نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

 مسئله مورد بررسی پژوهش حاضر، برگرفته از آرای سید جمال‌الدین اسدآبادی و مرتضی مطهری است که باور به قضا و قدر را در سرنوشت جوامع تأثیرگذار می‌دانند. در پژوهش حاضر، نظریه اجتماعی دو متفکر مسلمان با شیوه تطبیقی بررسی شده است. نظریه اجتماعی اسدآبادی درباره باور به قضا و قدر، بیشتر تاریخی- تجربی است و بازه زمانی آن، تاریخ قبل و بعد از اسلام و قلمرو مکانی آن، تاریخ جهان است. نظریه اجتماعی مرتضی مطهری درباره باور قضا و قدر، بیشتر تاریخی- فلسفی است و بازه زمانی آن، تاریخ بعد از اسلام و قلمرو مکانی آن، بیشتر تاریخ اسلام و کشورهای اسلامی است. هر دو معتقدند فهم مستشرقین از قضا و قدر نادرست است. اما اسدآبادی این فهم نادرست را مغرضانه و هدفمند و مطهری غیرمغرضانه و ناشی از اطلاعات اندک مشترقین و تأکید بیش از حد بر آیات قرآن بدون در نظر گرفتن آرا و اندیشه‌های پیامبر و امامان می‌داند. هر دو معتقدند که چگونگی فهم قضا و قدر بر پیشرفت و انحطاط کشورهای مسلمان مؤثر است و در حال حاضر، فهم نادرست از قضا و قدر در کشورهای مسلمان موجب خمودگی و سستی و مانع پیشرفت آن‌ها است. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social theory of destiny (Ghada and Ghadar) from Jamal-Aldin Asad Abadi and Morteza Motahari points of view

نویسنده [English]

  • Shahnaz Sedaghatzadegan

Faculty member

چکیده [English]

AsadAbadi and Motahari contened that Believing in Ghada and Ghadar affects destiny of societies. The problem in this article is inspired by thoughts of Jamal-Aldin Asad Abadi and Morteza Motahari. Social theories of both thinkers about Ghada and Ghadar are studied by comparative method. Asad Abadi’s theory about Ghada and Ghadar is more historical-experimental, during the history of before and after Islam and its spatial domain is world history. On the other hand, social theory of Morteza Motahari is more historical- philosophical, about after the appearance of Islam and its domain is Islamic history and Islamic nations. Both thinkers believe that understanding of Orientals about Ghada and Ghadar is false. This false understanding is intentional and biased according to Asad Abadi’s view but unintentional and unconscious as a result of less information and excessive focus on Quran and less focus on thoughts of the prophet and Imams in Motahari’s viewpoint. Both thinkers believe in the positive role of unbiased Ghada and Ghadar understanding on development of Islamic nations. Nowadays biased understanding about Ghada and Ghadar in Islamic nations is a barrier to development and results in sloth and indolence.
Keywords: Ghada Ghadar believe, fatalism, Jamal-Aldin Asad Abadi, Morteza Motahari, Orientalists, development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghada Ghadar believe
  • Fatalism
  • Jamal-Aldin Asad Abadi
  • Morteza Motahari
  • Orientalists
  • development
- ابن خلدون، عبدالرحمن(1390)، مقدمه، محمد پروین گنابادی، جلد دوم، چاپ نخست 1336‌ ، نشر الکترونیک،  ketabnak.ir
-احمد رش، رشید، حسین دانش مهر و شاهد شاکری(1390)، بررسی رابطه بین عناصر خرده فرهنگ دهقانی و پایگاه اقتصادی اجتماعی روستاییان (بررسی موردی بخش لاجان شرقی شهرستان پیرانشهر)، توسعه روستایی، شماره 2، 164-143.
-ازکیا، مصطفی(1364) مقدمه ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی، ویرایش دوم، تهران: اطلاعات.
-  اسدآبادی، جمال الدین(1300)، رساله نیچریه، سعید بریمن، هند: نسخه خطی به قلم حاجی     نور محمد   شیرازی.
-  اسدآبادی، جمال الدین(1348)، اسلام و علم به ضمیمه رساله قضا و قدر، ترجمه و          
    توضیحات سید هادی خسروشاهی، مقدمه حمیدالله خیرآبادی، تبریز: سعدی تبریز.
-   اسد آبادی، جمال الدین (1378)، قضا و قدر،  برگزیده عروه الوثقی، ترجمه و ویراسته
    عبدالله سمندری، تهران: مولی.
-  اشقر، عمر سلیمان(1387)، قضا و قدر از دیدگاه اهل سنت، محمد حسن پور، تهران: نشر  احسان     
    -اعرابی، محمد(1382)، تحقیق تطبیقی، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
- ایمانی، محمدتقی، حسین قائدی(1383)، بررسی عوامل مؤثر بر بیگانگی سیاسی   دانشجویان   (مطالعه موردی دانشگاه شیراز)، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم    انسانی، دانشگاه   فردوسی مشهد، شماره 2 ،104-79.
-  باقری جلیلی، علی اکبر(1389)، هویت فرهنگی در غزلیات حافظ شیرازی، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 43، 71-49.
-  تقوی، هدیه(1392)، بررسی رواج مبانی نظری بی تفاوتی اجتماعی در دوره حاکمیت سفیانیان، فصلنامه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، شماره 1، 130-115.
-   جوادی یگانه، محمدرضا و مجید فولادیان(1390)، تنبلی اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، مجله جامعه شناسی ایران، شماره 36، 136-109.
  -  حقی، علی(1384)، روش شناسی علوم تجربی، پژوهش تطبیقی تاریخی، انتقادی، تهران: انتشارات سعاد.
-  دوباسکیه، روژه(1374)، سرگذشت اسلام و سرنوشت انسان، علی اکبر کسمایی، چاپ دوم، تهران: فرجام.
-  دورانت، ویل(1385)، تاریخ تمدن: عصر ایمان، ابوطالب صارمی، ابوالقاسم پاینده، ابوالقاسم طاهری، جلد چهارم، چاپ دوازدهم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
-   ریتزر، جورج(1389)، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، محسن ثلاثی، چاپ شانزدهم، تهران: علمی.
-   ساعی، علی(1392)، روش پژوهش تطبیقی: با رویکرد تحلیل کمی، تاریخی و فازی، تهران: آگه.
-  شریعتی، علی(1386)، فرهنگ لغات، چاپ چهارم، تهران: انتشارات معلم.
-  شفیع زاده، بهرام(1392)، رابط بین تقدیرگرایی و توسعه با تکیه بر آثار نویسندگان اجتماعی معاصر(1357-1320)، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشکده روان شناسی و علوم  اجتماعی، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی.
-   شهابی، سیامک و رسول ربانی(1388)، تحلیلی بر ارزش‌های اجتماعی جوانان مناطق روستایی اصفهان و عوامل مؤثر بر آن و مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، شماره 1، 106-77.
-   عجمی، اسماعیل(1352)، ششدانگی، چاپ سوم، تهران: توس.
-   علیپورنیا، اکبر، احمد رضایی و فریبرز پیرو(1390)، تحلیل جامعه شناختی گرایش دانشجویان به خودکشی، جامعه شناسی کاربردی، شماره 44، 18-1.
-   غفاری، غلامرضا و عباس حق پرست(1383)، نشانگرهای فقر در مناطق روستایی، مطالعه موردی روستاهای شهرستان آزادشهر، جامعه شناسی ایران، دوره پنجم، شماره 4، 48-32.
-   گودرزی، سعید(1388)، تغییر ارزش‌های جوانان و عوامل مرتبط با آن، رفاه اجتماعی، شماره 49، 444-421.
-  ماکیاولی، نیکلا(1380) شهریار، محمود-محمود، تهران: عطار.
-   محسنی، منوچهر(1379) بررسی آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در تهران، تهران: زهد.
-   مطهری، مرتضی(1367) انسان و سرنوشت، چاپ هفتم، تهران: صدرا.
-   مطهری، مرتضی(1385) انسان و سرنوشت، مقدمه عظمت و انحطاط مسلمین، در مجموع آثار 1 جلد اول از بخش اصول عقاید، چاپ سیزدهم، تهران: صدرا.
-  موسوی کریمی، میرسعید، حمید طهرانی حائری(1391) حافظ، تقدیرگرایی سازگارگرا، پژوهش‌های ادب عرفانی(گوهر گویا) شماره 3، پیاپی 23، 182-149.
-  نبوی طباطبایی، ندا(1379)نقش عقلانیت و تقدیرگرایی در توسعه، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
-   نیک نژاد، محمود(1390) فرهنگ جامعه روان شناسی، تهران: کیهان.
-   هزارجریبی، جعفر و رضا صفری شالی (1390) رفاه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن، مطالعه موردی شهر تهران، برنامه ریزی شهری، شماره 5، 22-1.
-  وبر، ماکس(1371) اخلاق پروتستان و روحیه سرمایه داری، عبدالمعبود انصاری، تهران: سمت.
 
-Americana (2006), Fatalism, Vol.11, USA.
-Bell. Ann V. , Elizabeth Hetterly (2014), “There is a higher power, but gave us a free will”: socioeconomic status and the intersection of agency and fatalism in fertility, Social Science and Medicine, Vol.114, Issue null, 60-72.
-Beritanica (2005) Fate, Vol. 4, USA.
-Campagna, Jason A.(2005) The end of religious fatalism: Boston as the  venue for pain, Surgery, Vol. 138, No. 1, 46-55.
-Elder, Joseph w.(1966) Fatalism in India, A comparison between Hindus and Muslims, Anthropological Quarterly, V ol.39, No. 3. 227-243.
-Johnson, David Kyle(2009) God, fatalism, and temporal ontology, Religious, Vol.45,issues 4, 435-454.
-Mc Clure, Jhon, Micheal W. Allen, Frank Walkey(2001) Countering fatalism: Casual Information in the news reports affects judgments about earthquake damage, in Basic Psychology, No. 23(2), 109-121.
-Mores, Stephen J. (2008)Determinism and the death of the folk psychology to responsibility in Neuroscience, Vol. 9, No.1, 1-36.
42-Nicols, Shaun, Jashua Knobe (2007) Moral responsibility and determinism in Journal Compilation, Blackwell Publishing Inc, 663-685.
-Philo, Chris, Hester Parr, Nicola Burns(2003)Rural madness: a geographical reading and critique of the rural mental literature, Rural Studies, Vol. 19, Issue 3, 259-281.
-Powe, Barbara(1996) Cancer fatalism among African American: A review of the Literature  in Nursing outlook, Vol. 44, No.1, 18-21.
- Saunders, John Turk(1962) Professor Tylor on Fatalism, Analysis, San Fernando Valley State College, No. 23(1). 2-1
-Shapiro, Joel, Stephen Wu(2010) Fatalism and saving, Electronic copy available at: http://ssrn.com.
-Tylor, Richard(1962) Fatalism and Ability, Analysis. Vol. 23, No. 2, 25-26.
-Walker, Rebeka J., Britny L. Smalls, Melba A. Hernandez, Jenifer A Cambell, Kimberly  S. Davis, Leonard E. Edege(2012) Effect of diabetes fatalism on medication adherence and self care behaviors in adults, psychiatry, Vol. 34, issue 6. 598-603.