نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشگاه شیراز
2 دانشگاه شیراز
چکیده
دیرزمانی است که به موازات پیروزی انقلاب اسلامی ایران مسئله‌ای کلیدی با عنوان وحدت حوزه و دانشگاه برای پیشبرد فرهنگ متعالی اسلامی مجال بحث یافت که می‌توانست علاوه بر بومیسازی علوم انسانی در کشور، مسبب اجماع و همنشینی هر چه بیشتر عالمان دینی و نخبگان دانشگاهی شود. با این حال این ایده، طی دهه‌های اخیر نتوانسته به مرحله اجرایی برسد و با مشکلات زیادی تاکنون روبرو بوده است. بر این اساس، این پژوهش با بهره‌گیری از روش توصیفی/تحلیلی و با تکیه بر اسناد و منابع کتابخانه‌ای، درصدد واکاوی چالش‌های اصلی وحدت حوزه و دانشگاه در راستای بومیسازی علوم انسانی در کشور و ارائه برخی راهکارها است. بر این اساس یافته‌های این جستار نشانگر آن است که چالش‌هایی چون عدم توجه کافی محیط‌های دانشگاهی و حوزوی به جایگاه علم بومی، سیطره روش‌های پوزیتویستی در دانشگاهها، عدم وجود و یا تربیت نخبگان مورد اجماع در محیط حوزه و دانشگاه(نظیر شهید مطهری یا علامه طباطبایی)، فقدان تدوین آثار مشترک حوزه و دانشگاه در حوزه علوم انسانی و عدم پاسخگویی به موقع و مناسب به شبهات حوزه دین باعث شده وحدت حوزه و دانشگاه در تدوین علوم انسانی بومی در حیطه نظری و حتی آرمانی باقی مانده و به مرحله عملیاتی نرسد. در چنین شرایطی بهره‌گیری اصولی از رسانه‌ها، طرح مباحث نوین علمی و اجتماعی توسط نخبگان علمی و حوزوی و برگزاری کرسیهای آزاداندیشی می‌تواند رهگشای بومی سازی علوم انسانی از رهگذر پیوند حوزه و دانشگاه گردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Analyse and Pathology of the Issue of Unity of the Seminary and University in the Localization of the Human Sciences in the Country
نویسندگان [English]
- HADI SADEGHI AVAL 1
- Hosein Mohseni 2
1 Shiraz University
2 Shiraz University
چکیده [English]
After the victory of the Islamic Revolution, one of the important issues for promoting of Islamic culture was unity of the seminary and university which could, in addition to localizing the humanities in the country, bring together the scholars of religion and the university elites. However, in recent decades, this idea has had many problems and could not be executed. Accordingly, this research seeks to main challenges of unity of the seminary and university in order to localize the humanities in the country and to provide some solutions. The findings of this study indicate that challenges such as the lack of adequate attention to the university and seminary environments of the problem of native science, the dominance of positivist approaches to universities, absence consensus elites in the seminary and university environment(such as ayatollah Motahari and Tabatabaie), lack of compilation of joint works of the seminary and university in the field of humanities, failure to respond timely and appropriately to the doubts of the religion, has caused to remain unity of the seminary and university in the development of indigenous humanities in the theoretical field and do not applied. Under such conditions, systematic use of the media, introducing new scientific and technical topics by scientific and religious elites, perform free-thinking seats idea, can be used to the for localization of humanities through the linkage between the seminary and the university.
کلیدواژه‌ها [English]
- "seminary"
- "university"
- "Native human sciences"
- "Elites"
- "Unity"
منابع
- اصفهانی، عبدلله (1392)، «جامعه پویا و زنده از دیدگاه شهید مفتح»، ماهنامه پاسدار اسلام، سال سی و دوم، شمارۀ 384-383: 53-52.
- اعرافی، علیرضا و منتظری، الهام (1377)، «گفتگو: نقد و بررسی وحدت حوزه و دانشگاه در دو دهه اخیر»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، زمستان، شمارۀ 7: 99-82.
- برزگر، ابراهیم (1389)، «رهیافت بومیسازی علوم‌انسانی»، روششناسی علوم‌انسانی، تابستان، شمارۀ 63: 54-29.
- بوذرینژاد، یحیی (1391)، «منشأ حیات اجتماعی از نظر علامهطباطبایی»، دوفصلنامه نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، سال دوم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان: 62-41.
- بهداروند، محمدمهدی (1383)، «تحقق جنبش نرم‌افزاری با رویکرد به مسئلۀ وحدت حوزه و دانشگاه»، فصلنامه رواق اندیشه، شمارۀ پیایی 36، آذر: 71-43.
- جمالی، مصطفی (1390)، «هویت علوم‌انسانی اسلامی؛ از دیدگاه روش‌شناختی»، عیار پژوهش در علوم انسانی، بهار و تابستان: 30-5.
- حقیقت، سید صادق (1387)، روششناسی علوم‌سیاسی، قم: نشر دانشگاه مفید.
- حیدری، احمدعلی (1390)، «بررسی امکان بومیسازی علوم‌انسانی از منظر هستی‌شناسی بنیادین»، نشریه فلسفه، شمارۀ 2، پاییز و زمستان: 112-87.
- خامنهای، سیدعلی (1373)، «بیانات مقام معظم رهبری در روز ملی مبارزه با استکبار» (11/8/1373)، بازیابی شده از:
http://farsi.khamenei.ir/FA/Views/vahdat.jsp
- خامنهای، سیدعلی (1388)، «بیانات در دیدار اساتید دانشگاهها» (8/6/1388)، بازیابی شده از:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7959
- خامنهای، سیدعلی (1381)، «پاسخ به نامۀ جمعی از دانشآموختگان و پژوهشگران حوزۀ علمیه در مورد کرسیهای نظریهپردازی»، بازیابی شده از:
http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=8290
- خسروپناه، عبدالحسین (1393)، در جستجوی علوم‌انسانی اسلامی؛ تحلیل نظریههای علم دینی و آزمون الگوی حکمی- اجتهادی در تولید علوم‌انسانی اسلامی، ج 1، قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها و دفتر نشر معارف.
- خورشیدی، سعید (1390)، «تأملی دربارۀ بایسته‌های ارتباط جمعی در مسیر تولید علوم‌انسانی اسلامی»، فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، شمارۀ 7، تابستان: 32-5.
- دادهنمای وحدت حوزه و دانشگاه (1396)، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری، بازیابی شده از: http://www.leader.ir/fa/content/17026/
- زریباف، سیدمهدی (1392)، «مبانی، سیر تدوین، مدل مفهومی و الزامات تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت»، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال پنجم، شمارۀ دوم، پیاپی10، بهار و تابستان: 156-127.
- ساداتی‌نژاد، سیدمهدی، (1392)، «علوم‌انسانی و ضرورت بازبینی مبانی انسان‌شناسی»، دو فصلنامه پژوهش‌های سیاست اسلامی، شمارۀ 1، بهار: 36-5.
- شایسته‌نژاد، علی‌اکبر (1390)، «موانع درونی و بیرونی تحقق وحدت مطلوب بین حوزه و دانشگاه»، فصلنامه معرفت در دانشگاه اسلامی، سال 15، شمارۀ 4، زمستان: 61-43.
- علیبابایی، یحیی (1378)، «بررسی عوامل مأثر بر وحدت نخبگان در حوزه فرهنگ»، رساله دکتری رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
- علیتبارفیروزجایی، رمضان (1395)، «معیار علم دینی با تأکید بر علوم‌انسانی اسلامی از منظر علامه طباطبایی»، فصلنامه قبسات، سال بیست و یکم، پاییز: 55-29.
- فروهر، محمد (1398)، «فعالیت 53 درصد ایرانیها در شبکههای اجتماعی»، پایگاه اطلاعرسانی پدافند غیرعامل (پایداری ملی)، بازیابی شده از: https://paydarymelli.ir/fa/news/52674/
- طباطبایی، سیدجواد (1387)، زوال اندیشه سیاسی در ایران، تهران: نشر کویر.
- طباطبایی، سیدجواد (1398)، ملاحظاتی دربارۀ دانشگاه، تهران: نشر مینوی خرد.
- گل محمدی، احمد (1394)، مجموعه مقالات بومیسازی علوم‌انسانی در ایران، تهران: نشر دانشگاه علامه طباطبایی.
- گل محمدی، فرهود (1386)، «تحلیلی تاریخی بر وحدت حوزه و دانشگاه»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، شماره 36، زمستان: 103-81.
- محیطی اردکان، محمدعلی و مصباح، علی (1391)، «باید و نبایدهای اسلامی‌سازی علوم‌انسانی از دیدگاه علامه مصباح»، فصلنامه معرفت فلسفی، شمارۀ 37، پاییز: 166-137.
- مروتی، مرضیه و مروتی، محمدجواد (1389)، «بررسی وضعیت علوم‌انسانی در دانشگاه‌های ایران از منظر مقام معظم رهبری؛ چالش‌ها و راهکارها»، ماهنامه معرفت، شماره 153، شهریور: 22- 13.
- معینی علمداری، جهانگیر (1385)، روششناسی نظریههای جدید در علم سیاست (اثباتگرایی و فرااثباتگرایی)، تهران: نشر دانشگاه تهران.
- مفتح، محمد (1343)، «همبستگی مسجد و دانشگاه»، مجله مکتب تشیع، شمارۀ 11، خرداد: 160-120.
- مهدوی آزادبنی، رمضان (1389)، «جایگاه هستیشناختی و انسانشناختی در بومیسازی علوم‌انسانی»، معرفت در دانشگاه اسلامی، شمارۀ 1، بهار: 23-4.
- نیکبخت، رحیم (1384)، زندگی و مبارزات آیت‌الله شهید دکتر مفتح، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- واعظزاده خراسانی، محمد (1369)، «وحدت حوزه و دانشگاه و وحدت اسلامی»، فصلنامه مشکوة، شماره 29 ، زمستان: 10-1.
- یزدانی، عنایتا...، سلطانی، محمدجواد و قاسمی، مصطفی (1394)، «مردمسالاری دینی: قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، دوفصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، سال پنجم، شمارۀ 12، پاییز و زمستان: 147-114.
)