ایدههای نوین برای بازسازی علوم اجتماعی بر اساس منابع فکر اسلامی
آرش حسنپور؛ علی ربانی خوراسگانی
چکیده
پیگیری و نیل به تحقق یک جامعهی ایدئال و آرمانی و رقم زدن سعادت بشری نیز یکی از اهداف همیشگی رهبران و اندیشمندان در جوامع بشری از گذشته تا به امروز بوده است. موضوع محوری این مطالعه نیز شناساییِ چیستی و مؤلفههای جامعهی خوب در اندیشهی مفسران اجتماعی قرآن است. رویکرد این مطالعه از نوع مسئلهمحور بوده و در مواجهه با قرآن رویکرد ...
بیشتر
پیگیری و نیل به تحقق یک جامعهی ایدئال و آرمانی و رقم زدن سعادت بشری نیز یکی از اهداف همیشگی رهبران و اندیشمندان در جوامع بشری از گذشته تا به امروز بوده است. موضوع محوری این مطالعه نیز شناساییِ چیستی و مؤلفههای جامعهی خوب در اندیشهی مفسران اجتماعی قرآن است. رویکرد این مطالعه از نوع مسئلهمحور بوده و در مواجهه با قرآن رویکرد تفسیر اجتماعی را پی گرفتهایم. این مطالعه با اهتمام به هستیشناسی دینی - اجتماعی و با محوریت نظریهی توحیدی و فطرت و استفاده از رویکرد فراترکیب بدین نتیجه رسیده است که یک جامعهی خوب در اندیشه مفسرین اجتماعی قرآن از سه رکن فرد صالح یا انسان کامل الهی، اُمِت وسط و حکومتِ الهیِ معقول مبتنی بر ولایتفقیه تشکیلشده است. همچنین نتایج کدگذاری این مطالعه گویای آن است که جامعهی خوب اسلامی واجد مؤلفههایی مانند توحید باوری، آزادی، عملِ صالح (حَسَن)، نظارت و ایمانِ متعهدانه، عدالت و برابری، اعتماد، وحدت و برادری، نظم و قانونگرایی، برقراری حکومت ولایتفقیه و مشارکت و مردمسالاری دینی است. مدل جامعهی خوب اسلامی بر انواع رابطه میان انسان و خدا، انسان و خود، انسان و جامعه و انسان و حکومت اعتناء کرده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد ایدئولوژی جامعهی خوب اسلامی، ایدئولوژی است جمعگرا، خدامحور، کمالجو، وحدتگرا، نظارتی و مشارکتی. جامعهی خوب از منظر اسلام و قرآن، یک اُمت دینی خردمند، منسجم، پویا، متکامل و متعادل است که مسیر سعادت جویی را تا نیل به حیات طیبه میپیماید.
علی ربانی خوراسگانی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی نظام مردم سالاری دینی از دیدگاه امام خمینی میپردازد و به دنبال ارائۀ مدل نظری بر اساس فرمایشات و آثار ایشان میباشد. در ابتدا، پس از بیان مسئله، پیشینۀ نظری مردم سالاری و رابطۀ آن با دین اسلام از منظر صاحبنظران خارجی و داخلی بررسی شده است. سپس روششناسی این پژوهش بر مبنای رویکرد نظریهپردازی داده بنیان توضیح ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی نظام مردم سالاری دینی از دیدگاه امام خمینی میپردازد و به دنبال ارائۀ مدل نظری بر اساس فرمایشات و آثار ایشان میباشد. در ابتدا، پس از بیان مسئله، پیشینۀ نظری مردم سالاری و رابطۀ آن با دین اسلام از منظر صاحبنظران خارجی و داخلی بررسی شده است. سپس روششناسی این پژوهش بر مبنای رویکرد نظریهپردازی داده بنیان توضیح داده شده و مراحل آن یعنی سه مرحلۀ کدگذاری باز، محوری و گزینشی و در نهایت دستیابی به مدل نظری بر اساس مقولههای به دست آمده انجام گرفته است. دادهکاوی این تحقیق با استفاده از نرمافزار صحیفۀ امام و بررسی کلیۀ تألیفات ایشان میباشد. مقولههای اصلی به دست آمده بر اساس تحلیل عبارتاند از: «رهبری ولایی»، «قانونگرایی»، «دولت اسلامی»، «حقوق مردم» و «آزادیهای مدنی»،«سیاست جهانی» و «مصلحت سنجی». مقولۀ مرکزی نظام سیاسی وظیفهگرا و تکلیفمدار میباشد.
در پایان، لگوی نظری مردمسالاری دینی از منظر امام خمینی(ره) بر اساس مقولات فوق ارائه میشود.
بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
محمد میرزایی؛ علی ربانی؛ اصغر حقیقی مقدم
چکیده
مقاله حاضر در پی تحلیل و بررسی شالودههای مفهومی و دالهای مفصلبندی گفتمان بیداری اسلامی از منظر مقام معظم رهبری است. در این تحقیق، در چارچوب روشی ترکیبی از نظریۀ زبانشناسی انتقادی نورمن فرکلاف در تحلیل متون و از نظریهۀ گفتمان لاکلاو و موفه در چگونگی فراآیند هژمونیک شدن و تفوق یافتن گفتمان بیداری اسلامی بهره برده ...
بیشتر
مقاله حاضر در پی تحلیل و بررسی شالودههای مفهومی و دالهای مفصلبندی گفتمان بیداری اسلامی از منظر مقام معظم رهبری است. در این تحقیق، در چارچوب روشی ترکیبی از نظریۀ زبانشناسی انتقادی نورمن فرکلاف در تحلیل متون و از نظریهۀ گفتمان لاکلاو و موفه در چگونگی فراآیند هژمونیک شدن و تفوق یافتن گفتمان بیداری اسلامی بهره برده شده است. تحلیل متون آثار و سخنرانیهای مقام معظم رهبری نشان داد که در هندسۀه معرفتی ایشان، بیداری اسلامی گفتمانی است که از دالهای «امامخمینی(رض) مظهر بیداری اسلامی»، «احیاء هویت اسلامی»، «فلسطین مسئلۀه محوری جهان اسلام»، «جنبش نرم افزاری و تولید علم»، «ارتقاء علم در سایۀه دین»،«اعتقاد به مهدویت»، «عدالت اجتماعی»، «مردمسالاری دینی»، «حوزههای علمیه»، «مبارزه با تهاجم فرهنگی» و «استکبار ستیزی» حول دال مرکزی و نقطۀه کانونی «ایجاد تمدن اسلامی بر پایۀه دین، عقلانیت، علم و اخلاق» تشکیل شده است. در این راستا از منظر مقاممعظمرهبری، جهت تفوق یافتن این گفتمان و ایجاد تمدن اسلامی، وظیفۀ روحانیون و حوزههای علمیه و نخبگان فکری ، فرهنگی و سیاسی پراکندن و اشاعۀهی نظم معنایی مورد تأاکید این گفتمان در مقام نظر و فراهم آوردن زمینههای تحقق آن در ساحت عمل اجتماعی و سیاسی با گسترهای وسیع در ابعاد داخلی و منطقهای و جهانی است