سنت‌های فکری و تاریخی و تمدنی تفکر اجتماعی مسلمین
طیبه محمدی کیا
چکیده
غزالی را باید با نقش‌های متفاوت وی در جهان دانش و سیاست بازشناخت؛ نقش‌هایی که بسیار تاثیرگزار و تاریخ ساز بوده‌اند. تجربه‌های منحصر به فرد غزالی از او آثاری ویژه در دسترس جهان دانش قرار‌داده‌است که گاهی متناقض و ناهمخوان به‌نظر می‌رسد. (پرسش) در این پژوهش پرسش از چندوچون نگاه غزالی به سیاست است. (فرضیه) در پاسخ باید گفت وی روشی نوین ...
بیشتر
غزالی را باید با نقش‌های متفاوت وی در جهان دانش و سیاست بازشناخت؛ نقش‌هایی که بسیار تاثیرگزار و تاریخ ساز بوده‌اند. تجربه‌های منحصر به فرد غزالی از او آثاری ویژه در دسترس جهان دانش قرار‌داده‌است که گاهی متناقض و ناهمخوان به‌نظر می‌رسد. (پرسش) در این پژوهش پرسش از چندوچون نگاه غزالی به سیاست است. (فرضیه) در پاسخ باید گفت وی روشی نوین جهت فهم معارف دینی و نیز ارتباط دین و سیاست فراچنگ می آورد و توجه به باطن را باید نقطه ثقل تغییر نگرش غزالی دانست که از او چهره ای دیگرگون را به نمایش مینهد. دل نهادن غزالی در گرو «دل» بهمثابه گرانترین بخش جان آدمی صرفا کشفی شخصی نبود بلکه او کوشید دل را به جهان اجتماع و سیاست راه دهد و از چشم دل به غوغای قدرت بنگرد. (یافته ها) غزالی فقیه جامه صوفیانه برتن میپوشد و با هجرتی درونی و بیرونی از جهان سیاست به انزوای باطن کوچید و رویه ای متفاوت، مبتنی بر باطن اندیشی، را در اندیشه سیاسی پس از خود در میان اندیشمندان مسلمان بنیان نهاد. غزالی این طرح نو را با ارائه تعریفی از توامانی سیاست و نبوت آغاز نمود و به شرح جایگاه «دل» در شان پیامبری و زمامداری همت گمارد. نوشتار این مهم را در ارتباط میان سیاست، نبوت و باطنگرایی می پژوهد.
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
حسین ابراهیمی؛ عباس کشاورز شکری
چکیده
عرفان،به‌عنوان یک مکتب و جریان معنوی عمیق درفرهنگ ایران، نقشی کلیدی در تحولات سیاسی و اجتماعی این سرزمین ایفا کرده است.انقلاب اسلامی ایران،نه تنها یک تحول سیاسی،بلکه یک بیداری معنوی وتحول درونی بود که در آن روح عرفانی و فلسفی متجلی شد.از این رو درک ارتباط عرفان و انقلاب اسلامی می‌تواند منجر به شناختی جامع از ابعاد مختلف انقلاب وتأثیرات ...
بیشتر
عرفان،به‌عنوان یک مکتب و جریان معنوی عمیق درفرهنگ ایران، نقشی کلیدی در تحولات سیاسی و اجتماعی این سرزمین ایفا کرده است.انقلاب اسلامی ایران،نه تنها یک تحول سیاسی،بلکه یک بیداری معنوی وتحول درونی بود که در آن روح عرفانی و فلسفی متجلی شد.از این رو درک ارتباط عرفان و انقلاب اسلامی می‌تواند منجر به شناختی جامع از ابعاد مختلف انقلاب وتأثیرات آن بر جامعه شیعی و ایران گردد.سید مرتضی آوینی، به عنوان یکی از نخبگان فکری این دوره، با نگاهی عمیق و عارفانه به این پدیده پرداخته است. هدف این مقاله،بررسی رویکردآوینی به انقلاب اسلامی از منظر عرفان و دین‌مداری است.چارچوب نظری این تحقیق بر مبنای اندیشه‌های عرفانی شکل گرفته است.آوینی بر این باور است که انقلاب اسلامی،تجلی عشق الهی وجستجوی حقیقت است که در آن،مردم با فطرت خویش به سمت خداوند بازگشته و در پی تحقق ارزش‌های الهی برآمده‌اند.روش کار این مقاله،تحلیلی و توصیفی است و ابزارهای جمع‌آوری داده ها،فیش برداری از سه اثر شهید آوینی،آغازی بر یک پایان ،حلزون های خانه به دوش وحکومت فرزانگان است.نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که رویکرد عرفانی آوینی نه تنها انقلاب اسلامی را متفاوت از سایر انقلاب های رخ داده در جهان می داند،بلکه با تاکید بر عناصر رویکرد عرفانی خود شامل:تحول درونی،توحید،تقابل عشق و عقل و لقاء الله به ما یادآوری می‌کند که انقلاب، فراتر از یک تغییر سیاسی،یک سفر معنوی وعرفانی است.آوینی با اشاره مراحل سیروسلوک عرفانی در سیاست:خودآگاهی،هجرت،جهاد و ولایت به ما می‌آموزد که انقلاب اسلامی فرصتی برای بازگشت به خویشتن و درک عمیق‌تر از معنا و هدف زندگی است.
سید سعید زاهد زاهدانی؛ محمدحسین جمال زاده
چکیده
نیازهای ضروری جوامع از طریق تشکل‌های طبیعیِ اجتماعی، موسوم به نهاد تامین می‌شوند. از جمله برای ایجاد نظم و امنیت و مدیریت جامعه، نهاد سیاست تشکیل می‌یابد. هر فرهنگ و تمدنی دارای سبک مدیریت و انتظام‌بخشی مخصوص به خود است. از‌این‌رو هر تمدنی دارای یک نهاد سیاسی با شاکلۀ مخصوص به خود است. تمدن مدرن با کنار گذاشتن واقعیت غیب و تکیه بر ...
بیشتر
نیازهای ضروری جوامع از طریق تشکل‌های طبیعیِ اجتماعی، موسوم به نهاد تامین می‌شوند. از جمله برای ایجاد نظم و امنیت و مدیریت جامعه، نهاد سیاست تشکیل می‌یابد. هر فرهنگ و تمدنی دارای سبک مدیریت و انتظام‌بخشی مخصوص به خود است. از‌این‌رو هر تمدنی دارای یک نهاد سیاسی با شاکلۀ مخصوص به خود است. تمدن مدرن با کنار گذاشتن واقعیت غیب و تکیه بر واقعیت مشهود (سکولاریزم) و اعتماد به انسان (هیومنیزم) شکل و رشد یافت. نهادهای اجتماعی آن، از جمله سیاست هم بر همین پایه استوار شدند. با پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 میلادی و ظاهر شدن اسلام در یک منظر تمدنی چنین می‌نماید که شاکله‌های نوینی به نهادهای اجتماعی مخصوصا سیاست داده شد.مقاله حاضر تلاش می‌کند با استفاده از روش بررسی متون و بحث و نظرخواهی از متخصصین، در یک مطالعۀ تطبیقی شاکلۀ سیاست در تمدن نوین اسلامی را تخمین زند. موضوع پژوهش مطالعه تطبیقی شاکله سیاست در دو تمدن مدرن و نوین اسلامی است و هدف پژوهش آن است که پایه‌های نظری سیاست را در تمدن مدرن و تمدن نوین اسلامی با یکدیگر مقایسه کرده و نتایج اجتماعی هر یک را مورد سنجش قرار دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که شاکلۀ سیاست در این دو نوع تمدن با یکدیگر تفاوت مبنایی دارند؛ هر چند ممکن است هر دو به مردم سالاری متمسک باشند. تمدن مدرن بر اساس انسان گرایی و توجه به سودجویی و منفعت‌طلبی انسان‌ها هر نوع عملی را مجاز می‌شمارد اما تمدن اسلامی تکیه خود را بر ربوبیت الهی می‌گذارد و با اهمیت دادن به رابط بین عالم غیب و مشهود تلاش می‌کند نظامی را در سیاست جایگزین کند که ولایت الهی در سطوح مختلف اجتماعی ساری و جاری شود.
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
خدابخش اسداللهی؛ ثریا کریمی
چکیده
عدالت به عنوان یکی از اهداف والای انسانی و اخلاقی بشر به معنی احقاق حقوق دیگران براساس مساوات است. هدف این پژوهش، تبیین جایگاه عدل در اشعار خاقانی و اهمیت این فضیلت خاقانی در ترسیم آرمان‌شهر این شاعر است. بنابراین در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می‌شود که عدل در اشعار خاقانی از چه ابعادی قابل خوانش است؟ مطابق ...
بیشتر
عدالت به عنوان یکی از اهداف والای انسانی و اخلاقی بشر به معنی احقاق حقوق دیگران براساس مساوات است. هدف این پژوهش، تبیین جایگاه عدل در اشعار خاقانی و اهمیت این فضیلت خاقانی در ترسیم آرمان‌شهر این شاعر است. بنابراین در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می‌شود که عدل در اشعار خاقانی از چه ابعادی قابل خوانش است؟ مطابق نتیجه‌ی حاصل از این پژوهش، عدل در اشعار خاقانی از ابعاد سیاسی، الهی و دینی قابل بررسی است. در بعد سیاسی، عدل از مهم‌ترین عوامل استواری ساختار پادشاهی بیان شده که قابل انطباق با اندیشه‌ی سیاسی ایرانشهری است؛ مطابق این نظریه یکی از مهم‌ترین ویژگی شهریار آرمانی در دیوان و تحفة‌العراقین خاقانی پاس‌داشت عدل و داد است. خاقانی در عدل الهی، مقصود از عدل در جهان را با مفهوم توازن و تعادل در خلقت جهان استعمال کرده اینکه خداوند علیم و حکیم به مقتضای علم شامل و حکمت عام خود می‌داند که برای ساختمان هر کلی، از هر جزئی چه اندازه لازم و ضروری است و نیز در ضمن مدح ممدوح به مفهوم کلامی آن از دیدگاه اشاعره اشاره کرده است. در بعد دینی عدل را کلید درجه‌ی هشتم بهشت و امانت خداوند می‌داند. از دیدگاه او دین با عدل معنا پیدا می‌کند و عدل‌گستری در جامعه نشانه‌ای از دینداری حاکم بر آن جامعه می‌باشد.
محمد حسین جمشیدی
چکیده
تواناترین جایگاه تحقق عدالت به‌عنوان آرمان والای انسان بر روی زمین، سیاست و نظام سیاسی است. اهمیت این موضوع تا حدی است که تحقق عدالت در ابعاد گوناگون، در سایه سیاست عدل و توسط حکمرانان آن میسر می‌گردد. در میان متفکران مسلمان، علامه شهید صدر با نبوغ، موشکافی و اشراف بر بسیاری از نظریه‌های جدید، به ارتباط عمیق عدالت با سیاست به‌ویژه ...
بیشتر
تواناترین جایگاه تحقق عدالت به‌عنوان آرمان والای انسان بر روی زمین، سیاست و نظام سیاسی است. اهمیت این موضوع تا حدی است که تحقق عدالت در ابعاد گوناگون، در سایه سیاست عدل و توسط حکمرانان آن میسر می‌گردد. در میان متفکران مسلمان، علامه شهید صدر با نبوغ، موشکافی و اشراف بر بسیاری از نظریه‌های جدید، به ارتباط عمیق عدالت با سیاست به‌ویژه در بعد تحقق معتقد است و بررسی نظریه وی می‌تواند روشنگر راه برای تحقق عدالت در جامعه باشد. از این رو، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که شهید صدر چه رابطهای را میان عدالت و سیاست و نظام سیاسی ترسیم کرده است؟ در این بررسی، با روش منطق درونی برای کشف و تبیین رابطه مذکور در دیدگاه وی با اتکاء بر توحید و فطرت انسانی تلاش شده است. به اعتقاد صدر، مهم‌ترین بعد جانشینی انسان در زمین، سیاست یا مسئولیت سرنوشت جمعی خویش است که در سایه آن، تحقق و استمرار عدالت معنا می‌یابد. عدالت توسط نظام سیاسی حقیقی و از طریق اصولی مانند قانون عادلانه، اجرا، نظارت، مشارکت عمومی، تکافل عمومی، ضمان اجتماعی و توازن اجتماعی تحقق می‌یابد.
