مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
غلامرضا جمشیدیها؛ مریم توانای نامی
چکیده
همه جامعه‌شناسان به نوعی با دو مفهوم اصالت فرد و جامعه یا ساختار اجتماعی و کنش انسانی درگیرند. بر این اساس هریک با برقراری ارتباط میان این دو مفهوم، به برتری یکی بر دیگری توجه می‌کنند یا رابطه ای را میان این دو مفهوم برقرار می‌سازند. شریعتی به عنوان متفکری مسلمان، متأثر از تعلیمات اسلامی بوده و فضای فرهنگ اسلامی و مذهب شیعه تأثیرات ...
بیشتر
همه جامعه‌شناسان به نوعی با دو مفهوم اصالت فرد و جامعه یا ساختار اجتماعی و کنش انسانی درگیرند. بر این اساس هریک با برقراری ارتباط میان این دو مفهوم، به برتری یکی بر دیگری توجه می‌کنند یا رابطه ای را میان این دو مفهوم برقرار می‌سازند. شریعتی به عنوان متفکری مسلمان، متأثر از تعلیمات اسلامی بوده و فضای فرهنگ اسلامی و مذهب شیعه تأثیرات عمیقی بر شیوه تفکر او به جا گذاشته است. او در هیچیک از موضوعات مورد توجهش، نه تکیهای صرف بر اصالت فرد و عاملیت انسانی دارد و نه جامعه و ساختار اجتماعی را امری منحصر به فرد در این باره می داند؛ بلکه رابطه ای متقابل را لحاظ کرده و هردو عامل فرد و جامعه را در شناخت موضوعات و مسائل دخیل میداند. در این مقاله در راستای آشنایی بیشتر با رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع، با بهره گیری از دیدگاه شهید مطهری، به واکاوی رویکرد شریعتی نسبت به این موضوع خواهیم پرداخت. برای این منظور از روش پژوهش اسنادی استفاده شده است.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مهرداد رحمانی؛ بهناز امین زاده
چکیده
از زمان مطرح شدن انقلاب مشارکتی در دهه 50 میلادی تاکنون، پژوهشگران و محققان مختلف، تلاش‌های بسیاری در زمینه چگونگی تحقق مشارکت اجتماعی در برنامه‌ریزی‌ها در سطوح و مقیاس‌های مختلف، انجام داده‌اند. از سوی دیگر، با مطرح شدن موضوع پایداری در دهه‌های پیشین و آمیختگی آن با موضوع مشارکت اجتماعی، این تلاش‌ها شدت گرفته است. در مقاله حاضر، ...
بیشتر
از زمان مطرح شدن انقلاب مشارکتی در دهه 50 میلادی تاکنون، پژوهشگران و محققان مختلف، تلاش‌های بسیاری در زمینه چگونگی تحقق مشارکت اجتماعی در برنامه‌ریزی‌ها در سطوح و مقیاس‌های مختلف، انجام داده‌اند. از سوی دیگر، با مطرح شدن موضوع پایداری در دهه‌های پیشین و آمیختگی آن با موضوع مشارکت اجتماعی، این تلاش‌ها شدت گرفته است. در مقاله حاضر، ابتدا این مدعا که محوری‌ترین موضوع در مشارکت اجتماعی، مفهوم گفتگو است، با استفاده از متون فکری و فلسفی مورد مداقه قرار گرفته است. سپس به منظور تدوین چارچوبی برای گفتگوی پایدار، به صورت توامان به اندیشه ایرانی- اسلامی و اندیشه غربی رجوع شده است. بر این مبنا، اندیشه مولانا به عنوان نماینده اندیشه ایرانی- اسلامی و میشاییل باختین به عنوان نماینده اندیشه غربی مورد بررسی قرار گرفته است. با استفاده از روش تحلیل محتوای تفسیری، مولفه‌های گفتگوی واقعی در اندیشه مولانا و باختین، از بخش نخست مثنوی معنوی مولانا و کتاب تخیل مکالمه‌ای باختین، استخراج شده است. نتایج تحلیل نشان داد گفتگو صرفا انتقال پیام نیست بلکه تجربه دنیایی جدید و به طور عام تجربه «دیگری» است. همچنین مشخص شد، گفتگو منحصر به ماده کلامی نیست و پایداری آن وابسته به امتداد آن در ضمایر و به بیان دیگر، ارتقاء از سطح همزبانی به سطح همدلی است. در نهایت، چارچوب پیشنهادی گفتگوی پایدار (اخلاقی) به صورت فرایندی پیشنهادی برای کاربست در برنامه ریزی شهری، در روندی غیرخطی، ارائه گردید.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
عباسعلی رسولی؛ عباس صالحی نجف آبادی
چکیده
هدف اصلی این مقاله تبیین و تحدید قدرت و نهایتا مهار آن از نگاه سعدی در دو بخش نصیحه الملوک و در باب سیرت پادشاهان کتاب گلستان و بیان ویژگی های حکمرانی خوب است. پرسش اصلی آن ا ست که سعدی با چه روشهایی سعی کرده تا از گسترش استبداد وفساد حاکمان مطلق العنان جلوگیری کرده وفشار بر مردم گرفتار استبداد را کاهش دهد. با بررسی صورت گرفته مشخص گردید ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله تبیین و تحدید قدرت و نهایتا مهار آن از نگاه سعدی در دو بخش نصیحه الملوک و در باب سیرت پادشاهان کتاب گلستان و بیان ویژگی های حکمرانی خوب است. پرسش اصلی آن ا ست که سعدی با چه روشهایی سعی کرده تا از گسترش استبداد وفساد حاکمان مطلق العنان جلوگیری کرده وفشار بر مردم گرفتار استبداد را کاهش دهد. با بررسی صورت گرفته مشخص گردید که سعدی به عنوان اندیشمندی آگاه و با بهره گیری از میراث اسلامی ، ایرانی نظرات بی بدیلی در باب استفاده ی ابزاری از قدرت و فساد حاکمان عرضه کرده و به خصوص راهکار های علمی و عملی مفیدی برای نظارت و کنترل قدرت مدیران جامعه عرضه کرده است. سعدی توزیع عادلانه قدرت و ثروت را تنها راه رسیدن به عدالت می داند و توصیه های اخلاقی ادیان در رسیدن به این مهم را با زبانی ساده بیان و از آن دفاع می کند. پژوهش پیش رو به شیوه ی تحلیلی توصیفی به برخی از این ملاحظات مدنی و اجتماعی سعدی می پردازد.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
حسن خیری
چکیده
چکیده: اصالت فرد یا جامعه یا هر دو از کاستی و نارسایی هایی در رنج است؛ از جمله اینکه در این رویکردها انسان و تحولات انسانی، بریده از شبکه پیچیده جهان هستی در نظر گرفته می شود. و به تقلیل می گراید که بنا دارد تحولات انسانی را در قالب فرد و جامعه تحلیل نماید و به تأثیرات محیطی و غیر انسانی نمی پردازد. این نوشتار با بررسی و بازخوانی حکمت ...
بیشتر
چکیده: اصالت فرد یا جامعه یا هر دو از کاستی و نارسایی هایی در رنج است؛ از جمله اینکه در این رویکردها انسان و تحولات انسانی، بریده از شبکه پیچیده جهان هستی در نظر گرفته می شود. و به تقلیل می گراید که بنا دارد تحولات انسانی را در قالب فرد و جامعه تحلیل نماید و به تأثیرات محیطی و غیر انسانی نمی پردازد. این نوشتار با بررسی و بازخوانی حکمت صدرایی بر آن است که اولا با التزام به حکمت متعالیه و رویکرد اصالت وجودی می توان هویتی متمایز برای جامعه قائل شد . ثانیا بر این مبنا می توان جامعه را از گذشته و حال و آینده یکپارچه و به عنوان سر جمع تمام اعمال مشاهده کرد و ثالثا بر اساس سعه وجودی فرد و جامعه آثار ملکوتی مترتب بر آنها را مورد اذعان قرار داد. و رابعا ایرادات مترتب بر اندیشه پذیرش اصالت جامعه در عین هویت متکثر به تکثر افراد و امثال آن را تبیین نمود. واژگان کلیدی: اصالت فرد، اصالت جامعه، اصالت وجود، فطرت، جامعه هویت ساز،سعه وجودی ،آثار ملکوتی
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
سهیلا همتی مامو؛ سهراب مروتی؛ فاطمه اردشیری؛ زهرا رضایی
چکیده
مهمترین هدف از تشکیل جامعه‌ی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیره‌ای صحیح، منطقی ...
بیشتر
مهمترین هدف از تشکیل جامعه‌ی معنوی فراهم کردن محیطی معنوی برای پرداختن به امر عبادت و بندگی و پیاده کردن دستورات الهی است. از آنجا که تحقق چنین رویدادی یک حادثه و اتفاق نیست لذا تلاش برای تحقق آن بر آحاد افراد جامعه حتمی و ضروری است، از همین روی کافی است که بشر برای رسیدن به چنین منظور و هدفی، بینش و منش خویش را بر سیره‌ای صحیح، منطقی و اصولی بنا نهد و از خود حرکت و عکسالعمل نشان دهد. جامعه‌ی معنوی از شاخصهها و مؤلفههای متنوع و گوناگونی پدید آمده است که پیروی و بکارگیری این شاخصههای معنوی باعث رهایی انسان از جهالت، ستمگری، تجاوز و ظلمت و سوق دهنده به سوی دانایی، عدالت و معنویت است که موجبات سعادتمندی انسان را فراهم می‌کند. بر همین اساس پرداختن به شناخت ویژگیهای چنین جامعه‌ای از آنجااهمیت دارد که باعث میشود نوع جهان بینی و نظام حاکم بر آن تعریف و شناخته و افراد آن جامعه یک فهمی مشخص، اصولی و صحیح به منظور تحقق چنین جامعه ای نایل شوند.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نبی الله صدری فر؛ محمد رضا ضمیری؛ محمد مولوی؛ محمد صادق جمشیدی راد
چکیده
هدف از این پژوهش نشان دادن اهمیت، جایگاه و رویکرد متون اسلامی و دیدگاه های جامعه شناسان نسبت به ساختار و مبانی تغییرات اجتماعی است. سوالات پژوهش: یک: موضوع «سنت تغییر» در تفاسیر قرآن چگونه تبیین شده است؟ دو: ساختار تغییرات اجتماعی در متون اسلامی و کلمات جامعه شناسان چگونه تحلیل شده است؟ تحقیق به روش اکتشافی و رویکرد توصیفی تحلیلی، ...
بیشتر
هدف از این پژوهش نشان دادن اهمیت، جایگاه و رویکرد متون اسلامی و دیدگاه های جامعه شناسان نسبت به ساختار و مبانی تغییرات اجتماعی است. سوالات پژوهش: یک: موضوع «سنت تغییر» در تفاسیر قرآن چگونه تبیین شده است؟ دو: ساختار تغییرات اجتماعی در متون اسلامی و کلمات جامعه شناسان چگونه تحلیل شده است؟ تحقیق به روش اکتشافی و رویکرد توصیفی تحلیلی، با ابزار تحلیل محتوا صورت پذیرفته است، در پاسخ به سوال اول بررسی‌ها نشان می‌دهد: گروه اول از مفسران، سنت تغییر را «تبدیل جامعه از وضعیت مطلوب به نامطلوب» معنا نموده اند. گروه دوم از مفسران، سنت تغییر را به «تبدیل جامعه از وضعیت مطلوب به نامطلوب و بالعکس» معنا نموده اند. در پاسخ به سوال دوم در چهار زمینه به بحث پرداخته شده است، بحث اول: عوامل تغییرات اجتماعی: مطابق آموزه های تفسیری، انبیاء الهی عامل اصلی حرکت تاریخ به شمار می روند. بحث دوم: شرایط تغییرات اجتماعی: مطابق آموزه‌های قرآن شروط اساسی تغییر عبارت است از: عقیده صحیح، ایمان با عمل. بحث سوم: عناصر تغییرات اجتماعی: دو عنصر مردم (به عنوان اجزاء تشکیل‌دهنده جامعه) و زمان (مدت لازم برای تغییر)، در تغییرات جوامع باید مورد توجه باشد. بحث چهارم: موانع تغییرات اجتماعی: از منظر تعالیم قرآن و جامعه شناسان، تغییرات اجتماعی به دلایلی از‌جمله: تقلید، تعصّب، عزلت‌گزینی و بی تفاوتی اجتماعی با کندی مواجه است.
مقاله پژوهشی
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جهانبخش ثواقب؛ پروین رستمی
چکیده
اندیشه‌ی اجتماعی هر دوره‌ای متأثر از شرایط جامعه‌ای است که به‌بحث در مسائل اجتماعی و نهادهای اجتماعی می‌پردازد. در دوره‌ی قاجار نیز، عوامل سیاسی و مذهبی گوناگونی باعث حضور و نفوذ علمای شیعی در جامعه و حکومت شد که ناگزیر به‌طرح مباحثی در زمینه‌ی سیاست و اجتماع پرداخته‌اند. از جمله‌ی این عالمان، سیدجعفر دارابی کشفی از علما و فقهای ...
بیشتر
اندیشه‌ی اجتماعی هر دوره‌ای متأثر از شرایط جامعه‌ای است که به‌بحث در مسائل اجتماعی و نهادهای اجتماعی می‌پردازد. در دوره‌ی قاجار نیز، عوامل سیاسی و مذهبی گوناگونی باعث حضور و نفوذ علمای شیعی در جامعه و حکومت شد که ناگزیر به‌طرح مباحثی در زمینه‌ی سیاست و اجتماع پرداخته‌اند. از جمله‌ی این عالمان، سیدجعفر دارابی کشفی از علما و فقهای اصولی شیعه بود که به‌مقوله‌ی اندیشه‌ی اجتماعی که می‌بایست حاکم بر جامعه‌ی عصر قاجار باشد از دیدگاه دین اسلام، پرداخته‌‌است. وی در کتاب‌های تحفه‌الملوک و میزان‌الملوک به‌اندیشه‌ی اجتماعی و توصیف جامعه می‌پردازد و برای اینکه جامعه‌ای مطلوب را ترسیم نماید که حاکم قادر باشد بر جامعه حکومت نماید، زندگی فردی و امور خانوادگی و اجتماعی را تشریح می‌کند. هدف پژوهش حاضر بررسی اندیشه‌ی اجتماعی کشفی براساس تحلیل محتوای دو اثر مذکور است. یافته‌ی پژوهش نشان می‌دهد که کشفی قصد داشته به‌ترسیم زندگی فردی و اجتماعی با تعلیم اخلاقی و دین بپردازد و عقل و عدالت را پایه‌ی جامعه قرار می‌دهد. وی در نهایت به‌دنبال دستیابی‌به مدینه‌ی فاضله است و در این راستا به‌مقوله ارتباط میان افراد در جامعه و چگونگی زندگی اجتماعی و رابطه‌ی حکومت و جامعه و بسیاری از خصائل و فضایل انسان که از طریق آن می‌تواند به‌سعادت دنیوی و اخروی دست یابد به‌صورت مشروح و مفصل پرداخته است.
