نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سید مصطفی طاهرزاده ¹
• هادی نوری ²

¹ دانشجوی دکتری، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

² استادیار، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به‌دنبال بازخوانی پروژه قانون‌خواهی میرزا ملکم‌خان در روزنامه «قانون» است تا به این پرسش پاسخ بدهد که آیا اندیشه ملکم‌خان حامل دورگه‌بودگی است یا تفکری ذات‌گرا دارد؟ اندیشه ملکم‌خان تا چه اندازه بازتاب امکان مقاومت فعالانه در برابر استعمار است. هدف پژوهش «تفسیر»، نوع پژوهش «بنیادی» و استراتژی‌ پژوهش «استفهامی» است. برای پاسخ به پرسش اصلی از نظریه پسااستعماری و برای تفسیر اطلاعات از روش وانوسازی استفاده می‌گردد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد تقابل‌های دوگانه موجود در متن حامل «تقلید» از تجربه انسانِ غربی است. ملکم‌خان هویت ایرانی زمانه خود را نه خالص بلکه دورگه می‌بیند. اما این دورگه‌یافتگی عناصر با غلبه عناصر هویت غربی (11 مورد از تقابل‌ها) بر سنت بومی همراه است که تنها انتظار انطباق‌یافتگی از آنان دارد (3 مورد از تقابل‌ها). ملکم‌خان به تقلید غرب می‌پردازد اما این تقلید به تمسخر آن ختم نمی‌شود تا راه برای مقاومت در برابر سلطه فرهنگی غرب مهیا گردد. از این رو، پروژه قانون‌خواهی او با مرجعیتی اروپامحور برساخت می‌شود و چنین اندیشه‌ای امکان مقاومت فعالانه در برابر استعمار و سلطه فرهنگی غرب ندارد. ردیابی عناصری مانند پروژه آدمیت او نشان می‌دهد که اندیشه ذات‌گرا بر پروژه قانون‌خواهی ملکم‌خان مستولی است و سیالیت پروژه به حدی نیست که باعث بی‌ثبات‌شدگی تقابل‌های دوگانه و سلسله‌مراتب آن گردد چراکه ملکم‌خان برغم ادعای نخستینش در پیوند شریعت و ترقی بلافاصله و همواره سراغ ثبات غرب می‌رود، و از «فضای سوم» و خلق هویت دورگه‌ جدید دور می‌شود.

کلیدواژه‌ها

• پسااستعماری
• دورگه بودگی
• وانوسازی
• میرزا ملکم‌خان
• قانون

موضوعات

• بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان

عنوان مقاله [English]

Postcolonial reading of the law in the thought of Mirza malKam khan; Emphasizing the newspaper " Qanun"

نویسندگان [English]

• seyed mostafa Taherzadeh ¹
• Hadi Noori ²

¹ PhD student, Department of Sociology, Faculty of Humanities, Guilan University, Rasht, Iran.

² Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran

چکیده [English]

The current research seeks to reinterpret Mirza Malkam Khan’s legal reform project in the Qanun newspaper to address the question of whether his thought embodies hybridity or essentialism. It further explores the extent to which Malkam Khan’s ideas reflect the possibility of active resistance against colonialism. The research adopts an "interpretive" objective, is "fundamental" in type, and employs an "interrogative" strategy. To answer the primary research question, postcolonial theory is applied, and the Deconstruction method is used for data interpretation. The findings reveal that the binary oppositions within the text embody an imitation of the Western human experience. Malkam Khan perceives the Iranian identity of his era not as pure but as hybrid. However, this hybridity is characterized by the dominance of Western identity elements (11 instances of oppositions) over indigenous traditions (3 instances), demanding mere adaptation from the latter. Thus, his legalism project is constructed through a Eurocentric frame of reference, rendering it incapable of enabling active resistance to colonialism or Western cultural domination. Tracing elements such as his Adamiyat Project demonstrates how essentialist thought pervades Malkam Khan’s legalism. The project’s fluidity remains insufficient to destabilize binary oppositions and their hierarchies. Despite his initial claims to reconcile shari’a and progress, Malkam Khan consistently gravitates toward the stability of the West, distancing himself from the "third space" and the creation of a new hybrid identity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Postcolonialism
• Hybridity
• Deconstruction
• Mirza Malkom khan
• Law