نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

3 عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

چکیده

مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق می‌شود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنت‌های بشری می‌پردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل می‌دهد. این پدیده در غرب زاده شد و به‌تدریج وارد سرزمین‌های دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنش‌های متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزش‌های دینی و سنتی و تقلید از غرب، نظمی مدرن و سکولار را بنیان گذارند. در مقابل، نواندیشان دینی که عمدتاً در دهۀ چهل و پنجاه شمسی رشد چشمگیری داشتند، با این برداشت مخالفت و تلاش کردند با تمسک به ارزش‌های دینی و مصلح‌کردن آن با باورهای مدرن نامتناقض با اسلام، مانع هجوم اندیشه‌های غربی به فرهنگ و تمدنشان شوند. در این پژوهش، براساس سه‌گانۀ لاکانی، تأثیر ذهنیت مدرن بر نظم سیاسی-اجتماعی مطلوب امام خمینی (ره) را به روش توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار می‌دهیم. دیدگاه امام خمینی (ره) به‌مثابۀ یکی از نواندیشان دینی برجسته دهۀ چهل و پنجاه شمسی، در رابطه با غرب مبتنی بر نقد جنبه‌های استعماری و اومانیستی آن است؛ کما اینکه برخی از اصول تمدنی آن را با تفسیری دینی که خود از آن ارائه می‌کند، قبول می‌کند و از آن‌ها برای تدوین نظم سیاسی اجتماعی متعالی مدنظرش بهره می‌گیرد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که امام (ره) به‌منظور مقابله با اقدامات هنجارستیز و مدرن‌مآبانۀ شاه که در راستای ترویج امر واقع بود، درصدد بازسازی امر نمادین با محوریت یک نظام سیاسی مبتنی بر ارزش‌های متعال دینی برآمد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Effect of Modernism on the Establishment of Sociopolitical Order in Imam Khomeini Political Thoughts

نویسندگان [English]

  • fateme kamrani 1
  • somaye hamidi 2
  • Peyman zanganeh 3

1 PhD student of political thought, Allameh Tabatabai University

2 Associate Professor, Department of Political Science, Faculty of Literature and Humanities, Birjand University, Birjand, Iran

3 Department of Political Science, Faculty of Literature and Humanities, Birjand University, Birjand, Iran

چکیده [English]

Modernism is a type of social life and institution whose primary paradigm is a self-reflective, self-critical wisdom that perpetually evaluates human traditions. This phenomenon originated in the West and spread progressively to other regions. The emergence of this way of thinking in Iran elicited various responses. Some of the intelligentsia attempted to establish a secular and modern order by rejecting traditional and religious values and imitating non-western styles. In contrast, a number of religious intellectuals who flourished primarily in the forties and fifties of the Shamsi calendar opposed this idea and attempted to rely on religious values, correct it with modern ideas compatible with Islam, and prevent the penetration of Western ideas into their culture and civilization. Imam Khomeini, one of the intellectuals of the forties and fifties according to the Shamsi calendar, studied and criticized western humanistic and colonial aspects, while accepting some of its civilizational principles according to Islamic interpretation. Analytical-descriptive methodology is used in this study to examine the effect of Modernism Mindset on Imam Khomeini’s thought, based on three principles of Lacan as a religious intellectual and his desired social-political order. Imam Khomeini's reputation as one of the most influential religious thinkers of the 1940s and 1950s is founded on a critique of the west’s colonial and humanistic aspects. Although he adopts certain intellectual principles of Western civilization in accordance with his religious interpretation, he employs them to create his transcendent sociopolitical order. However, research indicates that Imam Khomeini opposed Shah’s iconoclastic and anti-modern actions, preached the truth, and attempted to reconstruct a political system based on sublime religious values through symbolic action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Religious Intellectual
  • Modernism
  • Lacan
  • Political Order
آبراهامیان، یرواند (1368). ایران بین دو انقلاب. ترجمۀ کاظم فیروزمند. حسن شمس‌آوری و محسن مدیرشانه‌چی. تهران: مرکز.
ابراهیمی، مهدی (1378). درآمدی بر ریشه‌های فرهنگی انقلاب اسلامی. قم: تهذیب.
مخبر، عباس (1375). سلسلۀ پهلوی به روایت تاریخ کمبریچ. تهران: طرح نو.
بابایی، رضا (1386). امام خمینی (ره) از ولادت و ولایت. مربیان، 23، 105-133.
درخشه، جلال (1380). هواشناسی نظریۀ حکومت در اندیشۀ امام خمینی قدس سره. دانشگاه باقرالعلوم (ع)، 13، 206-225.
دوانی، علی (1386). نگاهی به علل تکوین شخصیت انقلابی و معنوی امام خمینی (ره). مجلۀ اندیشۀ انقلاب اسلامی، 2، 5-36.
دوانی، علی (1360). نهضت روحانیون ایران. جلد پنجم. قم: بنیاد فرهنگی امام رضا.
رایت، الیزابت (1394). لکان و پسافمینیسم. ترجمۀ محمود مقدس. تهران: مهرگان خرد.
لک‌زایی، نجف (1391). تحولات سیاسی-اجتماعی ایران معاصر. چاپ دوم. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
گراوند، مجتبی و سوری، ایرج (1395). وقوع انقلاب اسلامی ایران: تبیین روند تاریخی نظری ولایت فقیه سیاسی امام خمینی از تئوری تا عمل (1357-1340). تاریخ‌نامۀ خوارزمی، 19، 154-175.
مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی (1370). صحیفۀ نور، مجموعه رهنمودهای امام خمینی. پنج جلد. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
منتظرقائم، اصغر، تقی‌زاده، کامبیز و بیگی‌زاده، مرضیه (1394). عناصر تشکیل‌دهندۀ گفتمان سیاسی امام. مجلۀ اندیشۀ سیاسی ایران، 2-3، 51-73.
موسوی خمینی، سید روح الله  (1378). صحیفۀ امام، مجموعه آثار امام خمینی، دورۀ 22 جلدی. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
موسوی خمینی، سید روح الله (1383). تحریرالوسیله. ترجمۀ علی اسلامی. چاپ بیست‌ویکم. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
موسوی خمینی، سید روح الله (1390). ولایت فقیه؛ حکومت اسلامی (تقریر بیانات امام خمینی (ره)). چاپ بیست‌وسوم. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
نجف‌زاده، مهدی (1394). حیث خیالی قانون‌گذار در دورۀ تکوین سیاست مدرن در ایران. فصلنامۀ ممالک محروسه (پژوهش‌های قاجاریه‌شناسی1، 165-181.
Lacan, J. (1966). Fonction et champ de la parole et du langage. Écrits, 321.
Lacan, J. (1988). The seminar. Book II. The seminar of Jacaues lacan, book II: The Ego in Freuds Theory and in the Tecnique of psgch, Analysis, 1954-55, trans. Sglvana.
Lacan, J.  (1993). The seminar. Book III. The psychoses, 1955-56, trans Russell Grigg, notes by Russei Grigg, London: Routledge.
Lacan, J.  (1994). Jacques, Leseminaire. Liver Iv. La relation dobjet, 1956-57, ed Jacques- Alain Miller, paris: seuil.