نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشجوی پسادکتری علوم سیاسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. (دکتری سیاست و روابط بین الملل، دانشگاه بین المللی فلوریدا، میامی، آمریکا).

چکیده

با ورود کنشگران و سازمان‌های غیردولتی به عرصۀ جهانی و نقش‌آفرینی آن‌ها بعد از جنگ سرد، تغییرات مهمی در فهم دیپلماسی و نقش آن در نظام‌های جهانی به وجود آمده است. این پژوهش با بررسی منابع قدرت دیپلماسی در آموزه‌های شیعی تلاش کرده است تا ضمن تبیین ابعاد مفهوم «دیپلماسی مبتنی‌بر ایمان» چگونگی پیشبرد اهداف دیپلماتیک را با استفاده از ظرفیت تشیع به‌عنوان یک بازیگر غیردولتی ورای مرزهای ملی و با تأکید بر ظرفیت موازنه‌سازی نشان دهد. مقاله در پی یافتن پاسخ به این پرسش نظری است که ظرفیت نهاد شیعه به‌عنوان یک کنشگر و «بازیگر غیردولتی» (NSA)چگونه در پیشبرد اهداف و برنامه‌های پیروان این مذهب عمل می‌کند؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه آزموده می‌شود که دیپلماسی مبتنی‌بر ایمانِ مذهب تشیع، به کمک اجماع عمومی پیروان بر سر اصول و بنیان‌های مشترک ایمانی و با بهره‌گیری توامان از سه گونه دیپلماسی «مبادله‌ای»، «حمایتی» و «فرهنگی» برای دستیابی به اهداف مشترک شیعیان در ایجاد موازنه با اجتماعات رقیب، ظرفیت‌سازی می‌کند. در این پژوهش همچنین با مطالعۀ کتابخانه‌ای، اسنادی و مدارک علمی تلاش می‌شود تا دیپلماسی شیعه در جهان معاصر به «روش تفسیری» تبیین شود. یافته‌های این مقاله با یادآوری این نکته که دیپلماسی مبتنی‌بر ایمان در تحولات آیندۀ نظام بین‌المللی نقش بسیار مهمی ایفا خواهد کرد، نشان می‌دهد نهاد تشیع با استفاده از منابع و ظرفیت دیپلماسی مبتنی‌بر ایمان خود می‌تواند نفوذ خود را به صورت توامان در سطوح فروملی و ورای مرزهای ملی گسترش دهد و در جهان پیرامونی خود موازنه‌سازی‌های نیرومندی را ایجاد کند. یافته‌های این پژوهش همچنین با تأکید بر مبانی مشترک عقیدتی ـ سیاسی در فرهنگ سیاسی شیعه نشان می‌دهد این نگرش‌های ایمانی موجب افزایش قدرت کنشگری و انسجام شیعیان می‌شود و ظرفیت مهمی را برای جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشوری با اکثریت شیعی فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Shia Organization as an International System Non-State Actor

نویسندگان [English]

  • shahrooz shariati 1
  • Ali Nematpour 2

1 Associate Professor, Department of Political Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.

2 Postdoctoral Research Fellow, Department of Political Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran /Ph.D. Department of Politics and International Relations, Florida International University, Miami, USA.

چکیده [English]

The advent of non-state organizations and their involvement in the global arena since the end of the Cold War have brought about substantial changes in the comprehension of public diplomacy and its role within world systems. By conducting an examination of the influencers present in Shia doctrines, this study seeks to clarify the aspects of “faith-based diplomacy” and offer guidance on how the Shia clerical institution can further its diplomatic objectives internationally. From a theoretical standpoint, the study places significant emphasis on the notion of balance of power in its examination of the trajectory of Shia diplomacy. The article examines the theoretical inquiry into the manner in which public diplomacy operates within the Shia faith to further its objectives and establish equilibrium beyond the confines of nation-states. This study aims to examine the hypothesis that the public diplomacy practices of the Shia faith are grounded in the consensus reached by its adherents concerning the fundamental principles and underpinnings of Shia political culture, namely Imamate and justice. By utilizing three distinct forms of diplomacy—specifically, “exchange,” “aid,” and “cultural” diplomacy—its objective is to cultivate the necessary capabilities to accomplish the common goals of Shiites and promote equilibrium among rival communities. This study investigates contemporary Shiite diplomacy in a global context through the application of a “interpretive method” and a comprehensive analysis of scholarly, documentary, and library materials. The findings of this research emphasize the critical significance of faith-based diplomacy in influencing forthcoming global affairs. Furthermore, the article sheds light on the capacity of the Shi'ite institution to utilize its resources and faith-driven diplomatic abilities to facilitate the concurrent growth of its impact on a national and global scale, thus promoting stable equilibriums in the global sphere. This inquiry further demonstrates the significant influence that religious viewpoints have on the formation of geopolitical dynamics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shia
  • Faith-based Diplomacy
  • Non State Actors (NSA)
  • Political Culture
ابن‌بابویه، محمد بن علی [شیخ صدوق] (1966 م). علل‌الشرایع. جلد اول. نجف: مکتب‌الحیدریه.
اسکندری فاروجی، آقاحسینی (1394). کاربست دیپلماسی عمومی در صدور انقلاب اسلامی. مطالعات انقلاب اسلامی، 43(12)، 7-26.‌
اسلامی، روح‌الله (1393). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در بیداری اسلامی. حقوق ملل، 9(3)، 523-560.‌
جباری، محمدرضا (1382). سازمان وکالت و نقش آن در عصر ائمه (ع). جلد 1.  قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
جعفریان، رسول (1381). برگ‌هایی از تاریخ حوزۀ علمیۀ قم. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1380). انتظار بشر از دین. قم: اسراء.
چیلکوت، رونالد (1377). نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای. ترجمۀ وحید بزرگی و علیرضا طیب. تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
حقیقت، سید صادق (1381). توزیع قدرت در اندیشۀ سیاسی شیعه. تهران: هستی‌نما.
حلی (1398). کشف‌المراد شرح تجرید‌الاعتقاد خواجه نصیرالدین طوسی. ترجمه و شرح ابوالحسن شعرانی. تهران: انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه.
الحمیدی، سیدثامر هاشم (1383). در انتظار ققنوس، کاوشی در قلمرو و موعودشناسی و مهدی‌باوری. ترجمۀ مهدی علیزاده. قم: مؤسسۀ امام خمینی.
خرمشاد، محمدباقر و بیکی، مهدی (1388). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. تهران: دانشگاه امام صادق.
خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا). تحریر‌الوسیله. ج1. قم: اسماعیلیان.
خمینی، سید روح‌الله (1361). تحریر‌الوسیله. ترجمۀ علی اسلامی. ج 2. قم: جامعۀ مدرسین.
خمینی، سید روح‌الله (1369). صحیفۀ نور. ج 9. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
خمینی، سید روح‌الله (1379). البیع. الجزء‌الرابع. چاپ اول. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی، سید روحالله (1378). ولایت فقیه (حکومت اسلامی). چاپ نهم. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
داداندیش، پروین و احدی، افسانه (1390). جایگاه دیپلماسی عمومی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. روابط خارجی، 3(9)، 143-173.
درخشه، جلال و غفاری، مصطفی (1390). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام فرصت‌ها، اقدامات، اولویت‌ها و دستاوردها. مطالعات فرهنگ ارتباطات، 12(16)، 9-45.
دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و فیروزی، علیرضا (1391). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‌گرایی. روابط خارجی، 4(2)، 71-109.
رجایی، فرهنگ (1376). معرکۀ جهان‌بینی‌ها. تهران: احیاء کتاب.
زارعی، محمدحسین (1383). حکمرانی خوب، حاکمیت و حکومت در ایران. نشریۀ تحقیقات حقوقی. 40.
زرگری‌نژاد، غلامحسین (1390). رسایل مشروطیت. جلد دوم. تهران: مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
سمیعی، محمد (1379). نبرد قدرت در ایران: چرا و چگونه روحانیت برنده شد؟. تهران: نشرنی.
شبر، غلام (1388). بررسی تطبیقی دفاع مشروع از دیدگاه فقه و حقوق بین‌الملل. رسالۀ کارشناسی ارشد در مدرسۀ تخصصی فقه و اصول.
صابریان، علیرضا (1386). مشارکت سیاسی در نظام اسلامی، حق یا تکلیف، دین و سیاست، 13-14.
طالقانی، محمود (۱۳۶۲). پرتوی از قرآن. جلد پنجم. چاپ چهارم. تهران: شرکت سهامی انتشار.
عالم، عبدالرحمن (1384). بنیادهای علم سیاست. چاپ سیزدهم. تهران: نشرنی.
عمیدزنجانی، عباسعلی (1379). اندیشۀ سیاسی اسلام. مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر.
عمیدزنجانی، عباسعلی (1386). مبانی اندیشۀ سیاسی اسلام. چاپ پنجم. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
عنایت، حمید (1372). اندیشۀ سیاسی در اسلام معاصر. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
عنایت، حمید (1386). بنیاد فلسفۀ سیاسی در غرب (از هراکلیت تا هابز). به اهتمام حمید مصدق. تهران: زمستان.
فیرحی، داود (1386). نظام سیاسی و دولت در اسلام. چاپ پنجم. تهران: سمت.
کلینی، محمد بن یعقوب (1388). فروع کافی. جلد پنجم. ترجمۀ محمدحسین رحیمیان. قم: قدس.
متقی، ابراهیم و شایسته (1396). دیپلماسی عمومی ایران؛ ظرفیت‌ها و چالش‌ها. مطالعات منافع ملی، 8(2)، 29-55.‌
محمد بن حسن، ابوالحسن [سیدرضی] (1386). نهج‌البلاغه. ترجمۀ محمد دشتی. قم: مؤسسۀ انتشارات دارالعلم.
معرفت، محمد هادی (1377). ولایت فقیه. قم: یاران.
 مطهری، مرتضی (ب.ت). جهاد و موارد مشروعیت آن در قرآن. تهران: صدرا.
نادری، محمدمهدی (1390). حکمرانی خوب؛ معرفی و نقدی اجمالی. اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 1(1).
نآیینی، آقا شیخ محمدحسین (1360). تنبیه‌الامه و تنزیه‌المله یا حکومت از نظر اسلام. با مقدمه و توضیحات سید محمود طالقانی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
 نجفی، جواهر‌الکلام (1404 ق). جلد ۱۶. بی‌جا.
نراقی، ملا احمد (1387). معراج‌السعاده. تهران: ولی‌عصر (عج).
واعظ‌زادۀ خراسانی، محمود (1378). زندگی آیت‌الله بروجردی. تهران: مجمع جهانی جهان اسلام.
هادیان، ناصر و ایرانفر، محمدمهدی (1401). سطح متراکم دیپلماسی عمومی شیعی و ارتباطات استراتژیک جمهوری اسلامی ایران. فصلنامۀ مطالعات راهبردی، 25(96)، 271-300.
یزدان‌فام، محمود (1393). دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
 
Appleby, R. S., & Philpott, D. (2006). Conclusion: Reconciliation and realism. The politics of past evil: Religion, reconciliation and the dilemmas of transitional justice, 223-241.
Barnett, M. N. (1997). Bringing in the new world order: Liberalism, legitimacy, and the United Nations. World Politics49(4), 526-551.
Checkel, J. T. (1999). Norms, institutions, and national identity in contemporary Europe. International studies quarterly43(1), 83-114.
Cox, B., & Philpott, D. (2003). Faith-based diplomacy: An ancient idea newly emergent. The Brandywine Review of Faith & International Affairs1(2), 31-40.
Cull, N. J. (2008). Public diplomacy: Taxonomies and histories. The Annals of the American Academy of Political and Social Science616(1), 31-54.
Drzewiecka, J. A., & Hasian, M. (2018). Discourses of the wound and desire for the Other: remembrances of the Katyń massacre and the Smoleńsk crash. Review of Communication18(3), 231-248.
Finnemore, M., & Sikkink, K. (1998). International norm dynamics and political change. International Organization52(4), 887-917.
Fox, J., Sandler, S., & Sandier, S. (2004). Bringing Religion into International Relations (pp. 9-10). New York: Palgrave Macmillan.
Haas, P. M. (1993). Epistemic communities and the dynamics of international environmental cooperation. Regime Theory and International Relations168(201), 1-36.
Hägel, P., & Peretz, P. (2005). States and transnational actors: who’s influencing whom? A case study in Jewish diaspora politics during the Cold War. European Journal of International Relations11(4), 467-493.
Higgott, R. A., Underhill, G. R., & Bieler, A. (Eds.). (2000). Non-state actors and authority in the global system.
Johnston, D. (Ed.). (2003). Faith-based diplomacy: Trumping realpolitik. Oxford University Press, USA.
Johnston, D. M. (2011). Religion, Terror, and Error: US Foreign Policy and the Challenge of Spiritual Engagement: US Foreign Policy and the Challenge of Spiritual Engagement. ABC-CLIO.
Johnston, D. M., & Cox, B. (2016). Faith-based diplomacy and preventive engagement. International relations and religion; volume 3: Religion and peace, 179-196.
Keck, M. E., & Sikkink, K. (1998). Activists beyond borders: Advocacy networks in international politics. Cornell University Press.
Korey, W. (1998). NGOs and the Universal Declaration: A Curious Grapevine. New York: St. Martins.
Kubálková, V., Onuf, N., & Kowert, P. (Eds.). (1998). International relations in a constructed world. ME Sharpe.
Lancaster, C. (2008). Foreign aid: Diplomacy, development, domestic politics. University of Chicago Press.
Loskota, B., & Flory, R. (2013). Why religion still matters in the world. In Religion and Public Diplomacy (pp. 9-25). New York: Palgrave Macmillan US.
Morgenthau, H., & Nations, P. A. (1948). The struggle for power and peace. Nova York, Alfred Kopf.
Morgenthau, H. (1962). A political theory of foreign aid. American Political Science Review56(2), 301-309.
Nye Jr, J. S. (2004). Soft power and American foreign policy. Political Science Quarterly119(2), 255-270.
Ociepka, B. (2018). Public diplomacy as political communication: Lessons from case studies. European Journal of Communication33(3), 290-303.
Pamment, J. (2012). New public diplomacy in the 21st century: A comparative study of policy and practice. Routledge.
Petersen, M. J. (2012). Trajectories of transnational Muslim NGOs. Development in Practice22(5-6), 763-778.
Philpott, D. (2006). Beyond Politics as Usual: Is Reconciliation Compatible with Liberalism?. The politics of past evil: Religion, reconciliation, and the dilemmas of transitional justice, 10-44.
Robertson, R. (1989). Globalization, Politics and Religion.–James Beckford & Thomas Luckmann (eds.). The Changing Face of Religion.
Seiple, C. (2007). Memo to the state: Religion and security.
Thomas, S., Tutu, D., & Tutu, D. M. (2005). The global resurgence of religion and the transformation of international relations: The struggle for the soul of the twenty-first century (p. 235). New York: Palgrave Macmillan.
Troy, J. (2008). Faith-based diplomacy under examination. The Hague Journal of Diplomacy3(3), 209-231.
Walt, S. M. (2002). American primacy: Its prospects and pitfalls. Naval War College Review, 9-28.