نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی،

2 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، دانشکدۀ علوم سیاسی

3 گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

پیدایش ساختار تئوریک جهان‌بینی و تفکر انسان مدرن را باید مرز قائل‌شدن میان پندار و حقیقت دانست. در مقابل این بازشناسی ما با وجه دیگری از تفکر نیز مواجهیم؛ پیشامدرن یا به تعبیر کاسیرر اسطوره‌ای؛ تفکری که لایه‌های ذهنی آن کاملا حسی است و آگاهی در آن امری مطلق است که از «خود» یا گذشته‌ای اصیل منتقل شده است. اهمیت بازشناسی این ذهنیت آنجاست که با همه تلاش‌ها برای مدرنیته، آنچه همچنان –اگر نگوییم تمام ذهن- بخشی از ذهن روشنفکران ایرانی را -چه دینی و چه غیردینی- احاطه کرده، همین ذهنیت غیرمنطقی و پیشاسیستماتیک اسطوره‌ای است. نکته اینجاست که در این بازشناسی ذهنیت اسطوره‌ای در تفکرات اثرگذار روشنفکری ایرانی، به الگوی بازگشت به خویشتنی برمی‌خوریم که «خودی» اسطوره‌ای را مدنظر دارد. جایگاه این ذهنیت را در تقابل «خود» و «دیگری» باختینی و تا حدودی هایدگری و تأثیر آن بر جوامع جهان سوم یا به عبارتی شرق می‌توان دید. با نگاهی گذرا به روشنفکران ایرانی شاهدیم همه در تلاش برای بازشناسی هویتی «خود» در مقابل «دیگری» بوده‌اند؛ به‌طوری‌که تاریخ اندیشه ایران را از قاجاریه به این سو، باید حول محور مفهوم «خود» بازنویسی کرد. تلاش نوشتار حاضر شناخت و بیان رابطه ذهنیت اسطوره‌‌ای حاکم بر اندیشه جلال آل‌احمد با مفهوم «خود» مدنظر اوست و در پی آن است نشان دهد ذهنیت اسطوره‌ای آل‌احمد در تعریف «خود» در مقابل «دیگری»، نوعی مواجهه اگونیسمی است؛ یعنی غرب / «دیگری»، تعارض عمیقی با «خود» دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت و البته نمی‌توان از بین برد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

the recognition of "self" and "another" in the thought of Jalal al-Ahmad

نویسندگان [English]

  • anooshe darbandi 1
  • Aliakbar Amini 2
  • hamed amerigolestani 3
  • hamed Mohagheghnia 3

1 Department of Political Sciences, Khuzestan Science and Research Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran. Department of Political Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

2 Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Faculty of Political Science

3 Department of Political Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

چکیده [English]

The Genesis of theoretical structure of modern human beings is to be found in differentiating between doxa and Truth. In fact this is the distinguishing Truth form doxa in one hand and objectivity from subjectivity in other hand that identifies modern way of thinking from pre-modern thinking one. This is to be identified totally intuitive in its mental layers. Consciousness is something Absolut in the, mystical way of thinking which is completely transits from "self" or an original past. While in modern way of thinking objects are the points of doubt and investigation In mystical way of thinking, only to the extent that it is the object allows objects are known and this is the object that imposes the myth of subjection. It is important to Recognize the later as an illogical pre-systematic mystical way of thinking in Iranian’s Intellectual history. A glance at Iranian intellectuals will disclose an effort to recognize the identity of "themselves" versus "the other”. The present article attempts to recognize and express the relation between the mythical mentality governing Jalal al-Ahmad's idea and his "self" concept and seeks to show that the allegoric mythical mentality in defining "self" versus "another" is a kind of agonistic encounter. In Jalal’s Account of such a relationship The West/"Other" has a deep conflict with "self" that cannot be ignored and, of course, cannot be eliminated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • «Mythological mentality»
  • «religious intellectual»
  • «return to self»
  • «self and another»
  • «Jalal AL-Ahmad»
آزادارمکی، تقی (1377)، اندیشه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، تهران، جهاد.
آشوری، داریوش (1376)، ما و مدرنیت، تهران، صراط.
آشوری، داریوش (1364)، جلال آل‌احمد، در یادنامه جلال آل‌احمد، ‌به کوشش دهباشی، انتشارات پاسارگاد.
آشوری، داریوش(1356)، هوشیاری تاریخی: نقدی بر غرب‌زدگی جلال آل‌احمد، تهران، بررسی کتاب.
آلن‌سگال، رابرت(1389)، اسطوره، ترجمه فریده فرنودفر، بصیرت.
الیاده، میرچا(1386)، چشم‌اندازهای اسطوره، ترجمه جلال ستاری، تهران، توس.
آل‌احمد، جلال(1357)، غرب‌زدگی تهران، رواق.
آل‌احمد، جلال(1357)، کارنامه سه‌ساله، تهران، زمان.
آل‌احمد، جلال(1357)، در خدمت و خیانت روشنفکران، جلد اول، تهران، خوارزمی.
آل‌احمد، جلال(1355)، سه مقاله دیگر، تهران، رواق.
بهنام، جمشید(1386)، ایرانیان و اندیشه تجدد، فرزان‌روز.
بروجردی، مهرزاد(‌1392)، روشنفکران ایرانی و غرب؛ سرگذشت نافرجام بومی‌گرایی، ترجمه جمشید شیرازی، تهران، نشر فرزان‌روز.
جامی، مهدی(بی‌تا)، ما و مدرنیت، گفت‌وگو با داریوش آشوری، توانا.
خالقی‌دامغانی، احمد و حمید ملک‌زاده‌(1394)، سیاست، پاپدیا و دولت؛ امر سیاسی و بنیان بیناذهنی آن، دوره 1، شماره 2، تابستان، 136-166.
داوری‌اردکانی، رضا(1390)، درباره غرب، تهران، هرمس.
دریابندری، نجف(1380)، افسانه اسطوره، تهران، کارنامه.
رضادوست، کریم و دیگران(1386)، آسیب‌های جریان روشنفکری ایران معاصر، جامعه‌شناسی ایران، دوره هشتم، شماره3، پاییز، 105-152.
فکوهی، ناصر(1379)، تحلیلی ساختی از یک اسطوره سیاسی/اسطوره «وای» در فرهنگ ایرانی و همتایان غیرایرانی آن، فصلنامه علوم اجتماعی، پاییز و زمستان، شماره16.
قزلسفلی، محمدتقی(1389)، قدرت سیاسی «داو» ایدئولوژی، سیاست، شماره4، دوره40.
قانون و خشونت(1387)، گزیده مقالات جورجو آگامبن، کارل اشمیت، والتر بنیامین و...، گزیده و ویرایش مراد فرهادپور، امید مهرگان و صالح نجفی، تهران، فرهنگ صبا.
کاسیرر، ارنست(1393)، صورت‌های سمبلیک، ترجمه یدالله موقن، تهران، هرمس.
گلدمن، لوسین(1392)، کانت و فلسفه معاصر، ترجمه پرویز بابایی، تهران، نشر نگاه.
لوی‌برول، لوسین(1389)، کارکردهای ذهنی در جوامع عقب‌مانده، ترجمه یدالله موقن، تهران، هرمس.
ملک‌زاده، حمید(1393)، من یک نه - دیگران هستم: کاوشی در مفهوم شناسایی و انضمامیت سوژه‌ سیاسی، تهران، پژواک.
میرسپاسی، علی(1384)، تأملی در مدرنیته ایرانی (بحثی درباره گفتمان‌های روشنفکری و سیاست مدرنیزاسیون در ایران)، ترجمه جلال توکلیان، تهران، طرح‌نو.
میرسپاسی، علی(1387)، روشنفکران ایرانی، روایت‌های یأس و امید، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر توسعه.
موقن، یدالله(1389)، ارنست کاسیرر: فیلسوف فرهنگ، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
موقن، یدالله(1389)، لوسین لوی‌برول؛ مسئله ذهنیت‌ها، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی
سنت، مدرنیته، پست‌مدرن(1375)، گفت‌وگوی اکبر گنجی با داریوش آشوری، حسین بشیریه، رضا داوری‌اردکانی، موسی غنی‌نژاد، تهران، صراط.
وحدت، فرزین(1393)، رویارویی ایران با مدرنیت، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه تهران، ققنوس.
یگر، ونگر(1376)، پایدیا، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، خوارزمی.
Cassirer, Ernst(1994), Language and Myth, translated by Susanne K. Langer, Dover Publication INC, NewYork
MacGregor, Geddes(1973), Philosophical Issues in Religious Thought, Boston, Houghton Mifflin Company
Bowker, John(2005), concise Oxford Dictionary of world Religions, Oxford University Press
Friedrich, Carl J(1972), Tradition and Authority, Key Concepts in Political Sience, The Pall Mall Press London
Hobsbawm, Eric & Ranger, Terence(1983),The Invention of tradition, Camberidge University Press
Hobsbawm, Eric(1972), The Social function of the past: Some Questions in past & present