دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

غزالی را باید با نقش‌های متفاوت وی در جهان دانش و سیاست بازشناخت؛ نقش‌هایی که بسیار تاثیرگزار و تاریخ ساز بوده‌اند. تجربه‌های منحصر به فرد غزالی از او آثاری ویژه در دسترس جهان دانش قرار‌داده‌است که گاهی متناقض و ناهمخوان به‌نظر می‌رسد. (پرسش) در این پژوهش پرسش از چندوچون نگاه غزالی به سیاست است. (فرضیه) در پاسخ باید گفت وی روشی نوین جهت فهم معارف دینی و نیز ارتباط دین و سیاست فراچنگ می آورد و توجه به باطن را باید نقطه ثقل تغییر نگرش غزالی دانست که از او چهره ای دیگرگون را به نمایش می‌نهد. دل نهادن غزالی در گرو «دل» به‌مثابه گران‌ترین بخش جان آدمی صرفا کشفی شخصی نبود بلکه او کوشید دل را به جهان اجتماع و سیاست راه دهد و از چشم دل به غوغای قدرت بنگرد. (یافته ها) غزالی فقیه جامه صوفیانه برتن می‌پوشد و با هجرتی درونی و بیرونی از جهان سیاست به انزوای باطن ‌کوچید و رویه ای متفاوت، مبتنی بر باطن اندیشی، را در اندیشه سیاسی پس از خود در میان اندیشمندان مسلمان بنیان نهاد. غزالی این طرح نو را با ارائه تعریفی از توامانی سیاست و نبوت آغاز نمود و به شرح جایگاه «دل» در شان پیامبری و زمامداری همت گمارد. نوشتار این مهم را در ارتباط میان سیاست، نبوت و باطن‌گرایی می پژوهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Ghazali's different method in understanding the connection between religion and politics

نویسنده [English]

  • Tayebeh Mohammadi kia

Assistant Professorو Research Institute for Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Ghazali has had different roles in the world of science and politics. Roles that have been very influential and history-making. Ghazali's unique experiences have led to the creation of special works. In this paper, the question is how Ghazali views politics. The research hypothesis is: He gives a new way to understand religious teachings and the relationship between religion and politics. Ghazali, who was a jurist, gives direction to Sufism. This transformation also changes his view on politics. Politics is also changing from an appearance-oriented approach to an introspective approach. Paying attention to the interior should be considered as the center of gravity of Ghazali's attitude change. He considers the "heart" as the most important part of a person's life. Del has not only a personal aspect, but he is also related to the world of society and politics. Ghazali started this new project by presenting a definition of the combination of politics and prophecy. He describes the position of "heart" in the existence of the Prophet and the ruler. Piper explores this importance in the relationship between politics, prophecy and esotericism.
This Piper deals with the role of the concept of heart in politics. Ghazali brings a Sufi view to the bed of politics. Ghazali's political vision should be understood in the context of his life.Keywords: political thought, Ghazali, prophecy, politics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Thought
  • Ghazali
  • Prophecy
  • Politics
  • Esotericism
الأمام الغزّالی أبی حامد محمد بن محد (2000م) ، تهافُت الفلاسفه؛ قدّم له و ضبط نصه: احمد شمس­الدین، منشورات: محمد علی بیضون، لبنان، بیروت: دارلکتب العلمیة  ، الطّیعة الأولی (1421 هـ).
ــــــــــــــــ (1351)، نصیحةالملوک، با تصحیح مجدد و حواشی و تعلیقات و مقدمه تازه استاد جلالا­الدین همایی، تهران: انجمن آثار ملی.
ــــــــــــــــ (1362)، المنقذمن الضلال (شک و شناخت)، ترجمه، صادق آیینه وند، تهران؛ مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
ــــــــــــــــ (1366)، احیاء علوم الدین، با ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی (به کوشش حسین خدیوجم) ربع اول ـ تهران.
-ــــــــــــــــ(1993)،  الاقتصاد فی الاعتقاد، قدم له و علق علیه و شرحه: الدکتور علی بوملحم، بیروت؛ دار و مکتبة الهلال، طبعة الاولی.
ــــــــــــــــ (1283ق)، فضائح الباطنیه، قاهره؛ الدارالفرمیه الطباعه و النشر.
ــــــــــــــــ (1374)،  میزان العمل (ترازوی کردار)، ترجمه علی اکبر کسمایی، تهران: سروش.
ـــــــــــــــ (1333)، مکاتیب فارسی، تصحیح و اهتمام عباس اقبال، تهران: چاپخانه مجلس- کتابفروشی ابن سینا )
ــــــــــــــــ (1998)،  بدایه الهدایه، علق علیه عبدالحمید محمد الدرویش، بیروت: دار صادر.
ــــــــــــــــ (1380)، کیمیای سعادت، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.
پورجوادی، نصرالله(1381)، دو مجدد پژوهشهایی درباره محمد غزالی و فخر رازی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
زرین کوب، عبدالحسین(1353)، فرار از مدرسه درباره زندگی و اندیشه ابوحامد غزالی، تهران: سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، چ اول.
قادری، حاتم(1379)، اندیشه­های سیاسی در اسلام و ایران، چاپ چهارم، تهران، سمت.
ــــــــــــــــ (1370)،اندیشه سیاسی غزالی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین­المللی وزارت امور خارجه، چاپ اول.
عارف القاصی احمد (1989)، الفکر السیاسی عند الباطنیّه و موقف الغزالی، قاهره.
محمودی، سیدعلی(1378)، کاوش عناصر نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام محمد غزالی، مجله­نامه فرهنگ، سال نهم، دورۃ سوم و شماره 2 و 3.
لائوست، هنری(1354)، سیاست و غزالی، ترجمه مهدی مظفری، تهران؛ بنیاد فرهنگ ایران.
واعظی احمد(1384)، درآمدی بر هرمنوتیک، چ دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
همایی، جلال الدین(1368)، غزالی­نامه (شرح حال و آثار و افکار امام محمد غزالی 450 ـ 505ت هـ . ق)، چاپ سوم، تهران؛ موسسه نشر هما.
- Al-Ghazālī, Abū Hāmid Muḥammad ibn Muḥammad (2001) Al-Ghazali Deliverance from Error and Mystical Union with the Almighty, Al-Munqidh Min Al-Dalal ,English Translation with Introduction by Muhammad Abūlaylah and Critical Arabic text established with Nurshīf Abdul-Rahīm Rif’at Introduction and Notes by: George F. McLean, Cultural Heritage and Contemporary Change, Series IIA. Islam, Vol. 2,)