نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی قجری ¹
• غلامرضا جمشیدیها ²
• زهرا محسنی فرد ³

¹ دانشجوی دکتری دانش اجتماعی مسلمین، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

² استاد گروه علوم اجتماعی اسلامی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

³ دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده

ابن خلدون در زمره بنیان‌گذاران علم تاریخ و جامعه‌شناسی، طی سده‌های اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران جهان بوده است. تنوع و گستره‌ی موضوعات موردتوجه او باعث شده است تا طیف وسیعی از متفکران و پژوهشگران از جامعه شناسی، مردم‌شناسی، تاریخ، اقتصاد، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جغرافیا و جمعیت شناسی، آثار او را مورد توجه قرار داده و تالیفات متعدد درباره اندیشه‌ او، دال بر اهمیت این اندیشمند بزرگ مسلمان است. اما آنچه کمتر در آرا و آثار ابن خلدون مورد عنایت پژوهشگران قرار گرفته است، مباحث مفصل او پیرامون مسائل و آسیب‌های اجتماعی است. پژوهش حاضر با عطف نظر به رویکرد تحلیلی ابن خلدون در بررسی مسائل و آسیب‌های اجتماعی که متمرکز بر وضعیت جوامع اسلامی در جغرافیای بزرگ جهان اسلام بوده است، با روش مطالعات اسنادی و تمرکز بر متن اثر اصلی او یعنی «مقدمه»، از منظر رویکردی توصیفی به بازشناسی، استخراج و دسته‌بندی مضامین و مقولات مرتبط با این موضوع در اندیشه ابن خلدون پرداخته است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد، هفت مسئله و آسیب اجتماعی عمده در جای جای کتاب مقدمه مورد تاکید ابن خلدون بوده است که شامل: مسئله «فقر»، «حاشیه‌نشینی»، «رفاه اجتماعی»، «اشتغال و معیشت»، «مسکن و سرپناه»، «امنیت اجتماعی» و «جرائم و بزهکاری» می‌باشد. آنچه از تحلیل ابن خلدون پیرامون مسائل اجتماعی بدست می‌آید، تمرکز او بر چارچوب مفهومی علم عمران است؛ بدین معنا که کلیه موضوعات اجتماعی را در نسبت با آبادی اجتماع بشری در مقیاس زندگی شهری معنا و تفسیر می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• مسائل اجتماعی
• آسیب‌های اجتماعی
• عمران
• شهرنشینی
• مقدمه ابن خلدون

عنوان مقاله [English]

A Study of The Formulation of Social Problems and Harms in Ibn Khaldun's Thought

نویسندگان [English]

• Ali Ghajari ¹
• Gholamreza Jamshidiha ²
• Zahra Mohsenifard ³

¹ Phd Candidate in Social Knowledge of Muslims, University of Tehran

² Professor of Islamic Social Sciencs, University of Tehran

³ Phd Candidate in Sociology, University of Tehran

چکیده [English]

Ibn Khaldun, one of the founders of history and sociology, has been considered by many scholars in the world in recent centuries. The diversity of his subjects has attracted the attention of a wide range of thinkers and researchers in sociology, anthropology, history, economics, political science, educational sciences, geography, and demography. Many writings about his thought show the importance of this great Muslim thinker. But what has received less attention from scholars in Ibn Khaldun's views and works is his detailed discussions of social issues and harms. The present study, focusing on Ibn Khaldun's analytical approach to the study of social problems and harms that has focused on the situation of Islamic societies in the great geography of the Islamic world, with the Documentary Research Method and focusing on the text of his main work the “Muqaddimah” from the descriptive approach has been used to identify, extract and categorize the themes and categories related to this subject in Ibn Khaldun's thought.
The results of this study show that seven major social issues and harms have been emphasized by Ibn Khaldun throughout the book, including: the issue of "Poverty", "Marginalization", "Social Welfare", "Employment and Livelihood", "Housing and Shelter", "Social Security" and "Crime and Delinquency". What emerges from Ibn Khaldun's analysis of social issues is his focus on the conceptual framework of Civil Science; That is, it interprets all social issues in relation to the development of human society on the scale of urban life.

کلیدواژه‌ها [English]

• “Social Problems”
• “Social Harms”
• “Civil Science”
• “urbanization”
• “Muqaddimah of Ibn Khaldun”