نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از مسائل اساسی حیات انسانی مسئله معنای زندگی است. این مسئله از چند دهۀ گذشته تا کنون حوزۀ مطالعاتی نسبتاً مستقلی را به خود اختصاص داده است. مسئله مزبور از ابعاد مختلف قابل بررسی است، برساخته بودن معنای زندگی و یا عینیت قائل شدن برای آن ورای ساخت فردی و اجتماعی، از مسائل مهمی است که دیدگاه‌های مختلفی را در بین اندیشمندان رقم زده است؛ آیا انسان برای زندگی معنایی فرا می‌افکند یا عالم لبریز از معناست و کافی است انسان زندگی خود را با آن هماهنگ کند تا زندگی معناداری داشته باشد. این نوشتار دیدگاه پیتر برگر و علامه جعفری را از این جهت مورد مقایسه قرار می‌دهد. این تحقیق با نوعی روش هرمنوتیک که از جان پلامناتز الهام می‌گیرد انجام شد. آنچه از این پژوهش حاصل شد، این است که علیرغم آنکه پیتر برگر و علامه جعفری قرابت بسیاری در تحلیل معنا در پرسش معنای زندگی دارند و نقش محوری که به دین در معنا بخشی زندگی می‌دهند؛ از جهت برساختی و کشفی بودن معنای زندگی دیدگاه متفاوتی دارند. برگر معنای زندگی را برساختی اجتماعی می‌داند و در مقابل علامه جعفری معنا را امری عینی می‌داند که انسان می‌تواند باهماهنگ شدن با هستی، آن را جذب کند. این تفاوت مبتنی بر انسان شناسی، ارزش شناسی، و روش شناسی متفاوت آن‌ها ارزیابی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The meaning of life; A social construct or an objective matter! (Comparative study of Peter Berger and Allameh Jafari)

نویسندگان [English]

  • hosein hajmohamadi 1
  • mohammad esmailzadeh 2

1 Member of Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Faculty of Social Sciences, University of Tehran

چکیده [English]

One of the basic issues of human life is the issue of the meaning of life. This issue has devoted a relatively independent study area since the past few decades. The said issue can be examined from different aspects, the construction of the meaning of life or the objectification of it beyond the individual and social construction, is one of the important issues that has formed different views among scholars; Does a person construct a meaning for life or is the world full of meaning and it is enough for a person to coordinate his life with it to have a meaningful life. This article compares the views of Peter Berger and Allameh Jafari in this regard. This research was done with a kind of hermeneutic method inspired by John Plamenatz. What is achieved from this research is that despite the fact that Peter Berger and Allameh Jafari have many similarities in meaning analysis of life and the central role they give to religion in giving meaning to life; But they have a different viewpoint on the meaning of life due to its construction and discovery. Berger considers the meaning of life as a social construct, and in contrast to Allameh Jafari, he considers meaning as an objective matter that humans can absorb by being coordinated with existence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Constructivism
  • Objectivism
  • meaning of life
  • Peter Berger
  • Allameh Jafari
  • interpretivism
  • John Plamenatz
قرآن کریم
ارسطو(1364). سیاست. ترجمۀ: حمید عنایت. تهران: چاپخانۀ سپهر
اخگر، محمدعلی، فارسی نژاد رضا (1396). «تفاوت‌های اساسی در رویکرد استاد مطهری و علامه جعفری به مسئلة معنای زندگی». فصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی آینۀ معرفت، 17(4). ص94-114
اکبری، ابراهیم، کرد فیروزجایی، یارعلی، و آقایی، اصغر (1400). «نقد و بررسی ماهیت انسان از دیدگاه نیچه با تاکید بر آرای علامه جعفری». دو فصلنامۀ اندیشه‌های فلسفی و کلامی، 1(2)، ص53-81
اله بداشتی، علی، استادی، آسیه (1400). «رابطۀ مبانی انسانشناسی و معنای زندگی از نظر ویل دورانت و علامه محمدتقی جعفری». فصلنامۀ علمی پژوهشی انجمن کلام اسلامی حوزه، 9(34)، ص7-24
برگر، پیتر، لوکمان، توماس (1399). ساخت واقعیت اجتماعی. ترجمۀ: فریبرز مجیدی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
برگر، پیتر (1402). مدرنیته، کثرت گرایی و بحران معنا. ترجمۀ: ابوالفضل مرشدی. تهران: نشر ثالث
برگر، پیتر (1402). سایبان مقدس. ترجمۀ: ابوالفضل مرشدی. تهران: نشر ثالث
برگر، پیتر، برگر، بریجیت و کلنر، هانسفرید (1396). ذهن بی خانمان. ترجمۀ: محمد ساوجی. تهران: نشر نی
جعفری، محمد تقی (1396). معنای زندگی (مجموعه آثار ج1). تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
جعفری، محمد تقی (1392الف). بررسی افکار دیوید هیوم و برتراند راسل (مجموعه آثار ج2). تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
جعفری، محمد تقی (1392ب). ترجمه و شرح نهج البلاغه، مشهد: انتشارات آستان مقدس رضوی
جعفری، محمد تقی (1389). شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری
خدری، غلامحسین (1393).  «بررسی و تحلیل معناداری زندگی از دیدگاه علامه جعفری مبتنی بر انسانشناسی دینی». حکمت معاصر، 5(4)، ص67-86
عبداللهپور سنگچی، فاطمه، رضایی، مهران (1401). «تحلیل ساختارمند معنای زندگی بر محور عشق مبتنی بر آرای علامه جعفری». فصلنامۀ فلسفۀ دین، 20(2)، ص109-132
متز، تدئوس (1396). معنای زندکی. ترجمۀ: ابوالفضل توکلی شاندیز. تهران: ققنوس
متز، تدئوس (1382). «آثار جدید دربارۀ معنای زندگی. ترجمۀ: محسن جوادی». نقد و نظر، 8(1و2)، ص266-313
مهدوی نژاد، محمدحسین، گنجارودی، مرتضی (1402). «واکاوی مفهوم ارزش با رویکرد معرفت شناختی در آرای علامه محمدتقی جعفری». دوفصل نامۀ حکمت صدرایی، 12(1)، ص93-106
ولف، سوزان (1382). معنای زندگی. ترجمۀ: محمد علی عبداللهی. نقد و نظر، 8(1و2)، ص28-37
ویگینز، دیوید (1382). «حقیقت، جعل، و معنای زندگی». ترجمۀ: مصطفی ملکیان. نقد و نظر، 8(1و2)، ص38-91
یانگ، جولیان (1399). فلسفۀ قاره‌ای و معنای زندگی. ترجمۀ: بهنام خداپناه. تهران: انتشارات حکمت
 Berger, P. L. (1966). "Identity as a Problem in the Sociology of Knowledge". European Journal of Sociology / Archives Européennes de Sociologie / Europäisches Archiv Für Soziologie, 7(1), 105–115.
Berger, P. L. (1976). Pyramids of sacrifice: Political ethics and social change. Anchor Press/Doubleday.
Berger, P. L. (2004). Invitation to sociology: A humanistic perspective (Nachdr.). Anchor Books.
Berger, P., & Pullberg, S. (1965). "Reification and the Sociological Critique of Consciousness". History and Theory, 4(2), 196–211.
Berger, P., & Zijderveld, A. (2009). In Praise of Doubt: How to Have Convictions Without Becoming a Fanatic. HarperCollins.
Besecke, K. (2005). "Seeing Invisible Religion: Religion as a Societal Conversation about Transcendent Meaning". Sociological Theory, 23(2), 179–196.
Heelas, P., Martin, D., & Woodhead, L. (2013). Peter Berger and the Study of Religion (0 ed.). Routledge.
Hjelm, T. (Ed.). (2018). Peter L. Berger and the Sociology of Religion: 50 Years after The Sacred Canopy. Bloomsbury Academic.
Hunter, J. D. (1986). Making Sense of Modern Times: Peter L. Berger and the Vision of Interpretive Sociology (S. C. Ainley, Ed.). Routledge.
Knoblauch, H. (2019). The Communicative Construction of Reality. Taylor & Francis.
Lessig, L. (1995). The Regulation of Social Meaning. University of Chicago.
Maines, D. R. (2000). "The Social Construction of Meaning". Contemporary Sociology, 29(4), 577–584.
Metz, T., & Seachris, J. W. (2023). What Makes Life Meaningful?: A Debate (1st ed.). Routledge.
Plamenatz, (1963). Man and Society: A Critical Examination of Some Important Social and Political Theories from Machiavelli to Marx. Longmans.
Plamenatz, J. , Philp, M. , & Pelczynski, Z. (2012). Machiavelli, Hobbes, and Rousseau (1st ed. ). Oxford University Press.
Wolf, S. (1997). "Happiness and meaning: Two aspects of the good life". Social Philosophy and Policy, 14(1), 207–225.
Wuthnow, R. (1984). Cultural Analysis: The Work of Peter L. Berger, Mary Douglas, Michel Foucault, and Jürgen Habermas. Routledge & Kegan Paul.