بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
محمد ملک زاده
چکیده
شیخ فضل‌الله نوری نماینده جریانی در ایران است که بیش از هر چیز به حفظ دیانت و استقلال کشور در تمام عرصههای فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌اندیشید. ازجمله مسائل مورد دغدغه ایشان در ایران، مسئله استبداد و استعمار، در کنار حفظ استقلال کشور بود. مسئله‌ای که او را از پیشروان نهضت تنباکو و جنبش مشروطه مشروعه در ایران قرار داد. ...
بیشتر
شیخ فضل‌الله نوری نماینده جریانی در ایران است که بیش از هر چیز به حفظ دیانت و استقلال کشور در تمام عرصههای فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی می‌اندیشید. ازجمله مسائل مورد دغدغه ایشان در ایران، مسئله استبداد و استعمار، در کنار حفظ استقلال کشور بود. مسئله‌ای که او را از پیشروان نهضت تنباکو و جنبش مشروطه مشروعه در ایران قرار داد. شیخ فضل‌الله با شناخت عمیقی که از مبانی فرهنگ و تمدن غرب و اصول فکری و اندیشه سیاسی آنان داشت، هدف اصلی مبارزات خود را صیانت از دین بهعنوان عامل همبستگی، وحدت و استقلال ایرانیان و حفظ عزت مردم ایران با قطع دست اجانب از سرنوشت کشور قرار داد. دشمنان شیخ فضل‌الله عمدتاً دو جریان خارجی استعمار و داخلی غربگرا بودند که شیخ را سد راه پیشبرد اهداف خویش میدیدند و درنهایت ایشان جان خود را درراه دفاع از ساحت دین و مبارزه برای استقلال ایران فدا نمود. گفتار حاضر با استفاده از روش توصیف و تحلیل به مبانی اندیشگی و ابعاد مبارزات استقلالطلبانه شیخ فضل‌الله در رهایی ایران از سلطه استعمار میپردازد.
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
محمدصادق کلبادی؛ سید حسین نبوی؛ رضا عظیمی
چکیده
پس از نخستین رویارویی‌های ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفت‌های غرب در ساحت علم و حکومت‌داری بود که عقب‌ماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمین‌مان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیش‌رو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران ...
بیشتر
پس از نخستین رویارویی‌های ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفت‌های غرب در ساحت علم و حکومت‌داری بود که عقب‌ماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمین‌مان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیش‌رو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران پیش از انقلاب اسلامی ایران و عبدالکریم سروش که از نظریه پردازان مطرح پس از انقلاب، در سنت روشنفکری دینی، محسوب می‌شود استفاده شد تا در مقایسه این دو به مثابه دو نسل از جریان روشنفکری متعلق به دو شرایط اجتماعی پیش و پس از انقلاب اسلامی مسئله عقب‌ماندگی ایران مورد بررسی قرارگیرد و برای این منظور از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. باتوجه به نتایج حاصل از این مطالعه، استحمار عامل اصلی انحطاط و عقب‌ماندگی جامعه ایران از منظر شریعتی است و اصلاح عاملیت و ساختار بوسیله بازگشت به خویشتن اسلامی، یگانه راه رهایی از این وضعیت. در مقابل از نظر سروش رشد نیافتگی علوم تجربی، عدم استقرار مفهوم حق، حاکمیت استبداد و استعمار علل اصلی عقب‌ماندگی جامعه ایران است و تنها راه رهایی از این شرایط و دست‌یابی به توسعه نیز درگرو توسعه علم محور است. ازسویی هردو متفکر مذهب را ذاتا عامل انحطاط یا توسعه نمی‌دانند. به باور شریعتی مذهب بصورت بالقوه می‌تواند منجر به اصلاح جامعه ایران بشود اما سروش مذهب را پاسخگوی تمام نیازهای زندگی مادی بشر نمی‌داند بنابراین علم تجربی را درمقابل گفتمان بازگشت، برای توسعه ایران پیشنهاد کرده است.
ایمان عرفان منش
چکیده
شرق‌شناسی در راستای مقاصد امپریالیسم کمک شایان توجهی به تحکیم و سلطۀ تمدن غرب کرده است. هدف اصلی عبارت از هویت و تمدن‌زدایی از شرق(به‌معنای اخص اسلام) بوده است. این اغراض نه تنها در ابعاد سیاسی-اقتصادی، بلکه در ابعاد معرفتی-دانشی(مثلاً برخی از نظریه‌های علوم اجتماعی) از سوی غرب دنبال شده است. این مقاله تلاش می‌کند تا نشان دهد چگونه ...
بیشتر
شرق‌شناسی در راستای مقاصد امپریالیسم کمک شایان توجهی به تحکیم و سلطۀ تمدن غرب کرده است. هدف اصلی عبارت از هویت و تمدن‌زدایی از شرق(به‌معنای اخص اسلام) بوده است. این اغراض نه تنها در ابعاد سیاسی-اقتصادی، بلکه در ابعاد معرفتی-دانشی(مثلاً برخی از نظریه‌های علوم اجتماعی) از سوی غرب دنبال شده است. این مقاله تلاش می‌کند تا نشان دهد چگونه در گفتمان سیدحسن نصرالله نوعی ساختزدایی و انگارهزدایی از شرق‌شناسی و توجه دادن به تمایزات هویت تمدنی اسلامی پیگیری شده است. برای این منظور، از روش تحلیل گفتمان(با تأکید بر تحلیل گفتمان استعماری) و روش نمونهگیری کامل در میان 853 سند الکترونیکی از بیانات سیدحسن نصرالله استفاده شده است. یافتهها و نتایج در 12 محور صورتبندی شدهاند: 1- وجوه سازندۀ هویت 2- عوامل تهدیدکنندۀ هویت 3- وارونهسازی هویتی توسط استعمارگران 4- خنثیسازی هویتی توسط جبهۀ اسلامی 5- ماهیت و ابعاد فرهنگ اسلامی 6- اهمیت و جایگاه انقلاب اسلامی ایران 7- گفتمان آیندهشناسانۀ آخرالزمانی 8- رویارویی تمدنی حق و باطل 9- ابعاد و مصادیق پروژههای دشمن چند-وجهی 10- ابعاد و مصادیق وضعیت واقعی دشمنان 11- عوامل و مصادیق تقویتکنندۀ تمدنی و فرهنگی اسلام 12- گفتمان فقهی.
بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
علی اصغر طالب نژاد؛ سید محمد علی تقوی؛ محمد جواد رنجکش
چکیده
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم‌ترین پرسش‌های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده‌اند. این پژوهش دیدگاه آیت‌الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می‌دهد. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام‌گیری از یکدیگر را ...
بیشتر
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم‌ترین پرسش‌های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده‌اند. این پژوهش دیدگاه آیت‌الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می‌دهد. پرسش‌های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام‌گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام‌گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولف‌محور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینه‌ها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را می‌پذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری می‌داند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهده‌اند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریک‌ترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل می‌دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمی‌شمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند می‌داند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابل‌تفکیک که آن را یا باید به‌تمامی پذیرفت یا به‌طور کلی مردود شمرد نمی‌داند.
