نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید محمدپور ¹
• سیدحمیدرضا میرعظیمی ²
• بهروز محمدی منفرد ³
• حسین هاشم نژاد ⁴

¹ دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

² استادیار گروه اخلاق، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³ دانشیار گروه اخلاق، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

⁴ استادیار گروه قرآن و متون اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

رابطۀ دانش و ارزش یکی از مباحث در حوزۀ فرا اخلاق به شمار می‌رود؛ سروش نظریۀ جدایی دانش از ارزش را مطرح کرده است و این مقاله با هدف احصای عوامل زمینه‌ساز طرح این نظریه از سوی سروش و به‌روش توصیفی- تحلیلی، انجام گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد، پنج عامل سبب شد تا سروش این ایده را مطرح کند: تبعیت از پوپر و تأثیرپذیری از پوزیتیویست‌ها در تعریف علم و تمایز علوم؛ اعتقاد به اینکه استنتاج «باید» از «هست»، با قواعد منطق ناسازگار است؛ باور به اینکه ارزش‌ها، اعتباریات محض هستند؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، اخلاقی بی‌هویت است؛ اعتقاد به اینکه اخلاق علمی، با جبرگرایی ملازمه دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، می‌توان «باید»ها را از «هست»ها استنتاج کرد؛ قائل شدن به وجود پیوند میان دانش و ارزش، منجر به جبرگرایی و بی‌هویتی اخلاق نخواهد شد، بلکه می‌توان با تکیه‌کردن بر حقایق (هست‌ها)، به اخلاق هویت بخشید؛ مفاد بایدونبایدهای اخلاقی درواقع همان ضرورت بالقیاس است که میان فعل انسان و نتایج فعل او برقرار می‌شود؛ علم، هم شامل دانش تجربی است و هم شامل دانش عقلی، عرفانی، نقلی و فلسفی و تعریف علم می‌تواند معارف غیرتجربی را نیز دربربگیرد.

کلیدواژه‌ها

• ارزش
• اعتباریات
• بایدها
• دانش
• سروش
• ضرورت بالقیاس
• هست‌ها

20.1001.1.25385240.1402.13.4.6.4

موضوعات

• بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان

عنوان مقاله [English]

Knowledge and Value: Criticla Notes on Abdalkarim Soroush’s Theoretical Approach

نویسندگان [English]

• saeid muhammadpour ¹
• Seyyed Hamidreza Mirazimi ²
• Behrouz Muhammadimunfared ³
• Hossein Hashemnezhad ⁴

¹ PhD in Teaching Islamic studies, majoring in Islamic ethics, Faculty of Education and Islamic Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.

² Assistant Professor, Department of Ethics, Faculty of Education and Islamic Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.

³ Associate Professor, Department of Ethics, Faculty of Education and Islamic Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.

⁴ Assistant Professor, Department of Quran and Islamic Texts, Faculty of Islamic Education and Thought, University of Tehran, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The relationship between knowledge and value is a subject of interest within the realm of transethics. To that end, Soroush has put forth the theory of knowledge and value separation. The purpose of this article is to delineate the fundamental components of Soroush’s theory through the application of descriptive-analytical methodology. Five factors, according to the research findings, influenced Soroush’s conception of this notion: adhering to positivists’ definitions and differentiations of sciences; the notion that the deduction of “must” from “is” violates the principles of logic; believing that values are nothing more than credits; consider scientific ethics to be an impersonal branch of ethics; the conviction that scientific ethics and determinism are inextricably linked. As evidenced by the research findings, deriving “oughts” from “beings” does not necessitate a connection between knowledge and value; rather, it enables the development of ethics through reliance on facts (beings) rather than determinism and impersonality. In reality, the moral provisions are the same necessity that exists between human action and its consequences. Science can also encompass non-experimental knowledge; it comprises experimental knowledge as well as intellectual, mystical, narrative, and philosophical knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

• Sorush
• Credits
• Relative Necessity
• Existences
• Needs
• Knowledge
• Value