نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

فطرت و طبیعت،نقش مهمی در سعادت و شقاوت انسان دارند.فطرت، با روح الهی مرتبط است که آلوده نکردن آن به گناه،انسان را رستگار و سیر صعودی به طرف خداوند را بر او هموار می‌سازد.ولی طبیعت،با بُعد جسمانی انسان مرتبط است که در صورت غلبه آن بر بُعد روحانی،انسان را به سیر نزولی سوق می‌دهد.از منظر امام، انسان از دو ساحت طبیعت و فطرت تشکیل شده است؛فطرت انسان،به «احسن‌تقویم»؛یعنی فطرت مخموره عجین شده؛اما به «اسفل‌السافلین»؛یعنی فطرت محجوبه و طبیعت سقوط کرده است.این پژوهش با هدف بررسی نقش فطرت و طبیعت در سیر صعودی و نزولی انسان است و به این پرسش پاسخ داده که از دیدگاه امام، فطرت و طبیعت چه نقشی در صعود و نزول جایگاه انسانی دارد؟روش پژوهش،روش توصیفی- تحلیلی است.یافته‌های تحقیق عبارتند از:تفکر، یقظه، تذکر، عزم و اراده، توبه، اخلاص و مشارطه، مراقبه و محاسبه باعث صعود انسان هستندو نسیان نفس، نفس اماره، حب نفس، اطاعت از شیطان و حب دنیا آدمی را به طرف نزول و سقوط می‌رسانند.بنابراین از نظرگاه امام ارتکاب معاصی به‌خاطر توجه انسان به عالم طبیعت، سبب ظلمت و کدورت دل و باعث خاموشی نور فطرت می‌شودو از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از ظلمت صفحه قلب، بیدار شدن از خواب غفلت(یقظه)و توبه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The role of human nature in his ascending and descending course from Imam Khomeini's point of view

نویسنده [English]

  • ali ahmadpoor

MOHAGHEG

چکیده [English]

problem statement: temperament and Nature plays an important role in human happiness and misery. temperament is related to the divine spirit, which, if not contaminated with sin, makes human successful and paves the way to God. But nature is related to the physical dimension of human, which, if it overcomes the spiritual dimension, leads human to a downward course. This study aims to investigate the role of temperament and nature in the ascending and descending course of human and has answered the question that from Imam Khomeini's point of view, what is the role of temperament and nature in the ascending and descending of human status? Methodology: The research method in this article is descriptive-analytical. Using the method of documentary study and referring to the mystical and moral works of Imam Khomeini, first the concept of temperament and its types are clarified and then Imam's view on human temperament and nature and effective factors and obstacles. It has been studied and explained in its ascending and descending course. Results and Discussion: From Imam Khomeini's point of view, the most important factor in the ascendancy of the soul, which originates from the pure human temperament, is awakening, which prevents human from doing evil things. On the contrary, negligence causes one to drown in sin. Another condition for the ascendant of the soul is contemplation and remembrance of the blessings that God has given to human. Another house for the ascendant of human is the decision to forsake sins and perform duties. After the stage of thinking and determination, it is calculation, meditation and meditation. Imam believes that when a person pollutes the light of temperament with the darkness of nature by committing sins, he must repent. Neglect of one's original temperament, forgetfulness of the soul, disregard for God's lofty goals in the creation of human and selfishness, are among the things that weaken the power of reason and human temperament and cause human to fall. Imam Khomeini considers the source of all errors to be self-love, worldly love and evil temptations that are effective in the downward course of human. Conclusion: From Imam Khomeini's point of view, committing sins due to human attention to the natural world causes darkness, turbidity of the heart and extinguishes the light of temperament, and one of the most important ways to prevent the darkness of the heart is waking up from negligence and repentance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • temperament
  • Nature
  • Imam Khomeini
  • Ascending
  • Descending
  1. ابن فارس، ابوالحسین، 1404 ق، معجم مقاییس‌اللغه، مکتب أعلام اسلامی.
  2. امام‌خمینی، روح‌الله، 1378، تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (ره)، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  3. امام‌خمینی، روح‌الله، 1378، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  4. امام‌خمینی، روح‌الله، 1382، شرح حدیث «جنود عقل و جهل»، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  5. امام‌خمینی، روح‌الله،1360، مصباح‌الهدایة‌ الی‌الخلافة والولایة، ترجمه: سید احمد فهری، تهران: پیام آزادی.
  6. امام‌خمینی، روح‌الله،1370، آداب‌الصلاه، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، چاپ هفتم.
  7. امام‌خمینی، روح‌الله،1371، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  8. امام‌خمینی، روح‌الله،1372، جهاد اکبر، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  9. امام‌خمینی، روح‌الله،1387، تهذیب نفس و سیر و سلوک از دیدگاه امام خمینی (ره)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  10. امین، سیده نصرت، 1361، مخزن‌العرفان فی تفسیرالقران، تهران: نهضت زنان مسلمان، چاپ اول.
  11. انصاری، خواجه عبدالله، 1370، مقامات عارفان، تهران، کتابخانه مستوفی، چاپ دوم.
  12. انصاریان، حسین، 1383، تفسیر و شرح صحیفه سجادیه، قم: دارالعرفان.
  13. آشتیانی، سیدجلال‌الدین، 1370، شرح مقدمه قیصری بر فصوص‌الحکم، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.
  14. تبادکانی، شمس‌الدین محمد، 1382، تسنیم‌المقربین، تهران:کتابخانه موزه و اسناد مجلس شوراى اسلامى ایران‏.
  15. جوادی آملی، عبدالله،1387، فطرت در قران، قم: نشر اسرا، چاپ پنجم.
  16. جوادی آملی، عبدالله،1389، انسان از آغاز تا انجام، قم: نشر اسرا، چاپ اول.
  17. جوهری، اسماعیل، 1368، صحاح‌اللغه، تهران: امیری، چاپ اول.
  18. راغب‌اصفهانی، حسین‌بن‌محمد، 1393 ق، معجم مفردات الفاظ قران، ت‍ه‍ران‌: مکتبه‌الم‍رت‍ض‍وی‌.
  19. زبیدی، سیدمحمدمرتضی، 1387 ق، تاج‌العروس، تهران: دارالهدایه.
  20. شاه‌آبادی، محمدعلی، 1380، شذرات‌المعارف، تهران: بنیاد علوم معارف اسلامی.
  21. شهیدی، سیدجعفر، شرح مثنوی، 1373، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى‏، چاپ اول.
  22. فنایی اشکوری، 1395، محمد، ابعاد معرفت‌النفس و نقش آن در استکمال نفس انسانی، مجله حکمت اسلامی، سال سوم، شماره دوم، 163-137.
  23. فیض کاشانی، ملامحسن، 1372، راه روشن، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ اول.
  24. مجلسی، محمدباقر، بی‌تا، بحارالانوار، بیروت: دار احیاءالتراث‌العربی.
  25. مطهری، مرتضی،1376، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، صدرا، تهران: ایران.
  26. مقیمی، غلامحسین، 1394، نظریه دو فطرتی امام خمینی (ره) و پیامدهای سیاسی آن، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شماره 6، 29-9.
  27. مولوی، جلال الدین محمدبن محمد،1381، فیه‌مافیه. تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نگارستان کتاب.
  28. نصر، سیدحسین، 1384، آموزه‌‌های صوفیان از دیروز تا امروز، ترجمه حسین حیدری و محمدهادی امینی، تهران: قصیده‌‌سرا، چاپ چهارم.