نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه بهشتی
چکیده
هدف از این پژوهش، شناسایی و سازماندهی مولفه های اخلاق همسایگی بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع) بود. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی به شیوۀ توصیفی - تحلیلی بود و صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد (ع) مورد بررسی تحلیلی قرار گرفت. بر اساس یافته ها، ارزش های اخلاقی در هفت محور: اخلاق عمومی همسایگی، اخلاق ورزی با همسایه بلا دیده، اخلاق شکایت از همسایه، اخلاق مشورت بین همسایگان، اخلاق ورزی با همسایگان سالخورده، اخلاق مواجهه با کودکان همسایه و اخلاق برخورد با همسایه شرور صورت بندی شد. پایه های شناختی، عاطفی و نگرشی اخلاق ورزی همسایگی نیز شناسایی و تبیین شد. این پژوهش معنایی بسیار فراتر از یک مجاورت فیزیکی را برای مفهوم «همسایگی» نشان داد؛ یک نوع همزیستی با نوعی حس تعلق، حمایت گری، احساس مسئولیت و رعایت نظام دقیقی از اخلاقیات، که می تواند مجتمع مسکونی را به یک واحد اجتماعی منسجم تبدیل نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
A description of "neighborhood ethics” based on Imam Sajjad's sayings
نویسنده [English]
- f Vojdani
shahid beheshti university
چکیده [English]
The purpose of this study is to identify and organize the components of “ethics of neighborhood behavior” referring to Imam Sajjad's, the fourth Shite Imam (pbuh). This is done using a content analysis and descriptive-analytic method. For this purpose, two Imam Sajad's books called “Sahifeh Sajjadiyeh” and a “Treatise on Rights” were studied analytically. The moral values in neighborhood behavior were extracted and formulated on nine categories including general ethics of neighborhood, the suffering neighbor's rights, code of conduct regarding philanthropic neighbor, ethics of complaining about a neighbor, ethics of neighborhood consultation, the way of behaving old age neighbors, behaving with the neighbors' children, and the ethics of dealing with an evil neighbor. Also, the cognitive, emotional and attitudinal foundations of neighboring behavior identified and explained. Base on this results the concept of "Neighborhood" goes beyond and much broader than a physical proximity. In other words neighborhood means a kind of symbiosis with a sense of belonging, support, responsibility, and strict morality, which can transform a group of households into a coherent social unit.
کلیدواژه‌ها [English]
- Keywords: neighborhood ethics
- citizen ethics
- "Imam Sajjad
- Sahifeh Sajjadiyeh
- Treatise on Rights
- پیامبر اکرم)ص(، )1۳۶۰(، نهج الفصاحه، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: انتشارات جاویدان.
- امام سجاد )ع(، )1۳۷۷(، رساله حقوق، ترجمۀ سید محمد کشفی شاهرودی. تهران: انتشارات
دانشوران.
- امام سجاد )ع(، )1۳۷۵(، صحیفه سجادیه، ترجمۀ عبدالمجید آیتی، تهران: نشر سروش.
- ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غالمرضا )1۳۸۴(، جامعهشناسی توسعه، تهران: کیهان.
- اسماعیلی، مهدی )1۳۸۳(، گذری بر حقوق همسایگان در روایات و حقوق موضوعه، قم: مرکز
پژوهشهای اسالمی صدا و سیما.
- اماموردی، محمد حسن؛ صادقی مقدم، محمدحسن )1۳۹۵(، »تأمین حق سالمتی همسایگان در پرتو
بهداشت حقوقی«، مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ ،۴۷ شمارۀ ،۳ پایییز :۹۶ .۴۳۳-۴1۷
- انصاری، ابراهیم )1۳۸1(، »جایگاه اجتماعی محله در شهرهای اسالمی با تأکید بر اصفهان«،
جامعهشناسی کاربردی، شمارۀ ،1۳ بهار و تابستان :1۳۸1 .1۵-۲۶
- جعفری، سمیرا )1۳۸۹(، امنیت در محالت مسکونی. فصلنامه گزارش، شمارۀ ۶۴ و .۳۰-۲۲:۶۵
- حقجو، عبدالحجت؛ رستمیبشمنی، مجید )1۳۹۶(، همسایهداری از منظر احادیث، ناشر: موجک.
- حیدری، اسماعیل )1۳۸۹(، حق همسایه، ناشر: وفا.
- خطیبی، اعظم )1۳۹۶(، تبیین جامعهشناختی تعامالت همسایگی و تأثیر آن بر احساس نشاط
اجتماعی شهروندان در شهر همدان، مطالعات جامعهشناختی شهری، سال،۷ شمارۀ ،۲۲ بهار :1۳۹۶
.1۰۷-1۳۴
- دالور، علی )1۳۸۴ (، مبانی نظری و عملی پژوهش در علومانسانی و اجتماعی، تهران: رشد.
- دورکیم، امیل )1۳۸۷(، قواعد روش جامعهشناسی، ترجمۀ علی محمد کاردان، تهران: انتشارات
دانشگاه تهران.
- رامیار، رضا )1۳۹1(، درآمدی بر طراحی محوطه مجموعههای مسکونی، تهران: سمت.
- رامیار، رضا؛ ضرغامی، اسماعیل) 1۳۹۶(، »تأثیر دلبستگی به مکان بر سرمایۀ اجتماعی در محیطهای
مشترک همسایگی، مطالعۀ موردی: مجتمع مسکونی نور در تهران«، مطالعات شهری، شمارۀ ،۲۳
تابستان :1۳۹۶ .۳۹-۵۲
- رستگار خالد، امیر؛ آران دشتی آرانی، سمیه؛ صادقی آرانی، زهرا )1۳۹۲(، »بررسی سرمایۀ اجتماعی
همسایگی و پیامدهای اصلی مرتبط با آن )مطالعۀ موردی؛ شهر آران و بیدگل، منطقه آران(«، توسعه
اجتماعی- فرهنگی، دوره ،1 شمارۀ ،۴ بهار :1۳۹۲ .1۷۷-۲1۴
- سرعلی، رضا؛ پوردیهیمی، شهرام )1۳۹۵(، »همسایگی و همسایه بودن«، صفه، دورۀ ،۲۶ شمارۀ :۷۲
.۲۴-۵
آگاه.
- شارعپور، محمود )1۳۹1(، جامعهشناسی شهری، تهران: سمت.
- شریفی، حسن پاسا؛ شریفی، نسترن)1۳۸۳(، روشهای تحقیق در علوم رفتاری، تهران: سخن.
- صدوق، علی بن الحسین)1۳۶۲(، الخصال، قم: جامعۀ مدرسین.
- صفری، اعظم )1۳۸۹(، حقوق همسایگان و قوانین آپارتماننشینی در فقه اسالمی. پایاننامه
کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران، رشته الهیات.
- فاطمیراد، محمدحسن؛ صفاری، حامد )1۳۹۵(، همسایه خوب )با رویکرد اسالمی(، نشر وانیا.
- فرامرز قراملکی، احد )1۳۸۹(، درآمدی بر اخالق حرفهای، تهران: سرآمد.
- فالح، محمد جواد)1۳۹۲(، اخالق همسایهداری و آپارتماننشینی، تهران: کتاب نشر.
- فیروزآبادی، سید احمد )1۳۸۴(، بررسی سرمایۀ اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل گیری آن در شهر
تهران، پایاننامه دکتری. دانشکده علوماجتماعی دانشگاه تهران.
- قرشی، سیده مائده؛ ازکیا، مصطفی؛ مهدودی، محمدصادق )1۳۹۶(، »تعریف جامعهشناختی محله
آرمانی از نگاه ساکنان )مطالعه پدیدارشناسی: محله کن منطقه ۵ شهر تهران(«، توسعهاجتماعی، دورۀ
،1۲ شمارۀ ،۲ زمستان :۹۶ .۵۴-۲۹
- گریوانی، مسلم )1۳۹۵(، فرهنگ آپارتماننشینی با نگرش به منابع دینی، قم: مؤسسه فرهنگی هنری
دین و معنویت آل یاسین.
- مرشدی، ابوالفضل؛ شیری، حامد )1۳۸۷(، »مقایسه سرمایۀ اجتماعی دانشجویان دانشگاه تهران و
اعضای کانونهای فرهنگی و هنری دانشگاههای شهر تهران«، جامعهشناسی ایران، دورۀ ،۹ شمارۀ ۳
و ،۴ پاییز و زمستان :1۳۸۷ .1۹۴-۲۲۵
- معمار، ثریا )1۳۹۰(، »تحلیل جامعهشناختی نیازهای اجتماعی و کالبدی محالت شهر از دیدگاه
توسعۀ پایدار محلهای) مطالعه محالت شهر اصفهان(«، بررسی مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ ۲
تابستان :1۳۹۰ .1۳۳-1۰۶
- معیدفر، سعید؛ مقدم، غالمرضا )1۳۸۹(، »نقش هویت محلهای در کاهش و کنترل گرایش به
رفتارهای نابهنجار اجتماعی در شهر ) مطالعه : محلههای شهر تهران(«، مسائل اجتماعی ایران،
شمارۀ ،۲ زمستان :1۳۸۹ .1۴۴-11۵
- میری، محمدجواد)1۳۸۹(، همسایه، مشهد: سازمان فرهنگی شهرداری مشهد.
- نوروزی، فیضاله و فوالدسپهر، سارا )1۳۸۸(، »بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 1۵-۲۹ ساله
شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن«، راهبرد، دورۀ ،1۸ شمارۀ ،۵۳ زمستان :1۳۸۸ .1۲۹-1۵۹
- هنرمندنیا، آمنه )1۳۹۳(، آداب آپارتماننشینی و فرهنگ برخورد با همسایه در اسالم، ناشر: دانش
امروز.
- یوسفی، علی؛ نوغالی، محسن و حجازی، مهال )1۳۸۸(، انسجام در شبکههای همسایگی شهر
مشهد، جامعهشناسی ایران، دورۀ دهم، شمارۀ ،1 بهار :1۳۸۸ .1۳۸-1۶1
- یوسفزاده، حسن و ترکی، هادی )1۳۹۶(، درآمدی بر الگوی روابط همسایگی در اسالم و الزامات
آن در شهرسازی و معماری اسالمی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی )ره(.
- Brown, D.L.; Ashman, D. (1996), "Participation, Social capital, intersectoral problem
solving: African and Asian cases", world development, Vol. 24, no. 9: 1467-1479.
- Bullen, P.; Onyx, J. (1999), Social capital: family support services and neighborhood
and community centres in NSW, Australia: Local Community Services Association and
NSW Family Services.
Sociology, vol. 94, supplement: 95-120.
- Cox, E. (1997), "Building social capital", Health promotion Matter, vol. 4, 1-4.
- European Commission (2000), Conceptual framework and structure of European system
of social indicators, Mannheim: Centre for Survey Research and Methodology (ZUMA).
- Forrest, R., Kearns, A. (2001), "Social cohesion, Social capital and the Neighborhood",
Urban Studies, 38(12): 2125-2143.
- Manzo, L. C. (2006), "Finding Common Ground: The Importance of place attachment to
community participation and planning', Journal of Planning Literature, 20 (4): 335-350.
- Perreira, K. M.; Harris, K. M.; Lee, D. (2006), "Making it in America: high school
completion by immigrant and native youth", Demography, Aug; 43(3):511-536.
- Putnam, R. D. (2000), Bowling Alone: the collapse and revival of American community,
Simon and Schuster, New York.
- Putnam, S.(1999), The prosperous community: social capital and public life,
Http://www.prospect.org/archives/13/13putn.html
- Schuller, T., Field, J.(1996), Social capital, human capital, and learning society,
International Journal of university Adult Education.
Http://library.usask.ca/education/adulted.html.
- Woolcock, M.; Deepa, N. (2000), "Social Capital: Implications for Development Theory,
Research, and Policy", The World Bank Research Observer, 15(2): 225-249.
)