نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشگاه تربیت مدرس
2 پیام نور
چکیده
یکی از وجوه تمایز مکاتبی چون اسلام، لیبرالیسم، سوسیالیسم، در نسبت و رابطه ای است که میان مفاهیم عدالت و کارآمدی قائلند. دو مکتب لیبرالیسم و سوسیالیسم بر اساس اولویت قائل شدن برای هر یک از این مولفه ها موجب به حاشیه راندن دیگری می شوند. در حالیکه اسلام با نگاه طولی به شبکه منسجم و یکپارچه توحید و نبوت، عدالت و اصول اساسی دین را مطرح می سازد. در این پژوهش پرسش اصلی این است که چه نسبتی میان عدالت و کارآمدی در اندیشه امام خمینی(ره) وجود دارد؟ یافته های پژوهش بیانگر آن است که در اندیشه امام(ره) و بر مبنای دیدگاه اسلام برخلاف دو مکتب فوق، عدالت و کارآمدی در یک نظام طولی قابل ارزیابی می باشد و رابطه عموم و خصوص مطلق بین این دو مفهوم برقرار است. لذا از نگاه وی عدالت، مفهومی عام تر و گسترده تر می باشد؛ به گونه ای که مفهوم کارآمدی را نیز در برمی گیرد. در واقع برقراری عدالت شرط اصلی کارآمدی است و کارآمدی در یک سیر طولی، تقویت عدالت اجتماعی را به همراه دارد. روش بکار گرفته در این پژوهش، توصیفی– تحلیلی می باشد و داده های پژوهش، کتابخانه ای است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The relationship between justice and the efficiency of political system In Imam Khomeini's thought
نویسندگان [English]
- jalil dara 1
- mohammad lalalizadeh 2
1 tarbiat modares university
2 payamenoor
چکیده [English]
One of the aspects of distinction of schools such as Islam, liberalism, socialism is in the proportion and relationship between the concepts of justice and efficiency. The two schools of liberalism and socialism are based on the priority of each of these components to cause another margin. Whereas Islam With a longitudinal look at a coherent and integrated network, monotheism and prophecies, justice and basic principles of religion are raised. In this study, the main question is what relationships exist between justice and efficiency in Imam Khomeini's thought? Research findings indicate that in the imam's thought based on the Islamic perspective, contrary the above two schools, the justice and efficiency can be evaluated in a longitudinal system. And the absolute General and Special relation between the two concepts there are. So he looked at justice. Therefore, in his view, justice is a more general and broader concept; in such a way that covers the concept of efficiency. In fact, Justice is the main condition of efficiency. And efficiency in a longitudinal course is the strengthening of social justice. The method used in this study is descriptive-analytic and research data is a library.
کلیدواژه‌ها [English]
- Imam Khomeini
- Justice
- Efficiency
- Monotheistic Worldview
- liberalism and socialism
- قرآن کریم.
- ابن‌سینا، حسین بن عبدالله (1388)، الهیات از کتاب شفا، ترجمه ابراهیم دادجوف تهران: امیرکبیر.
- اختر شهر، علی (1394)، «الزامات عدالت و آزادی در اندیشه سیاسی امام خمینی»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شمارۀ 42: 175-192.
- اخوان کاظمی، بهرام (1385)، درآمدی بر کارآمدی در نظام سیاسی اسلام، تهران: دانش و اندیشه معاصر.
- اخوان کاظمی، بهرام (1383)، «پاسخگویی و کارآمدی»، مجله حکومت اسلامی، شماره 34: 60-83.
- امام خمینی (1369)، وصیت‌نامه سیاسی الهی، تهران: نشر اسوه.
- امام خمینی (1370)، صحیفه نور، دوره 22 جلدی، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
- امام خمینی (1374)، ولایت فقیه، قم: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
- امام خمینی (1387)، صحیفه امام، جلد 13، تهران: مؤسسه تنظیم نشر آثار امام خمینی.
- امام خمینی (بی‌تا)، کتاب البیع، پنج جلد، قم: انتشارات اسماعیلیان.
- امام خمینی (پاییز 1377)، شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
- انصاری، منصور و نظری، سعید (1393-1394)، «نسبت عدالت با آزادی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)»، فصلنامه اندیشه سیاسی در اسلام، شمارۀ 2 و 3: 7-29.
- انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، ج 1، تهران: سخن.
- اونیل، پاتریک (1386)، مبانی سیاست تطبیقی، تهران: قومس.
- ایران نژاد، ابراهیم؛ جمشیدی، محمدحسین و فرشبافیان، احمد (1391)، «عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)»، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال پنجم، شمارۀ اول: 115-134.
- آقابخشی، علی (1379)، فرهنگ علوم‌سیاسی، تهران: چاپار.
- بشیریه، حسین (1384)، تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم (2): لیبرالیسم و محافظه‌کاری، تهران: نی.
- بشیریه، حسین (1385)، جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ دوازدهم، تهران: نی.
- پورغفار، جواد و حسینزاده، حجت (1394)، «تقابل عدالت و کارآیی: اندازه‌گیری تأثیر نابرابری و مالیات‌ها بر رشد اقتصادی در ایران»، مجله اقتصادی، سال پانزدهم، شماره‌های 1 و 2: 39-52.
- پیغامی، عادل؛ تراب‌زاده جهرمی، محمدصادق و سجادیه، سیدعلیرضا (1395)، گفتارهایی در عدالت اجتماعی (جلد1)، تهران: دانشگاه امام صادق.
- ترکاشوند، سینا و دیگران (1397)، «تبیین ملزومات معرفت‌شناختی عدالت از دیدگاه فارابی به منظور استخراج دلالتهای آن در عرصه عدالت تربیتی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی 76، سال بیست و دوم، شمارۀ سوم: 381-404.
- تقوی، سیدمصطفی (1390)، «احکام حکومتی؛ قانون اساسی و کارآمدی»، فصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، سال دوم، شمارۀ اول: 23-45.
- جمشیدی، محمدحسین (1380)، نظریه عدالت از دیدگاه ابونصر فارابی، امام خمینی و شهید صدر، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
- جمشیدی، محمدحسین (1378)، «ویژگی‌های حکومت مطلوب از منظر امام خمینی(س)»، مجله حکومت اسلامی، سال چهارم، شمارۀ چهارم: 171-205.
- جمشیدی، محمدحسین و درودی، مسعود (1389)، «مفهوم و شاخصه‌های عدالت سیاسی در گفتمان سیاسی امام خمینی (با تأکید بر نظریۀ عدالت سیاسی رالز)»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شمارۀ بیست و دو: 179-205.
- جیمز، ویلیام (1387)، دین و روان، ترجمۀ مهدی قائمی، قم: دارالفکر.
- حاتمی، محمدرضا و لعل علیزاده، محمد (1389)، مبانی علم سیاست، تهران: دانشگاه پیامنور.
- حیدرپور، حسین (1385)، «پیشینه فرهنگ شایسته‌سالاری: دیدگاه‌ها و شاخص‌ها»، مجموعه مقالات اولین همایش توسعه شایسته‌سالاری در سازمانها، تهران: شیوه.
- خدوری، مجید (1394)، برداشت مسلمانان از عدالت، ترجمه صمد ظهیری و مصطفی یونسی، قم: دانشگاه مفید.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
- رضوانی، محسن (1384)، «کارآمدی حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی»، فصلنامه تخصصی مطالعات انقلاب اسلامی، شمارۀ 1: 183-216.
- رستمی، محمدزمان (1384)، «عدالت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی»، جستارهای اقتصادی، شمارۀ 4: 113-136.
- صدرا، علیرضا و کرم‌زادی، مسلم (1388)، «بررسی کارآمدی حکومت از دیدگاه امام خمینی»، حکومت اسلامی، سال چهاردهم، شمارۀ سوم: 119-136.
- صلاحی، ملک‌یحیی(1381)، اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، تهران: قومس.
- طیاری، هادی (1397)، «عدالت در سیاست خارجی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله علیه»، مطالعات حقوق، شمارۀ 19: 35-54.
- عمید، حسن (1371)، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
- عنایت، حمید (1351)، بنیاد فلسفه سیاسی در غرب، از هراکلیت تا هابز، با مقدمه و اهتمام حمید مصدق، تهران: دانشگاه تهران.
- عیوضلو، حسین (1384)، عدالت و کارایی در تطبیق با نظام اقتصاد اسلامی، تهران: دانشگاه امام صادق.
- فارابی، ابونصر محمد (1405)، فصول منتزعه، تهران: الزهراء.
- فتحعلی، محمود (1381)، مباحثی در باب کارآمدی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- فتحعلی، محمود (1383)، «کارآمدی نظام اسلامی»، صباح، سال سوم، شمارۀ 12 ـ 11: 37-56.
- قادری، حاتم (1381)، آزادی وجدان مفهومی پساپیامبری، تهران: اختران.
- قاسمی، فرج‌الله (1389)، «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران: شاخصه‌ها و مکانیسم‌ها از منظر امام خمینی»، مجله حکومت اسلامی، شمارۀ 26: 157-182.
- قاسمی، فرج‌الله (1389)، «کارآمدی نظام جمهوری اسلامی ایران، شاخصه‌ها و مکانیسم‌ها از منظر امام خمینی»، مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شمارۀ 22: 153-177.
- کدخدایی، عباسعلی و عباسیان، محبوبه(1399)، «مبانی نظری عدالت اقتصادی در پرتو کارآمدی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، دورۀ 50، شمارۀ 1: 1-21.
- کلانتری، ابراهیم (1393)، کارآمدی نظام سیاسی مبتنی بر نظریۀ ولایت فقیه و ابزارهای آن، فصلنامه سیاست، دورۀ 44، شمارۀ 3: 465-481.
- کوزه‌گر، محمد (1392)، «تحلیل رابطه کارآمدی سیاسی و تکلیف‌گرایی در گفتمان امام خمینی»، فصلنامه پژوهشهای انقلاب اسلامی، شمارۀ 6: 89-112.
- لاریجانی، محمدجواد (1373)، مباحثی در مشروعیت و کارآمدی، تهران: سروش.
- مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
- مطهری، مرتضی (1377)، جهان‌بینی توحیدی، تهران: صدرا.
- مطهری، مرتضی (1379)، مقدمهای بر جهان بینی اسلامی، انسان در قرآن، جلد 4، قم: صدرا.
- معین، محمد (1388)، فرهنگ معین (شش جلدی)، تهران: امیرکبیر.
- میرسندسی، محمد(1381)، گفتارهایی در اندیشه اجتماعی امام خمینی (با تأکید بر عدالت و توسعه)، تهران: دانشگاه امام حسین، مؤسسه چاپ و انتشارات.
- نادری، محمدمهدی و سرلک، کتایون (1395)، «بازاندیشی معرفتی و مفهومی عدالت اجتماعی در اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی و جان راولز»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال نهم، شمارۀ 34: 77-94.
- نبوی، مرتضی (1394)، جمهوری اسلامی ایران و چالشهای کارآمدی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
نوروزی، محمدجواد (1394)، «شاخص کارآمدی اسلام در بعد ساختاری نظام اسلامی»، فصلنامه معرفت‌سیاسی، شمارۀ 13:
)