نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکترای جامعه شناسی فرهنگی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده
یکی از ابعاد بااهمیت و البته مغفول در هماوردی اسلام و مدرنیته، مواجهۀ علمای اسلامی با مفاهیم مدرنی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در بسط مدرنیته و کاربست مدرنیزاسیون در جوامع اسلامی داشته‌اند. مفهوم «ملت» ازاین‌دست مفاهیم است که تصویر جدیدی برای جهان و به‌ویژه کشورهای اسلامی منطقۀ خاورمیانه رقم زده است. روحانیان شیعه هریک به نحوی کوشیده‌اند، ضمن ارائۀ تفسیر دینی و شیعی از این مفهوم مدرن، مرز میان خود و این مفهوم را تعیین کنند. دراین‌خصوص، میرزای نائینی که از علمای طراز اول عصر مشروطه به شمار می‌رود، ذیل چارچوب الهیات انتخاب، در کتاب تنبیه‌الامه‌و تنزیه‌المله یکی ازاین‌دست مواجهات نوآورانۀ مفهومی را مطرح ساخته که در مقالۀ پیش‌رو و با اتخاذ روش‌شناسی «جامعه‌شناسی تاریخی» و کاربست تکنیک «تحلیل مضمونی» به بررسی آن می‌پردازیم. درنهایت، این مطالعه نشان می‌دهد که نائینی ضمن کاربست استراتژی «پذیرش و تصاحب»، اولاً کلیت این مفهوم و نظم دولت-ملتی برخاسته از آن را پذیرفته و اساساً تئوری سیاسی خود را بر اساس آن استوار می‌کند، ثانیاً در مقابل برجسته‌شدن «وجه ایدئولوژیک» آن می‌ایستد و ثالثاً می‌کوشد تفسیری از این مفهوم ارائه کند که خللی به اسلامی و شیعی‌بودن دو پدیدۀ نوظهور دولت و ملت وارد نشود.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Naini and The Notion of Nation: The Strategy of Acceptance and Appropriation
نویسنده [English]
- Mohsen Amin
PhD in Cultural Sociology, Faculty of Social Sciences, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.
چکیده [English]
An aspect that is both significant and often overlooked in the convergence of Islam and modernity is the interaction between Islamic scholars and modern concepts. This interaction has been instrumental in shaping the advancement of modernity and its implementation within Muslim societies. The concept of "nation" is among those that have bestowed upon the Muslim countries of the Middle East a distinct international perception. Regarding this, every Shi'i cleric has endeavored to delineate the demarcation between themselves and this notion by offering a religious and Shi'i perspective on this contemporary concept. Naini, a renowned scholar of the constitutional era, put forth one of these groundbreaking conceptual encounters within the framework of choice theology in the book. We will analyze this notion in the forthcoming article through the lens of "Historical Sociology" and employ the "thematic analysis" technique. In conclusion, this study demonstrates that Naini, in employing the "acceptance and appropriation" strategy, initially embraced the entire notion and the resulting nation-state order, upon which he constructed his theory. Additionally, it challenges the "ideological aspect" and endeavors to offer a fresh interpretation of this notion while preserving the Islamic and Shi'i perspectives on emergent modern phenomena and concepts, including the nation and state.
کلیدواژه‌ها [English]
- Choice Theology
- Constitutional Revolution
- Mirza Naini
- Nation
- Tanbih al-Ummah wa Tanzih al-Millah
)