نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه تهران
چکیده
اهمیت جایگاه علم در فرهنگ اسلامی و توسعه و رشد انواع مختلف علوم در این حوزه تمدنی باعث شده است که همواره «طبقه‌بندی علوم» جز لاینفک تفکر مسلمین در عرصه علم و علم‌پژوهی باشد. امروزه طبقه‌بندی علوم از مباحث مطرح در فلسفه علم است که در آن از روش‌ها، موضوعات، غایات و نیز شناخت درباره چیستی، اصول و مبانی علوم بحث می‌شود. لازمه اقبال به این مهم در مباحث معرفت‌شناسی، در وهله اول حاکمیت بنیان‌های فکری واضع آن و در مرتبه دوم، تحقق نسبی علوم منشعب از این طبقه‌بندی در جامعه علمی است که این شروط درباره علوم شرعی و سازگاری آن با علوم غیرشرعی در تمدن اسلامی از دیرباز تحقق یافته است. اما در سده اخیر و پس از ورود مبانی معرفتی تفکر مدرن، به ارزش معرفتی این علوم خدشه وارد شده است. از این رو، در مقاله حاضر، سه نوع از طبقه‌بندی‌های مهم در تمدن اسلامی که توسط فارابی، غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی ارائه شده است، بازخوانی خواهد شد. سپس به چگونگی تحقق این تجربه تاریخی یعنی تلقی دینی از همه علوم و سازگاری معرفتی بین علوم شرعی و غیرشرعی می‌پردازیم. در پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی بنیادی، از روش اکتشافی و مراجعه مستقیم به مراجع دست اول استفاده شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Al-Farabi, al-Ghazali, and Nasir al-Din al-Tusi: Classification of the Sciences and the Place of Religious Sciences
نویسندگان [English]
- Yahya Bouzarinejad 1
- Ghasem Khosravi 2
چکیده [English]
Classification of the Sciences has always been an essential part of the Islamic scientific thought. This was due to the significant role of science in the Islamic culture and as well as the development of various scientific traditions in this civilization.
Philosophy of science, today, discusses the classification of sciences in which methods, subject matters, and goals of the science are studied. In addition, the discipline takes into consideration the scientific principles and foundations involved.
In order to study this issue from the epistemological viewpoint it is necessary to pay attention to two problems: first are the intellectual foundations of its classifier and second is the relative realization of this classification in the scholarly milieu. This was achieved in regards to the religious sciences and their co-existence with secular sciences since a long time ago, but this was questioned in recent centuries after the introduction of modern epistemology.
This paper examines three types of the important classifications in Islamic civilization proposed by Farabi, Ghazzali and Nasir Al-din Tusi and studies the formation of this historical experience, which is a religious understanding of all sciences and epistemological compatibility between religious and secular sciences.
کلیدواژه‌ها [English]
- : science
- Classification
- Rational
- Narrative
- Epistemology
)