بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
محمد دادسرشت؛ نفیسه مقیسه
چکیده
مسائل بنیادین یک دانش، اغلب در فلسفه آن دانش پاسخ داده می‌شود. سؤال از چیستی جامعه نیز پرسشی است که فلسفه علوم اجتماعی عهده دار پاسخ به آن است. در طول تاریخ دانشمندان زیادی در پی جواب درخور به این پرسش بوده اند اما توفیق و توافق چندانی نیافتند. متفکران مسلمان نیز درصدد برآمدند از راه یافت ویژگی های مشترک همچون هدف، فرهنگ و حکومت ...
بیشتر
مسائل بنیادین یک دانش، اغلب در فلسفه آن دانش پاسخ داده می‌شود. سؤال از چیستی جامعه نیز پرسشی است که فلسفه علوم اجتماعی عهده دار پاسخ به آن است. در طول تاریخ دانشمندان زیادی در پی جواب درخور به این پرسش بوده اند اما توفیق و توافق چندانی نیافتند. متفکران مسلمان نیز درصدد برآمدند از راه یافت ویژگی های مشترک همچون هدف، فرهنگ و حکومت جامعه را تعریف کنند. اندیشمندان قرآنی نیز از راه شناخت واژه های متناظر جامعه در قرآن کریم و شناسایی ویژگیهای واژه مذکور، به تبیین ماهیت جامعه پرداخته اند، اما این راه ها نیز چندان مصاب به نظر نمی رسد. مقاله پیش رو ضمن بیان و بررسی تعاریف جامعه از منظر متفکران قرآنی، در پی یافت تعریف جامعه از منظر قرآن کریم است. قرآن کریم ما به الاشتراکی که موجب پدیدآیی جامعه می‌شود را در واژه ولایت خلاصه نموده و نوعی رابطه عرضی بین افراد بر پایه ایمان یا کفر و کنش های مطابق با آنها را ذکر می‌نماید که در این پژوهش از آن با عنوان ولایت اجتماعی یاد شده است. نوشتار حاضر که با روش اسنادی و با رویکرد توصیفی تحلیلی و با روش تفسیر استنطاقی به رشته تحریر درآمده است، در تبیین چیستی جامعه معتقد است که اولا قرآن ماهیت جامعه را معنوی ذکر می‌نماید و وابسته به جغرافیا، قبیله، نژاد و زبان نمیداند و ثانیا از نظر قرآن کریم جامعه به مجموعه‌ای از انسان‌ها اطلاق می‌گردد که بریکدیگر ولایت اجتماعی مبتنی بر بینش و کنش‌های منطبق بر ایمان یا کفر داشته باشند.
فاطمه سیفعلی‌ئی؛ سهراب مروتی؛ سیدمحمدرضا حسینی نیا
چکیده
انسان موجودی اجتماعی است و در سایه تعاملات اجتماعی است که نیازهای مادی و معنوی‌اش برآورده می‌شود. استحکام و دوام روابط اجتماعی به اعتماد متقابل نیاز دارد. اعتماد میزان اطمینان یا مطمئن بودن به اشخاص، افراد، الگوها، ساختارها و نقش‌های اجتماعی، و در یک معنای بسیار کلی سرمنشاء ایجاد تعامل اجتماعی است. نوشته حاضر پژوهشی میان‌رشته‌ای ...
بیشتر
انسان موجودی اجتماعی است و در سایه تعاملات اجتماعی است که نیازهای مادی و معنوی‌اش برآورده می‌شود. استحکام و دوام روابط اجتماعی به اعتماد متقابل نیاز دارد. اعتماد میزان اطمینان یا مطمئن بودن به اشخاص، افراد، الگوها، ساختارها و نقش‌های اجتماعی، و در یک معنای بسیار کلی سرمنشاء ایجاد تعامل اجتماعی است. نوشته حاضر پژوهشی میان‌رشته‌ای و کاربردی بوده، با این سوال که در قرآن کریم اعتماد و ابعاد مختلف آن چگونه مطرح شده و چه نقشی در روابط اجتماعی انسان دارد؟ و با هدف تبیین مفهوم و مؤلفه‌های اعتماد و کارکردهای آن در روابط اجتماعی، به روش توصیفی تحلیلی و با استناد به آیات قرآن نگاشته شده است . و بیان می‌دارد که از نظر قرآن اعتماد با حسن ظن نسبت به دیگران شکل گرفته و هر چند همواره با نوعی ریسک‌پذیری همراه است، برای ایجاد و دوام روابط اجتماعی لازم و ضروری است. قرآن کریم خیرخواهی، صداقت، وفای به عهد، امانتداری، و حق‌محوری را از جمله مولفه‌های اساسی در فرد معتمد و حسن ظن را مهمترین مولفه در فرد اعتماد کننده معرفی می‌نماید که تحقق آنها برای ایجاد اعتماد در روابط اجتماعی ضروری است. از نظر قرآن اعتماد باید بر اساس معیارهای عاقلانه صورت گیرد بر همین اساس اعتماد به فاسقان، ظالمان و کسانی که در دوستی آنها تردید وجود دارد نوعی ساده لوحی به شمار می‌رود که باید از آن اجتناب نمود.
