روح الله محمدی
چکیده
تقسیم بندیهای متفاوتی از عقل از نظر غایت و حوزه فعالیت وجود دارد. یکی از آنها به عقل از منظر فعالیت در بعد دنیایی و آخرتی یا حیوانی و روحانی مینگرد و دو قسم با نام عقل معاش و عقل معاد را پدید میآورد. ازآنجا که دین اسلام به زندگی دنیایی نگاه ویژهای دارد و آن را وسیله-ای جهت رسیدن به زندگی جاویدان میداند، اهمیت توجه به موضوع ...
بیشتر
تقسیم بندیهای متفاوتی از عقل از نظر غایت و حوزه فعالیت وجود دارد. یکی از آنها به عقل از منظر فعالیت در بعد دنیایی و آخرتی یا حیوانی و روحانی مینگرد و دو قسم با نام عقل معاش و عقل معاد را پدید میآورد. ازآنجا که دین اسلام به زندگی دنیایی نگاه ویژهای دارد و آن را وسیله-ای جهت رسیدن به زندگی جاویدان میداند، اهمیت توجه به موضوع عقل معاش مشخص میشود.تعبیر عقل معاش در آیات و روایات به صراحت به کار نرفته و از جمله تعابیری است که در دوره های بعدی وضع شده است و تعاریف مختلفی از آن به چشم میخورد؛ چنان که گروهی آن را عقل اقتصادی، گروهی آن را عقل عملی یا جزئی میدانند. مفهوم شناسی عقل معاش، معرفتی در راستای شناسایی عقل و کارکرد آن در زندگی دنیایی از دیدگاه دانشمندان اسلامی و زمینهساز بهرهمندی صحیح، از این عطیه ارزشمند الهی است. این نوشتار پس از بیان تقسیمات کلی عقل از نظر دانشمندان اسلامی به تبیین مفهوم عقل معاش و وجوه متصور آن اشاره دارد و «معادگرا بودن عقل معاش» را شرط تحقق مفهوم صحیح آن میداند. ازاینرو، به کمال رساندن این قوه موجب میشود که زندگی عقلانی و حیات طیبه قرآنی تحقق یابد.