نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• احمد جهانی نسب

پژوهشگر پسادکتری اندیشه‌های سیاسی (غرب، اسلام و ایران)، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

مقاله در تلاش است تا جامعه آرمانی را در اندیشه سیاسی ـ اجتماعی ابن‌سینا و ابن‌خلدون، بر اساس الگوی اسپریگنز بررسی کند. لذا مسئله پژوهشی چنین تدوین شده است که ابن‌سینا و ابن‌خلدون بر اساس دیدگاه سیاسی ـ اجتماعی خود، در طرح جامعه آرمانی چگونه می‌اندیشند؟ به بیانی دیگر، این دو اندیشمند مسلمان، بحران استقرار جامعه آرمانی را چگونه تعلیل‌یابی کرده و برای برون‌رفت از آن چه راهکاری ارائه می‌دهند؟ نوشتار حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی موردی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، به این گزارش دست یافته است که ابن‌سینا در تلاش برای پیوند بین سیاست و نبوت، بحران را نبود قدرت متمرکز ملی دانسته که فقدان سیاست نبوی و عدم اجرای درست شریعت را در پی داشته است. وی در طرح جامعه آرمانی، بهترین نوع نظام را نظام سیاسی نبوی دانسته که پیامبر یا جانشین او، در رأس امور قرار دارند. آرمان او آشتی بین دین و فلسفه، پیوند سیاست با شریعت و حفظ وحدت جامعه مسلمان از طریق قدرت متمرکز فیلسوف ـ پیامبر است. در واقع طرح جامعه آرمانی در اندیشه سیاسی ـ اجتماعی ابن‌سینا بر مبنای فطرت الهی انسان و نقش حداکثری دولت در سعادت و رستگاری اتباع در هر دو جهان بنا شده است. در حالی که در آراء ابن‌خلدون، شکل‌گیری و بسط حکومت‌های پهناور و قدرتمند با منشاء اصول دینی و نقش دین و مذهب در طول عمر دولت‌ها ارتباط دارد. وی دولت را پدیده‌ای سیال و زوال‌پذیر می‌داند که همانند انسان‌ها دارای عمر طبیعی، از زایش تا مرگ، بوده که در این راستا، علاوه بر عصبیت قبیله‌ای، عصبیت دینی می‌تواند قوام‌بخش دولت‌ها باشد.

کلیدواژه‌ها

• ابن‌سینا
• ابن‌خلدون
• جامعه آرمانی
• دولت نبوی
• عصبیت
• عنایت الهی

موضوعات

• بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان

عنوان مقاله [English]

Utopia in Avicenna’s and Ibn Khaldun’s socio ـ political point of view; A comparative study based on Spriggans’ model

نویسنده [English]

• Ahmad Jahani Nasab

Postdoctoral Researcher of Political Thoughts (West, Islam and Iran), Mazandaran University, Babolsar, Iran.

چکیده [English]

This article aims to analyze Utopia from Avicenna and Ibn Khaldun’s socio ـ political point of view based on Spriggans’ model. Therefore, the research question is: How did Avicenna and Ibn Khaldun think about the idea of Utopia and what ideal solution did they propose to get rid of its crises? Using the descriptive ـ analytical method, as well as library resources, the researcher found out that in an effort to create a link between politics and prophecy, Avicenna considered the crisis to be a lack of centralized national power, which in turn led to a lack of prophetic policy and proper implementation of sharia laws. Proposing the Utopia, he considered a prophetic political law as the best system, in which the prophet or his successor is at the forefront. His Utopia includes reconciliation of religion and philosophy, linking politics with sharia, and maintaining the unity of the Muslim community through the philosopher ـ prophet concentrated power. In fact, proposing of Utopia from the socio ـ political perspective was based on the divine nature of man and the maximum role of government in the felicity and salvation of citizens in this world and hereafter. However, in Ibn Khaldun’s point of view, formation and expansion of powerful and vast governments are related to origin of religious principles and the role of religion in the lifespan of the states. He considers the state a fluid and declining phenomenon that, like humans, has a natural lifespan from its emergence to its decadence. Given that, in addition to tribal solidarity (Asabiyyah), religious solidarity can strengthen governments.

کلیدواژه‌ها [English]

• Asabiyyah
• Avicenna
• Ibn Khaldun
• Prophetic government
• Solidarity