نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 استادیار دانشگاه هنر اسلامی تبریز

3 دانشجوی دکتری، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

نیاز مبرم امروزه‌ی برنامه‌ریزی مسکن کشور، تنها نظریه و تکنیک‌های جدیدتر نیست بلکه بومی‌کردن رویکردهای فوق در راستای توسعه‌ی مسکن مطلوب جامعه‌ی ایرانی نیز ضرورت دارد. روش ارزش‌گذاری «هدانیک» مرتبط با شناسایی ارزش مسکن، سال‌ها مورد استفاده‌های متعددی قرار گرفته‌است. نگاشت حاضر که با راهبرد تحقیق تطبیقی و روش استدلال منطقی انجام شده‌است، بررسی مفهوم ارزش در مدل هدانیک مسکن که دارای منشأ غربی است، در مقایسه با دیدگاه ارزش-شناسی علامه طباطبایی است. طباطبایی در بین متفکران اسلامی، با طرح نظریه اعتبارات و با تقریر خاصی که از مقولات اعتباری و عقل عملی ارائه میدهد، امکان دستیابی به مفهوم ارزش در یک جامعه اسلامی را ایجاد نموده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که نگاه فردی-‌مبنا در مدل هدانیک، موجب شده است که ارزش، در‌واقع برآیند ترجیحات فردی‌ای در نظر گرفته‌شود، که بیشترین تکرار را داشته‌است و ضریب اهمیت بیشتر یک ویژگی، سبب شده‌است که بصورت یک منفعت عمومی مد نظر قرار بگیرد؛ آنچه طبق دیدگاه علامه، نمی‌تواند لزوماً ضامن کمال و سعادت غایی انسان باشد. در عین حال، برخی ارزش‌های شناسایی شده در مدل، ویژگی‌های فیزیکی و محیطی‌ای هستند که بصورت الگو در شهرهای ما رواج یافته‌اند. با عنایت به دیدگاه ارزش‌شناسی علامه، شناسایی مفهوم ارزش در برنامه‌ریزی مسکن شهری جوامع اسلامی، هم‌سو با اندیشه‌های برگرفته از فلسفه اسلامی و حوزه اخلاق از یک طرف و ارزش‌های جمعی حاکم بر جامعه و موثر بر کالبد از طرف دیگر، می‌تواند عامل کلیدی در اصلاح، تکمیل و انطباق مدل ارزش هدانیک با اندیشه‌ی اسلامی حاکم بر جامعه باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The concept of value in housing planning: A Comparative Study of Hedonic Housing Model with Value regards of Allameh Tabatabai

نویسندگان [English]

  • Mohammad Taghi Pirbabaei 1
  • Hamed Beyti 2
  • atefeh sedaghati 3

1 Faculty member of Tabriz Islamic Art University

2 Faculty member of Tabriz Islamic Art University

3 آذربایجان شرقیphd student, tabriz islamic art university

چکیده [English]

The urgent need of today's housing planning is not only the newest theories and techniques but also the localization of the above approaches in order to develop favorable housing in Iranian society. The "Hedonic"‌valuation method associated with identifying the housing value, has been used for numerous reasons. This paper, which is based on a comparative research strategy and logical reasoning method, is to examine the value concept of a Western-style housing "hedonic"‌model, compared to the "Allamah Tabatabai's"‌Value Regards. Tabataba'i, among the Islamic thinkers, with the Mental Understandings idea and the particular opinions that he provides about Mental Understandings and Practical Reason, has made it possible to achieve the concept of value in an Islamic society. Research findings shows the individual-based look in the "hedonic"‌model has led to the fact that value is actually the result of individual preferences, which are the most frequent, and a feature with more important coefficient, should be considered as a public interest; what, according to Allama's view, can't necessarily guarantee the perfection and ultimate Prosperity of Man. similarly, some of the values identified in the model are physical and environmental characteristics that have become popular in our cities as a model. In Allamah's value regards, the identification of the value in urban housing planning of Islamic societies, combined with thoughts derived from Islamic philosophy and the ethics, besides collective values governing the community and affecting the structure, can be a key factor in refining, supplementing, and adapting the "Hedonic"‌value model to the prevailing Islamic ideology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Values
  • Hedonic model
  • Urban housing
  • Value point (regards)
  • Allame Tabatabai
منابع
ریگین، چارلز (1396)، روش تطبیقی فراسوی راهبردهای کمی و کیفی، ترجمۀ محمد فاضلی، تهران: انتشارات آگه.
ابونوری، اسمعیل و رمضانی وکیل کندی، رسول (1381)، «برآورد تابع تقاضای مسکن با استفاده از مدل هدانیک (مطالعۀ موردی شهرستان ساری)»، پژوهش­نامه علوم‌انسانی و اجتماعی، شمارۀ 4: 34-13.
آملی لاریجانی، صادق (1370)، معرفت دینی، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.
به نامیان، اصلان و آروین راد، حسن و فرزین وش، اسدالله (1382)، «تخمین تابع اجاره بهای واحدهای مسکونی در شهر تهران»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شمارۀ 34: 72- 54.
چگنی، علی و انواری، ابراهیم (1386)، «تعیین عوامل مهم فیزیکی و محیطی مؤثر بر قیمت واحدهای مسکونی در شهر اهواز به روش داده‌های ترکیبی»، اقتصاد مسکن، شمارۀ 39
حسنی، سید حمیدرضا و موسوی، هادی (1391)، «ساخت و عامل در نظریۀ اعتباریات علامه طباطبایی و نظریۀ ساخت‎یابی گیدنز»، دو فصلنامه عملی پژوهشی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دورۀ 2، شمارۀ 2، پاییز 1391: 129-159.
حسنی، محمد (1383)، «بررسی دیدگاه ارزش­شناسی علامه طباطبایی و دلالت­های آن در تربیت اخلاقی»، مجله روان­شناسی و علوم تربیتی، سال سی‌و‎چهارم، شمارۀ 2: 224-199.
خالقی‎نژاد، علی؛ حسن ملکی و رضوان حکیم‎زاده (1394)، «نقد دیدگاه پست مدرنیسم در برنامۀ درسی با شاخص‌های مبانی فلسفی تربیت اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های کیفی در برنامۀ درسی، سال اول، شمارۀ 1: 42-5.
خسروپناه، عبدالحسین (1390)، علامه طباطبایی، فیلسوف علوم‌انسانی-اسلامی،جلد اول، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خورشید دوست، ع.م (1388)، «کاربرد روش التذاذی (هدونیک) در برآورد ارتباط میان سطح خدمات، آلودگی و بهای مسکن در مناطق انتخابی تبریز»، محیطشناسی، شمارۀ 51: 81- 92.
خوش اخلاق، رحمان؛ عمادزاده، مصطفی و صادقی، سید کمال (1385)، «مدل قیمت رفاه‌طلبی (هدانیک) و ارزیابی میل نهایی به پرداخت برای کیفیت هوا در کلانشهر تبریز»، پژوهشنامه علوم‌انسانی و اجتماعی، شمارۀ 20: 156- 135.
خوش اخلاق، محمدرضا (1394)، «آرای تربیتی اسلام (با تأکید بر دیدگاه رئالیست اسلامی علامه طباطبایی(ره)»، مجموعه مقالات اولین همایش ملی علمی پژوهشی روان‌شناسی، علوم‌تربیتی و آسیب‌شناسی جامعه، کرمان.
داوری اردکانی، رضا (1390)، دربارۀ غرب، تهران: انتشارات هرمس.
رفیعیان، مجتبی؛ عسگری، علی و عسگری‌زاده، زهرا (1387)، «سنجش ارزش‌های محیطی تأثیرگذار در انتخاب واحدهای مسکونی ساکنین نواب با استفاده از روش انتخاب تجربی»، نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، جلد 19، شمارۀ 6: 22-13.
زیاری، کرامت‎الله و دهقان، مهدی (1382)، «بررسی وضعیت مسکن و برنامه­ریزی آن در شهر یزد»، مجله صفه، شمارۀ 36: 75-63.
سرائی، ناهید (1391)، علامه طباطبایی، ارزش و اخلاق، تهران: انتشارات بصیرت تهران.
شرزه‌ای، غلامعلی و یزدانی بروجنی، فرزین (1375)، «برآورد تابع تقاضای مسکن با استفاده از قیمت هدانیک؛ نمونۀ موردی: شهرکرد مرکز استان چهارمحال‎بختیاری»، مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست‌های توسعۀ مسکن در ایران، دانشگاه تهران
صداقتی، عاطفه و نوریان، فرشاد (1395)، «به‌کارگیری روش هدانیک در ارزش­گذاری واحدهای مسکونی مورد شناسی: محلۀ باغ صبا در منطقه 7 تهران»، فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری، شمارۀ 21، زمستان: 186- 171.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین (1387)، انسان از آغاز تا انجام، ترجمۀ صادق لاریجانی، به کوشش: سید هادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب.
طباطبائی، سید محمدحسین (1362)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی: مرتضی مطهری، تهران: شرکت افست سهامی عام.
عابدین درکوش، سعید (1372)، درآمدی به اقتصاد شهری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
عابدین درکوش، سعید و رحیمیان، سارا (1388)، «تحلیل عوامل تأثیرگذار بر قیمت مسکن در مناطق شهری ایران طی دورۀ (1370- 1385): با تأکید بر گروه­بندی شهری»، فصلنامه اقتصاد مسکن، شمارۀ 46، زمستان: 37-11.
عابدین درکوش، سعید و معصومیان، رسول (1364)، «الگوی تابع قیمت هدانیک در رابطه با تقاضای مسکن شهری تهران»، نشریه وزارت امور اقتصادی و دارایی.
عزیزی، محمدمهدی (1376)، «فرایند برنامه‌ریزی جامع مسکن، تجربۀ استرالیا، دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن»، بولتن اقتصاد مسکن، شمارۀ 24: 25- 7.
عزیزی، محمدمهدی (1383)، «برنامه‎ریزی مسکن و نقش نهادهای محلی»، همایش علمی_کاربردی توسعۀ محله‌ای، چشم‎انداز توسعۀ پایدار شهر تهران.
عزیزی، مهدی؛ عزیزی، سید مجتبی و لطیفی، میقم (1396)، «بررسی و نقد تأثیر مکتب فایده­گرایی بر نظریه­های تصمیم­گیری و مقایسۀ آن با نظریۀ رشد اسلامی»، فصلنامه علمی_پژوهشی مدیریت اسلامی، سال 25، شمارۀ 2: 63-35.
غفاری، غلامرضا (1388)، «منطق پژوهش تطبیقی»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ 3، شمارۀ 4، زمستان 1388: 76-92.
فاضلی، نعمت­الله (1386)، «مدرنیته و مسکن (رویکردی مردم­نگارانه به مفهوم خانه، سبک زندگی روستایی و تحولات امروزی آن)»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شمارۀ 1: 63-25.
گروت، لیندا و وانگ، دیوید (1396)، روش­های تحقیق در معماری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجتهدی، کریم و حمید صادقی‌تبار (1388)، «اندیشه، دیدار شرق و غرب (تعاملات معرفتی هانری کربن و علامه طباطبایی)»، مجلۀ خردنامه همشهری، شمارۀ 35: 21-19.
محمدزاده، پرویز؛ منصوری، مسعود و کوهی لیلان، باباک (1391)، «تخمین قیمت هدانیک ساختمان‌های مسکونی در شهر تبریز: با رویکرد اقتصادسنجی فضایی»، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال ششم، شمارۀ 2، پیاپی 18، 38-21.
وارثی، حمیدرضا و محمودزاده، محمود (1394)، «برنامه­ریزی مسکن دهک­های درآمدی استان اصفهان، مطالعۀ موردی: خانوارهای شهری استان اصفهان»، فصلنامه علمی_پژوهشی آمایش جغرافیایی فضا، دانشگاه گلستان، سال پنجم، شمارۀ 18: 15-1.
ونتلینگ، جیمز (1392)، طراحی مسکن بر پایۀ سبک زندگی، ترجمۀ حبیب قاسمی، مشهد: کتابکدۀ کسری.
یاران، علی و بهرو، حسین (1396)، «تأثیر فرهنگ و اخلاق اسلامی بر مسکن و کالبد فضایی خانه­ها (نمونه موردی: خانه‌های عصر قاجار در شهر اردبیل)»، فصلنامه پژوهش­های معماری اسلامی، سال پنجم، شمارۀ دوم: 107-91.
یزدانی، بروجنی (1377)، «الگوی قیمت هدانیک مسکن و کاربرد آن در تحلیل هزینه_ فایده طرح‌های ساخت مسکن: مورد شیراز»، اقتصاد مسکن، شمارۀ 26: 21-12.
Babin, Barry J.; Darden, William R. and Griffin, Mitch (1994), “Work and/or Fun: Measuring Hedonic and Utilitarian Shopping Value”, Journal of consumer research, vol 20: 644-656.
Bae, C, Myung- Jin Jun, Hyeon Park (2003), “The impact of Seoul’s subway line 5 on residential property values”, Journal of Transport Policy, No 10: 85-94
Chau, K.W, Ma.V.S.M; Ho, D.C.W (2001), “The pricing of lichiness in the apartement market”, Journal of Real Estate Literature, Vol 9, No 1: 31-40
Cohen, J. P., Danko, J. J.; Yang, K. (2019), “Proximity to a water supply reservoir and dams: Is there spatial heterogeneity in the effects on housing prices?”, Journal of Housing Economics, N 43, 14–22. doi:10.1016/j. jhe, 2018.09.010.
Geoghegan, J (2002), “The value of open spaces in residential land use”, Journal of Land use policy, No 19: 91.
Glumac, B., Herrera-Gomez, M.; Licheron, J. (2019), “A hedonic urban land price index”, Land Use Policy, N 81: 802–812, doi:10.1016/j. landusepol, 2018.11.032. 
C.Y; Chen. Y. Wendy (2007), “Consumption Preferences and environmental extenalities: A Hdonic analysis of the housing market in Guangzhou”, Geoforum, N 38: 414- 431.
Kain John. F & Quigley (1975), “The value of housing attributes, In Housing markets and racial discrimination: A Microeconomic analysis”, Natianal Bureau of Economic Research: 190- 230
Asta & Banyte. Jurate (2012), “The relationship of consumers perceived hedonic value and behavior”, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 23(5): 532-540.
King, Thomas (1976), “The Demand for Housing: a Lancasterian Approach”, Southern Economic Journal, Vol 30: 1077-1087
Kruk, R.v.d (2005), Hedonic valuation of Dutch wetlands, Tinbergen Institue Research Series, Valkenburg a.d Geul
Kruk, Rene Van der (2007), “The hedonic price method”, In M. Deakin; G. Mitchell; P. Nijkamp and R. VreeKer, Sustainable urban development, London: Taylor & francis Group.
Kuethe Todd .H, Kenneth A. Foster and Raymond J.G.M. Florax (2008), “A Spatial hedonic model with time- varying parameters: A New method using flexible least squares”, American Agriculture Economics: 27- 29.
May, Tim (2011), Social Research, Issues, methods and process, Open University Press, McGraw-Hill Education.
Morancho, A.B (2003), “A Hedonic valuation of Urban Green Areas”, Hournal of Landscape and Urban planning, No 66: 35-41.
Norzailawati Mohd, Noor; Zainora Asmawi, M. and Abdullah, Alias (2015), “Sustainable Urban Regeneration: GIS and Hedonic Pricing Method in determining the value of green space in housing area”, Social and Behavioral Sciences, N 170: 669 – 679.
Ragin, Charles, C (1987), The Comparative Method (Moving beyond qualitative and quantitative strategies), California: University of California
Rosen, Sherwin (1974), “Hedonic Prices and Implicit Markets: Product Differentiation in pure competition”, Political Economy, Vol 82, No 1, Jan- Feb: 34- 55.
Schlapfer, F., Waltert, F.; Segura, L. and Kienast, F. (2015), “Valuation of landscape amenities: A hedonic pricing analysis of housing rents in urban, suburban and periurban Switzerland”, Landscape and Urban Planning, N 141: 24–40, doi:10.1016/j. landurbplan. 2015.04.007. 
Sheppard, Stephen (2010), Measuring the impact of culture using hedonic analysis, Center for creative community development,, The Massachusetts Cultural Council.
Straszheim, M. R. (1973), An Econometric Analysis of the Urban Housing Market, National Bureau of Economic Research, New York.
Turner, John C (2007), “Barriers and Channels for Housing Development in Modernizing Countries”, Journal of the American Institute of Planners, N 33,3: 167-181.
Won Kim. Chong, Phipps. Tim. T; Anselin. Luc (2003), “Measuring the benefits of air quality improvement: a spatial hedonic approach”, Environmental and Management: N 45, 24- 39.
Xiao, Yang (2017), “Urban Morphology and Housing Market”, chapter2: Hedonic Housing Price Theory Review, DOI: 10.1007/978-981-10-2762-8_2.