نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

هدف این پژوهش استخراج و شرح روایتی است که در گفتمان دینی حضرت زهرا(س)، بویژه خطبه فدکیه، از ماهیت « توحید،نبوت،ارث و حاکمیت بعد از پیامبر» ارایه شده است. از اینرو، مهمترین پرسش این پژوهش به این شیوه صورتبندی شده است : چه تصویری از توحید،نبوت، ارث و حاکمیت بعد از پیامبر در گفتمان دینی حضرت زهرا (س) ارائه شده است ؟ به عبارت دیگر، روایت گفتمان دینی حضرت زهرا(س) از توحید،نبوت، ، و ارث و حاکمیت بعد از پیامبر چه بوده ودر درون گفتمان دینی ایشان به ارائه چه تصویری از این پدیده پرداخته است ؟
به منظور پاسخ گفتن به پنج پرسش بالا، محقق نخست به مطالعه نظریه‌های مربوط به رابطه متن و واقعیت پرداخته و پس از بررسی انتقادی نظریه های مزبور و جای دادن آنها در قالب دو رویکرد کلی 1- نظریه بازتاب(گفتمان دینی تقلید واقعیت است) و 2- نظریه گفتمان ( گفتمان دینی به تولید واقعیت در قالب منطق درونی خود می پردازد) و استخراج مولفه‌های فرمی و مضمونی که تاکنون از آن‌ها به عنوان «مکانیسم های بازنمایی واقعیت در دنیای زبان» سخن گفته شده است، کوشیده است با استفاده از روش «تحلیل گفتمان» تئون ون دایک، جیمز پل جی و روث وداک نشان دهد که در گفتمان دینی حضرت زهرا (س) به چه شیوه یا شیوه هایی به بازنمایی چهار مساله « توحید،نبوت، ، و ارث و حاکمیت بعد از پیامبر» پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Discourse analysis of the sermon of Hazrat Zahra (PBUH)

نویسندگان [English]

  • mostafa mehraeen 1
  • alireza ghobadi 2

1 عضو هیات علمی

2 university tehran

چکیده [English]

The purpose of this study is to extract and explain a narration that has been presented in the religious discourse of Hazrat Zahra (PBUH), especially the sermon of Fadkiyeh, from the nature of "monotheism, prophecy, inheritance and sovereignty after the Prophet". Therefore, the most important question of this research is formulated as follows: What image of monotheism, prophecy, inheritance and rule after the Prophet is presented in the religious discourse of Hazrat Zahra (PBUH)? In other words, what is the narration of the religious discourse of Hazrat Zahra (PBUH) about monotheism, prophecy, and inheritance and sovereignty after the Prophet, and what image has she presented of this phenomenon within her religious discourse?
In order to answer the above five questions, the researcher first studied the theories related to the relationship between text and reality and after critically examining these theories and placing them in the form of two general approaches 1- reflection theory (religious discourse imitates reality) and 2. Discourse theory (religious discourse produces reality in the form of its own internal logic) and the extraction of formal and thematic components, which have so far been referred to as "mechanisms for representing reality in the world of language", has sought to use the method. "Discourse Analysis" by Theon Van Dyke, James Paul J. and Ruth wodak to show what in the religious discourse of Hazrat Zahra (PBUH) Methods or methods have been used to represent the four issues of "monotheism, prophecy, and inheritance and sovereignty after the Prophet."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious discourse of Hazrat Zahra (PBUH)
  • sermon of Fadkiyeh
  • monotheism
  • prophecy
  • inheritance
  • rule after the Prophet
  • discourse analysis
  • منابع

    • تهرانی، مجتبی (1391)، بحث کوتاهی پیرامون خطبۀ فدک: برگرفته از درس‌های آیت‌الله العظمی حاج‌آقا مجتبی تهرانی، تهران: مؤسسه مصابیح الهدی.
    • قبادی، علیرضا و جمشیدیها، غلامرضا (1396)، ترجمه و شرح مفاهیم خطبه حضرت زهرا، تهران: سبحان.
    • منتظری، حسینعلی (1372)، «خطبه حضرت زهراء و ماجرای فدک»: سلسله درس‌هایی درباره خطبۀ حضرت زهرا در مسجدالنبى خطاب به مسلمانان حاضر در مسجد، قم: دفتر آیت‌الله منتظری.
    • مهرآئین، مصطفی (1386)، «شرایط تولید فرهنگ: ریشه‌های ظهور مدرنیسم اسلامی در هند، مصر و ایران»، رساله دکتری در رشته جامعه‌شناسی به راهنمایی علی‎محمد حاضری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
    • مؤسسه تحقیقاتی و نشر معارف اهل البیت (1393)، خطبۀ حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بعد از غصب فدک از ایشان.

    http://ahlolbait.com/media/(تاریخ مراجعه 8/12/1395)

    • لوکمان، توماس و برگر پیتر(1375)، ساخت اجتماعی واقعیت (رساله‌ای در جامعهشناسی شناخت)، ترجمۀ فریبرز مجیدی، تهران: علمی و فرهنگی.
    • یزدی، مصباح (1389)، «شرح خطبه فدکیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی.

    mesbahyazdi.ir/node/3106 (تاریخ مراجعه 8/12/1395).

    • Gee, james paul (2011), How to do discourse analysis: A toolkit, New York and: London: routledge.