دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

سیدجمال‌الدین اسدآبادی از اندیشوران سده معاصر، در روزگاری می‌زیست که بیگانگان بر کشورهای اسلامی تسلط یافته و شرایط اجتماعی مسلمانان آشفته بود. اندیشه‌های او در باب فهم و تفسیر قرآن هم سرآغاز رویکرد و گرایش اجتماعی است که از آن با نام گرایش عصری، هدایتی و تربیتی نیز یاد‌می‌شود و هم جریان‌ساز بوده و تأثیری شگرف بر مفسران پس از خود دارد. مسئله اصلی این پژوهش بازیابی و تحلیل مستندات و داده‌های قرآنی در آثار سیدجمال است تا اندیشه قرآنی او را درباره اصول تعالی امتها و مصادیق امت تکامل‌یافته بازسازی‌نماید. یافته‌های پژوهش که با روش تحلیلی-توصیفی انجام‌گرفت، نشان‌می‌دهد سیدجمال امت نخستین اسلام را امتی باشکوه و تعالی‌یافته می‌داند و درصدد است که با بازخوانی آیات قرآن و دستیابی به اسباب تعالی امت‌ها، امت نخستین را بازسازی‌کند. دستاورد این پژوهش بازسازی پانزده اصل دستیابی به امت معیار در دو حیطه نظری و رفتاری است. از اصول مهم در اندیشه سیدجمال جایگاه عالمان و مفسران قرآن است که بایستی افزون‌بر حکمت، خبرگی و احاطه علمی در مسائل نظری، در حیطه اجرا نیز وارد شوند. عالمان نخست باید از چالش‌های اجتماعی آگاهی یابد و درصدد رفع آن در ساحت‌های گوناگون سیاسی، تربیتی و اجتماعی برآیند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Necessary Principles for Reproducing the Standard Ummah in Sayyid Jamal's Interpretive Thought

نویسندگان [English]

  • somaye borzoo Isfahahni
  • roohullah shahidi
  • Ali Rad

Department of Quranic and Hadith Sciences, Farbi faculty, University of Tehran, Qom, Iran

چکیده [English]

Seyed Jamaluddin Asadabadi, one of the thinkers of the contemporary century, lived in a time when foreigners dominated Islamic countries and the social conditions of Muslims were chaotic. His thoughts on the understanding and interpretation of the Qur'an are the beginning of a social approach and tendency, which is also referred to as the contemporary, guiding and educational tendency, and it is also a trend-setter and has a tremendous impact on the commentators after him. The main problem of this research is to retrieve and analyze the Quranic documents and data in Seyyed Jamal's works in order to reconstruct his Quranic thought about the principles of excellence of nations and the examples of an evolved nation. The findings of the research, which was carried out with analytical-descriptive method, show that Seyyed Jamal considers the first Ummah of Islam as a glorious and exalted Ummah and he is trying to restore the first Ummah by re-reading the verses of the Quran and attaining the means of exaltation of Ummah. The achievement of this research is the reconstruction of the fifteen principles of achieving a benchmark nation in two theoretical and behavioral fields. One of the important principles in Seyyed Jamal's thought is the position of scholars and commentators of the Qur'an, who, in addition to wisdom, expertise and scientific knowledge in theoretical issues, should also be included in the field of implementation. Scholars should first be aware of social challenges and try to solve them in various political, educational and social fields.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criterion Ummah
  • Seyyed Jamaluddin Asadabadi's interpretative thought
  • fundamental principles
  • practical principles
  • scholar and exegete of the Qur'an
قرآن کریم
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۳۹۸). اسلام و علم به ضمیمه قضا و قدر و ترجمه سخنرانی ارنست رنان. کلبه شروق.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳الف‌). الادیان الثلاثة متفقة فی المبدأ و الغایة (خاطرات جمال‌الدین الحسینی الافغانی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ب‌). الاعجاز فی ایجاز منبر الخطبة صوت التعلیم و الایقاظ (خاطرات جمال‌الدین الحسینی الافغانی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ج‌). التعصب الجنسی و التعصب الدینی (خاطرات جمال‌الدین الحسینی الافغانی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳د‌). الرد علی الدهرین (الرسائل فی الفسلفه و العرفان). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ه‌). السنة و الشیعة و مطامع الملوک فی جهل الأمة (خاطرات جمال‌الدین الحسنی الافغانی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳و‌). درباره دین و فلسفه (مجموعه رسائل و مقالات). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ز‌). دعوة الاسلام الدین و الحقایق العلمیة (خاطرات جمال‌الدین الحسینی الافغانی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ح‌). رساله تفسیر مفسر (مجموعه رسائل و مقالات). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ط‌). رساله نیچریه در حقیقت مذهب نیچری و بیان حال نیچریان (مجموعه رسائل و مقالات). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین. (۱۴۲۳ی‌). مسائلی درباره تعلیم و تربیت (مجموعه رسائل و مقالات). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳الف‌). اسباب الحفظ الملک (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ب‌). الأمل و طلب المجد (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ج‌). التعصب (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳د‌). الجنسیة و الدیانة الاسلامیة (عروة الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ه‌). النصرانیة و الاسلام و اهلها (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳و‌). الوحدة الاسلامیة (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ز‌). الوحدة و السیادة (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ح‌). امتحان الله للمؤمنین (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ط‌). انحطاط المسلمین و سکونهم و سبب ذلک (عروة الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ی‌). رجال الدولة و بطانة الملک (عروة الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ک‌). سنن الله فی الامم و تطبیقها علی المسلمین (عروة الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ل‌). قضا و قدر (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳م‌). کم حکمة الله فی حب المحمدة الحقة (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ن‌). لفضائل و الرذائل و اثرهما (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ص‌). ماضی الامة و حاضرها و علاج عللها (عروة الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اسدآبادی، جمال‌الدین؛ وعبده، محمد. (۱۴۲۳ع‌). و نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ و نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً و نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ (عروة‌الوثقی). مکتبة الشروق الدولیة.
‏‫اصدق‌پور، محمد. ( پاییز و زمستان ۹۵). آراء تفسیری سیدجمال‌الدین اسدآبادی و ابعاد اجتماعی آن. دین و دنیای معاصر، (5)، 19-36.
‏‫اصدق‌پور، محمد. (۱۳۹۸). بررسی آراء و نگرشهای قرآنی سیدجمال‌الدین اسدآبادی. امین‌نگار.
‏‫الدغامین، خلیل زیاد محمد. (۱۳۸۶). تأثیر سیدجمال بر رویکرد تفسیر در دوره معاصر. (علی خیاط، مترجم)، مجله تخصصی الهیات و حقوق، (25)، 165-175.
‏‫شیرودی، محمدسجاد. (۱۳۹۸). سیدجمال الدین اسدآبادی و زمینه‌های احیا و پیشرفت تمدن اسلامی. نشریه علمی تمدن اسلامی و دین‌پژوهی، (2)، 68-83.
‏‫طیب‌حسینی، سیدمحمود. (۱۳۹۶). تفسیرشناسی: مبانی، منابع، قواعد، روش‌‌ها و گرایش‌ها. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.