نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد امین میرزائی زاده کوهپایه ¹
• محمد علی توانا ²

¹ دانشگاه یزد

² دانشیار، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، بخش علوم سیاسی

چکیده

مواجه ایرانیان با مفهوم آزادی به دوران مشروطه باز می گردد، اما تامل فلسفی در باب آن پدیده ای متاخرتر است. مرتضی مطهری و عبدالکریم سروش رو از جمله متفکرانی هستند که درگیری فکری عمیق تری با پدیده آزادی داشته اند. نحوه مواجهه این دو متفکر با آزادی چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارد؟ و به صورت خاص مطهری و سروش چه تعریفی از آزادی به دست می دهند؟ از منظر این دو متفکر، ابعاد و حدود آزادی کدام ها هستند؟ یافته‌های این مقاله حاکی از آن است که مطهری با مفروضات الهیاتی با پدیده آزادی مواجه می شود، از همین رو آزادی را به معنای وجود اختیار و اراده آزاد در انسان می داند که لازمه تعالی معنوی وی می باشد. در حالی که سروش با مفروضات علمانی مدرن (و به صورت خاص روش شناسی پوزیتیویستی و هستی شناسی پلورالیستی) با آزادی مواجه می گردد، در نتیجه آزادی را بالاترین ارزش انسانی برمی شمرد. در عین حال هر دو متفکر تحت تاثیر باورهای اسلام و عرفانی دو بعد برای آزادی (درونی و بیرونی) قائل می شوند. البته مطهری بیشتر بر آزادی درونی و سروش بیشتر بر آزادی بیرونی تاکید دارند. ضمن این که هر دو متفکر شریعت و اخلاق را خطوط قرمز (حدود) آزادی می دانند. روش این مقاله مقایسه ای است.

کلیدواژه‌ها

• مطالعه تطبیقی
• آزادی
• مرتضی مطهری
• عبدالکریم سروش
• متفکران مسلمان

موضوعات

• بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان

عنوان مقاله [English]

A comparative study of the concept, dimensions and limits of freedom in the thoughts of Morteza Motahari and AbdolKareem Soroush

نویسندگان [English]

• mohammad amin mirzaey ¹
• mohammad ali tavana ²

¹ yazd university

² associate of professor

چکیده [English]

The concept of freedom dates back to the constitutional era in the Iranian intellectual arena; nevertheless, the philosophical reflection on it among Iranian thinkers is a more recent phenomenon. Among recent Iranian thinkers, particularly Morteza Motahari and AbdolKareem Soroush, there have been deeper intellectual conflicts in terms of the issue of freedom. What are the similarities and differences between the two thinkers regarding freedom question? How Motahari and Soroush define freedom? What are dimensions and limits of freedom from the perspective of these two thinkers? The findings of this article suggest that Motahari is confronted with the issue of freedom with theological assumptions, and therefore, he considers freedom as the existence of freedom and will in the human being, which is necessary for human spiritual excellence. The other thinker, Soroush, considers modern liberal assumptions (in particular favoring a positivist methodology and pluralistic ontology) and distinguishes freedom as the highest human value. At the same time, both thinkers, under the influence of Islamic and mystical beliefs, identify two dimensions for freedom: internal freedom and external freedom. Evidently, Motahari emphasizes more on internal freedom while Soroush's emphasis is on external freedom. Meanwhile, both thinkers believe, Sharia (Islamic law) and morality limit freedom.

کلیدواژه‌ها [English]

• Comparative Study
• Freedom
• Morteza Motahari
• Abdolkarim Soroush
• Muslim thinkers