگاه علم در منظومه علم دینی و فهم صحیح از تاثیرات دین و مبانی ارزش‌شناختی بر علم، افق‌هایی نوین در زمینه ارائه نظریات علمی و اعتبارسنجی نظرات مذکور پیش روی محققین می‌گشاید. تدقیق معنای علم و توجه به ساحت‌های ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی نقش اجتماعی زن از منظر آیت‌الله خامنه‌ای

منصوره لولاآور؛ راضیه شاهمرادی زواره

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 9-28

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57074

چکیده
  تحقیر نقش خانوادگی زنان و صرفاً اهمیت دادن به هویت اجتماعی آن‌ها، یکی از اشتراکات نظری دیدگاه‌های مختلف فمینیستی است. اندیشمندان اسلامی نیز آرای متفاوتی درباره جایگاه و نقش اجتماعی زن بیان کرده‌اند. در پژوهش حاضر، اندیشه‌های آیت‌الله خامنه‌ای، رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران درباره این موضوع بررسی شده است. همه سخنرانی‌ها و بیانات ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نظریه اجتماعی قضا و قدر از دیدگاه سید جمال‌الدین اسدآّبادی و مرتضی مطهری

شهناز صداقت زادگان اصفهانی

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 29-53

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57075

چکیده
   مسئله مورد بررسی پژوهش حاضر، برگرفته از آرای سید جمال‌الدین اسدآبادی و مرتضی مطهری است که باور به قضا و قدر را در سرنوشت جوامع تأثیرگذار می‌دانند. در پژوهش حاضر، نظریه اجتماعی دو متفکر مسلمان با شیوه تطبیقی بررسی شده است. نظریه اجتماعی اسدآبادی درباره باور به قضا و قدر، بیشتر تاریخی- تجربی است و بازه زمانی آن، تاریخ قبل و بعد از ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه اجتماعی علامه طباطبایی در پرتو مقایسه تطبیقی با فلسفه اجتماعی کانت

سید حمید طالب زاده؛ سید محمد امین قانعی راد؛ محمد توکل؛ ابوالفضل مرشدی

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 55-86

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57076

چکیده
  در مقاله حاضر، برون‌رفت علوم اجتماعی از وضعیت پروبلماتیک در تمدن اسلامی به مواجهه نظام معرفتی و متافیزیکی این تمدن با «ازجاکندگی معرفتی» دوران جدید منوط شده است. در تبیین این موضوع، آرای علامه طباطبایی به محک آرای ایمانوئل کانت برده شده است. کانت در مواجهه با پدیده یادشده، با انتقال خدا از حوزه شناخت به حوزه اخلاق و تبدیل انسان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نگرش دانشجویان به کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه به لحاظ اثرگذاری در توسعه اجتماعی و سیاسی دانشگاه‌ها (مورد: دانشگاه تبریز)

عبدالحسین کلانتری؛ جعفر احمدپور پرویزیان

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 87-112

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57077

چکیده
  تشکیل کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها موضوعی راهبردی است که از سوی رهبری برای رشد اجتماعی و ارتقای سطح دانش سیاسی دانشجویان مطرح شده است. کرسی‌های آزاداندیشی یکی از مفاهیم مهم و بحث‌انگیز در گفت‌وگوهای سیاسی امروز جامعه ایران است که می‌تواند علاوه بر حل و فصل بسیاری از مسائل روز جامعه ایران، در بلندمدت آثار تمدنی شگرفی داشته ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی تحولات اندیشه دولت اسلامی نزد اخوان‌المسلمین از آغاز جنبش تا پس از انقلاب 2011 مصر

فیروز اصلانی؛ الهه مرندی

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 113-136

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57078

چکیده
  در اختیار گرفتن قدرت توسط اخوان‌المسلمین پس از انقلاب در مصر و داشتن نقشی مؤثر در تصویب قانون اساسی 2012 مصر موجب گردید موضوع اندیشه دولت اسلامی اخوان‌المسلمین مورد توجه محافل مختلف رسانه‌ای و علمی قرار گیرد. همین مسئله، انجام پژوهشی درباره این موضوع را ایجاب کرد. پرسش پژوهش حاضر این است که نظریه دولت اسلامی در اندیشه سیاسی اخوان‌المسلمین ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
رویکرد اسلامی به شهر؛ ویژگی‌های شهر اسلامی

بهرام بیات

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 137-167

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57079

چکیده
  شهر از جمله موضوعات مورد توجه اندیشمندان بوده است. از آنجایی‌ که اسلام، دین اجتماعی است و برای سعادت بشر، راهبرد و برنامه دارد، در پژوهش حاضر برای تحلیل شهر از دیدگاه اسلام و احصای ویژگی‌ها و مؤلفه‌های شهر اسلامی، نظریه‌های سه تن از متفکران مسلمان شامل ابن‌خلدون و فارابی از متقدمین و خانم ابراهیم از متفکران مسلمان معاصر بررسی شده ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جایگاه دانش‌های شرعی در طبقه‌بندی علوم از دیدگاه فارابی، غزالی و خواجه نصیر طوسی

یحیی بوذری نژاد؛ قاسم خسروی

دوره 4، شماره 1 ، فروردین 1393، ، صفحه 169-191

https://doi.org/10.22059/jstmt.2014.57080

چکیده
  اهمیت جایگاه علم در فرهنگ اسلامی و توسعه و رشد انواع مختلف علوم در این حوزه تمدنی باعث شده است که همواره «طبقه‌بندی علوم» جز لاینفک تفکر مسلمین در عرصه علم و علم‌پژوهی باشد. امروزه طبقه‌بندی علوم از مباحث مطرح در فلسفه علم است که در آن از روش‌ها، موضوعات، غایات و نیز شناخت درباره چیستی، اصول و مبانی علوم بحث می‌شود. لازمه اقبال ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی جهان مفهومی «سنت» در اندیشة امام خمینی (ره)

قاسم زائری؛ زینب اعلمی

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 161-190

https://doi.org/10.22059/jstmt.2013.55725

چکیده
  امام خمینی (ره) راهبری انقلاب اسلامی 1357 را به عهده داشت. او در بافت گفتمانیِ مواجهة تاریخی متجددین و متدینین با «سنت» با فراتر رفتن از جهت‌گیری‌های «نفی سنت» و «بازگشت به سنت» از یک سو و «تکرار سنت» از سوی دیگر، جهت‌گیری «احیای سنت» را پایه‌ریزی و تقویت کرد. وی همچنین از دوگانة توسعه‌ای «سنت-تجدد» ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تعامل پویایی جمعیت و توسعه از دیدگاه ابن‌خلدون

رسول صادقی

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 191-209

https://doi.org/10.22059/jstmt.2013.55726

چکیده
  ابن‌خلدون، به‌عنوان سرشناس‌ترین متفکر اجتماعی مسلمان، نقش مهمی در شکل‌گیری آرا و نظریه‌های جمعیتی دوران ماقبل مدرن داشته است. وی مباحث و دیدگاه‌های مهمی را دربارۀ تعامل جمعیت و توسعه مطرح کرده است. ازاین‌رو، در مقالۀ حاضر ضمن مروری بر آرای جمعیت‌شناختی ابن‌خلدون، رویکرد وی دربارۀ تعامل جمعیت و توسعه، بررسی شده است. بر اساس ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
فارابی در روایت سید جواد طباطبایی: سه تفسیر، سه استنتاج

محمدحسین بادامچی؛ حمید پارسانیا

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 211-243

https://doi.org/10.22059/jstmt.2013.55727

چکیده
  مهم‌ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه‌های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه‌گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت‌نامه‌های فقهی و اندرزنامه‌های ایرانشهری نمی‌گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت‌های ارائه شده دربارۀ ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تهدیدهای امنیت اجتماعی از دیدگاه مقام معظم رهبری

فریبا شایگان

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 245-271

https://doi.org/10.22059/jstmt.2013.55728

چکیده
  وجود تنوع در تعاریف امنیت اجتماعی و تهدیدهای آن، بیانگر عدم وفاق دربارة این موضوع است که بخشی از آن ناشی از تأثیرپذیری این دیدگاه‌ها از شرایط اجتماعی کشورهای مورد بررسی است. بنابراین گرچه توجه به دیدگاه‌های دیگران در پژوهشی علمی سودمند است، لکن برای کاربردی بودن آن‌ها باید شرایط کشور و آرای اندیشمندان داخلی و نگاهی بومی را مورد ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی حدود و شاخصه‌های رئالیسم علمی در معرفت اجتماعی سید جمال‌الدین اسدآبادی

ایمان عرفان منش؛ غلام رضا جمشیدیها

دوره 3، شماره 2 ، مهر 1392، ، صفحه 301-322

https://doi.org/10.22059/jstmt.2013.55730

چکیده
  در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد نظری روش‌شناسی بنیادین، روش تحقیق اسنادی و با نگرشی تفسیری و اکتشافی، محدوده و برخی از شاخصه‌های رئالیسم علمی مندرج در معرفت اجتماعی سید جمال‌الدین اسدآبادی شناسایی شده است. سید جمال‌الدین با استفاده از بینش هرمنوتیکی و بر اساس مفاهیم قرآنی از جمله عقل، علم و جهاد تلاش کرده است ظرفیت معرفت دینی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
منشأ حیات اجتماعی از نظر علامه طباطبایی

یحیی بوذری نژاد

دوره 2، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 41-62

https://doi.org/10.22059/jstmt.2012.54255

چکیده
  علامه طباطبایی از متفکران بزرگ اسلامی است که با بیان نظریه اعتباریات، تحول بزرگی در حوزه معرفت‌شناسی ایجاد کرد که بر حوزه‌های مختلف علوم انسانی، به‌ویژه فلسفه اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشت. ایشان با بحث درباره اعتباریات اجتماعی، به بررسی مفاهیم و مقوله‌هایی پرداخته است که از جمله عناصر مطرح در حوزه فلسفه اجتماعی و بیانگر دیدگاه‌شان ...  بیشتر