نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

در سنت و میراث جامعه‌شناسی تفسیری «ماکس وبر»، به موضوعات معرفتی و روشی برجسته‌ای حاصل از تلائم ذهن و واقعیت تجربی توجه شده است. با بازخوانی آرای وبر، اصلی منکشف می‌شود که می‌توان آن را به‌عنوان اصل «قوم‌مداری روش‌شناختی» صورت‌بندی کرد. این اصل واجد ظرفیت‌های مهمی هم برای زایش و هم برای تحول علوم اجتماعی(فرهنگی) است. این مقاله تلاش کرده است تا با استفاده از روش پژوهش اسنادی و رویکرد نظری «دنی کوش»، مؤلفه‌های اصل مذکور را در پنج محور استخراج و تحلیل کند که آن محورها عبارت‌اند از: «خوانشی دیگر از ربط ارزشی و علاقۀ فرهنگی»، «تجربی-واقعی بودن علوم فرهنگی»، «عزیمت از ارزش فرهنگی به ارزش‌های فرهنگی»، «جهان‌شمول‌گریزی علوم اجتماعی» و «عقلانی‌شدن‌های گوناگون در بستر فرهنگ‌ها». نتایج نیز شامل سه محور «مفروضات جهان‌شناختی»، «مخاطرۀ معرفتی» و «سلطۀ علمی برآمده از خطای روش‌شناختی» هستند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Correspondence between Max Weber’s Methodological Ethnocentrism and Native-Civilizational Sociology

نویسنده [English]

  • iman erfanmanesh

چکیده [English]

In Max Weber’s tradition and legacy of interpretative sociology, the tremendous epistemological and methodological issues from the mutuality of mind and empirical reality have been considered. Through revising Weber’s ideas, the principle is revealed witch one can generate that as the principle of the Methodological Ethnocentrism. This principle is of the significant capacities for both emergence and evolution of social (cultural) sciences. Applying the documentary research method and Denys Cuche’s theoretical approach, this article seeks to elicit and analyze the elements of the forenamed principle in five axes; as follow: “the different revising of the value relevance and cultural interest”, “cultural sciences as empirical and real sciences”, “departure from the cultural value to cultural values”, “social sciences as non-universal sciences”, and “the hetero-rationalizing in the context of cultures”. Furthermore, three axes of results are “the cosmological assumption”, “the epistemological peril”, and “the scientific dominance from the methodological mistake”. 1 1

کلیدواژه‌ها [English]

  • Native Sociology
  • Ethnocentrism
  • Civilization
  • Culture
  • Evolution of Humanities
  • Knowledge and Method
  • Max Weber
- آرون، ریمون (1387). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعهشناسی. ترجمة باقر پرهام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- آشوری، داریوش (1397). تعریفها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگه.
- اباذری، یوسف (1389). خرد جامعهشناسی. تهران: طرح نو.
- ارشاد، فرهنگ (1398). نگاهی نقادانه بر جامعه‌شناسی ماکس وبر و آموزه‌های آن برای پژوهش در جامعه‌شناسی تاریخی ایران. جامعهشناسی ایران، 20(2)، 4-25.
- اسکات، جان (1393). جامعهشناسان بزرگ عصر تکوین. ترجمة شهناز مسمی‌پرست و ستاره قانونی. تهران: گل‌آذین.
- اسمیت، فیلیپ و رایلی، الگزندر (1394). نظریة فرهنگی. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: نشر علمی.
- بنتون، تد و کرایب، یان (1386). فلسفة علوم اجتماعی: بنیادهای فلسفی تفکر اجتماعی. ترجمة شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد. تهران: آگه.
- بودن، ریمون (1387). مطالعاتی در آثار جامعهشناسان کلاسیک. جلد اول. ترجمة باقر پرهام. تهران: مرکز.
- جلال‌آبادی، عباس (1392). روش‌شناسی ماکس وبر؛ بررسی انتقادی مبانی. معرفت فرهنگی اجتماعی، (14)، 97-122.
- جمشیدیها، غلامرضا و نادی، زینب (1398). بررسی عقلانیت ارزش‌شناختی و چگونگی حصول آن در اندیشة ماکس وبر: تجزیه و تحلیل منطقة خاکستری. جامعه‌شناسی ایران، 20(2)، 24-58.
- حسنی، سید حمیدرضا، علی­پور، مهدی و موحد، سید محمدتقی (1397). علم دینی: دیدگاهها و ملاحظات. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ریویر، کلود (1385). درآمدی بر انسانشناسی. ترجمة ناصر فکوهی. تهران: نی.
- سلطانی، مهدی و پارسانیا، حمید (1396). مفهوم مدرن زمان و ماهیت علم اجتماعی ماکس وبر. معرفت فرهنگی اجتماعی، (33)، 59-80.
- عرفان‌منش، ایمان و جمشیدیها، غلامرضا (1396). واکاوی مؤلفه‌های رویکرد انتقادی و آسیب‌شناسی فرهنگی به علوم انسانی-اجتماعی؛ از دیدگاه رهبر انقلاب اسلامی. معرفت فرهنگی اجتماعی، (30)، 31-54.
- عظیمی، رضا (1398). جامعه‌شناسی تاریخی-تطبیقی ماکس وبر: تئوری علم و برخی ملاحظات در مورد گفتمان شرق‌شناسی در ایران. جامعهشناسی ایران، 20(2)، 76-99.
- کالینیکوس، آلکس (1397). درآمدی تاریخی بر نظریة اجتماعی. ترجمة اکبر معصوم‌بیگی. تهران: آگه.
- کوزر، لوئیس (1387). زندگی و اندیشة بزرگان جامعهشناسی. ترجمة محسن ثلاثی. تهران: نشر علمی.
- کوش، دنی (1397). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی. ترجمة فریدون وحیدا. تهران: سروش.
- مجمع عالی حکمت اسلامی (1393). علم دینی: دیدگاه و تحلیلها. قم: حکمت اسلامی.
- مسعودی، سید اسماعیل و سید سعید، زاهد زاهدانی (1396). تحلیل ابژکتیویتة ماکس وبر در پرتو فلسفة استعلایی کانت. جامعهشناسی ایران، 18(4)، 53-81.
- وبر، ماکس (1390). روش‌شناسی علوم اجتماعی. ترجمة حسن چاوشیان. تهران: مرکز.
- وبر، ماکس (1391). اخلاق پروتستان و روح سرمایهداری. ترجمة عبدالمعبود انصاری. تهران: سمت.
- هیوز، هنری استیوارت (1391). آگاهی و جامعه. ترجمة عزت‌الله فولادوند. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- Bailey, K. D. (1994). Methods of social research. New York: The Free Press.
- McCulloch, G. (2005). Documentary research in education, history and the social sciences. London and New York: Routledge Falmer.