نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران

2 استاد گروه علوم سیاسی و مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران

چکیده

انقلاب اسلامی با آرمان‏های عدالت، جمهوریت، قانون‏‌گرایی، عزت، استقلال، آزادی، اسلامیت و نظایر آن توانست به پیروزی برسد و محمل ساخت ایدئولوژی، قانون اساسی و نظام‏سازی نیز بر همین اساس پدیدار شد. چالش بسیاری از نظام‏های سیاسی در تحقق اهداف ایدئولوژی و نظام اعتقادی خود، ایستایی و انجمادی است که به دنبال تغییرات اجتماعی و تغییر نسلی در جامعه رخ داده و توان کنترل اجتماعی و قدرت اقناعی آن را کاهش می‏دهد که می‏تواند منجر به تضاد دولت ـ ملت شود. امری که برای جمهوری اسلامی نیز می‏تواند حادث شده و یا موجود باشد. در این راستا اما رهبر انقلاب اسلامی با طرح دو مفهوم «جهاد تبیین« و «مطالبه‏گری» میان ایدئولوژی و آرمان پیوند زده و تلاش می‏کند تا آنچه ایدئولوژی انقلاب اسلامی بر آن استقرار یافته را حفظ کند و استمرار بخشد. مسئله پژوهش حاضر این است که: «چه نسبتی میان دو مفهوم جهاد تبیین و مطالبه‏گری در نظام اندیشگی آیت‏ الله خامنه‏ای وجود دارد؟» روش جمع‏آوری اطلاعات، اسنادی است و تحلیل داده‏ها نیز بر اساس روش تحلیل اسنادی و با استفاده از آرای اندیشمندانی چون مانهایم در تحلیل نسبت ایدئولوژی و یوتوپیا، اینگلهارت و روشه در تغییر نسلی و اجتماعی و سایر نظریه‏پردازان برای توضیح نسبت مفهومی مطالبه‏گری و تبیین حقیقت در اندیشه آیت ‏الله خامنه‏ای بهره گرفته شده است. پژوهشگران مقاله به این یافته رسیدهاند که در اندیشه آیت ‏الله خامنه‏ای، جهاد تبیین به معنای ادراک ایدئولوژی انقلاب اسلامی در جامعه و مطالبه‏گری به معنای آرمان‏خواهی و پویایی مداوم در ایدئولوژی انقلاب اسلامی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The conceptual relationship of "explanation jihad" and "demanding" in the system of thought of Ayatollah Khamenei

نویسندگان [English]

  • Mahdi Abbasi Shahkooh 1
  • zahed Ghafari Hashjin 2

1 PhD student of Political Studies of Islamic Revolution, Department of Political Studies of Islamic Revolution, Faculty of Humanities, Shahid University, Tehran, Iran

2 Professor of the Department of Political Science and Political Studies of the Islamic Revolution, Shahid University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The Islamic revolution was able to achieve victory with the ideals of justice, republicanism, legalism, honor, independence, freedom, Islamism, and the like, and the establishment of ideology, constitution, and system building also emerged on this basis. The challenge of many political systems in realizing the goals of their ideology and belief system is the stagnation and freezing that has occurred following social changes and generational changes in the society and reduces its social control and persuasive power, which can lead to to conflict between the state and the nation. Something that can happen or exist for the Islamic Republic of Iran as well. In this regard, the leader of the Islamic Revolution has linked ideology and ideals by proposing the two concepts of " Explanation Jihad" and "Demanding" and tries to preserve and perpetuate what the ideology of the Islamic Revolution is based on. The question of the present research is: "What is the relationship between the two concepts of demanding and explanation jihad in Ayatollah Khamenei's system of thought?" The method of collecting information is documentary, and data analysis is also based on the documentary analysis method and using the opinions of thinkers such as Mannheim in analyzing the relationship between ideology and utopia, Inglehart and Roche in generational and social change, and other theorists to explain the relationship between the concept of demanding and explanation jihad the truth in Ayatollah Khamenei's thought. The researchers of the article came to the conclusion that in the thought of Ayatollah Khamenei, explanation jihad means understanding the ideology of the Islamic Revolution in the society, and demanding means seeking idealism and constant dynamics in the ideology of the Islamic Revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic revolution
  • Ayatollah Khamenei
  • ideology
  • explanation jihad
  • demands
  • social change
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
امام خمینی، سید روح‌الله (1386). صحیفۀ امام. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
امام خمینی، سید روح‌الله (1391). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ایزدهی، سیدسجاد (1386). نظام سیاسی و دولت مطلوب در اندیشۀ سیاسی ملا احمد نراقی و محمدحسن نجفی (صاحب جواهر). تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
اینگلهارت، رونالد و ولزل، کریستین (1389). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. ترجمۀ یعقوب احمدی. تهران: کویر.
باکاک، رابرت (1390). صورت‌بندی‌های فرهنگی جامعۀ مدرن. ترجمۀ مهران مهاجر. در: درآمدی بر فهم جامعۀ مدرن. کتاب یکم، تهران: آگه.
بال، ترنس و دگر، ریچارد (1386). ایدئولوژی‌های سیاسی و آرمان‌های دموکراتیک. ترجمۀ احمد صبوری. تهران: وزارت امور خارجه.
ثقفی، ابراهیم بن محمد (1401). ترجمۀ الغارات. به کوشش و ترجمۀ سید محمود زارعی. تهران: بیان معنوی.
حیائی، طاهره و حیائی، محمدحسین (1401). گسترۀ جهاد تبیین در اندیشۀ دفاعی امام خامنه‌ای. معرفت سیاسی، 27، 7-20.
خامنه‌ای، سیدعلی (1381). مراسم سیزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی. 14/03/1381.
ــــــــــــــــ (1382). جلسۀ پرسش و پاسخ دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی. 22/02/1382.
ــــــــــــــــ (1386). دانشجویان نخبه و نفرات برتر کنکور و فعالان تشکل‌های سیاسی فرهنگی دانشگاه‌ها. 17/07/1386.
ــــــــــــــــ (1388). دیدار دفتر رهبری و سپاه حفاظت ولی امر. 05/05/1388.
ــــــــــــــــ (1393). دیدار مسئولین نظام و سفرای کشورهای اسلامی. 06/03/1393.
ــــــــــــــــ (1394). دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی. 26/02/1394.
ــــــــــــــــ (1395). دیدار جمعی از دانشجویان. 12/04/1395.
ــــــــــــــــ (1399الف). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت ولادت حضرت امام عصر (عج). 21/01/1399.
 ــــــــــــــــ (1399ب). ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی. 28/02/1399.
ــــــــــــــــ (1400د). در پایان مراسم عزاداری اربعین حسینی. 05/07/1400.
ــــــــــــــــ (1400ج). دیدار تصویری با مردم آذربایجان شرقی. 28/11/1400.
ــــــــــــــــ (1400ب). دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش. 19/11/1400.
ــــــــــــــــ (1400ه). دیدار مداحان اهل بیت علیه‌السلام. 03/11/1400.
ــــــــــــــــ (1400الف). دیدار نمایندگان خبرگان رهبری. 19/12/1400.
ــــــــــــــــ (1400و). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ودومین سالگرد رحلت امام خمینی. 14/03/1400.
ــــــــــــــــ (1401الف). دیدار ائمۀ جمعۀ سراسر کشور. 05/05/1401.
ــــــــــــــــ (1401ب). دیدار نمایندگان مجلس شورای اسلامی. 04/03/1401.
خسروپناه، عبدالحسین (1391). جریان‌شناسی فکری ایران معاصر. تهران: دفتر نشر معارف.
رجایی، فرهنگ (1388). ایدئولوژی و جهان‌بینی ایرانی: صدور فرهنگی انقلاب. در: انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن. ترجمۀ محسن مدیرشانه‌چی. تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
روشه، گی (1368). تغییرات اجتماعی. ترجمۀ منصور وثوقی. تهران: نشر نی.
طوسی، محمد بن حسن (1414 ق). الأمالی. ج 1. قم: دارالثقافه.
عزیزی، مرتضی و پیرانی، شهره (1401). کاربست نرم‌افزاری فضای مجازی در جهاد تبیین. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 43، 187-213.
عمانی، مهدی، پورقهرمانی، بابک و بیگی، جمال (1401). جهاد تبیین؛ راهبردی پیشگیرانه در قبال تفکر اجباری ناشی از فناوری هارپ. رهیافت‌های نوین مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، 5، 26-42.
عنایت، حمید (1389). اندیشۀ سیاسی در اسلام معاصر. ترجمۀ بهاءالدین خرمشاهی. تهران: خوارزمی.
عیسی‌نیا، رضا (1399). جهاد تبیین در زمانۀ جمهوری اسلامی ایران و نقش روحانیت در آن. پژوهشنامۀ تبلیغ اسلامی، 4، 29-41.
فیسک، جان (1381). فرهنگ و ایدئولوژی. ترجمۀ مژگان برومند. مجلۀ ارغنون، 20.
قنبری، عطا (1400). تحلیلی بر جریان تطهیر حکومت پهلوی و واکاوی فرمان جهاد تبیین در تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی. مطالعات تاریخی، 75، 139-160.
الگار، حامد (1388). نیروهای مذهبی در ایران قرن بیستم. در: تاریخ ایران کمبریج. جلد هفتم. قسمت سوم: دورۀ پهلوی. تهران: مهتاب.
مانهایم، کارل (1380). ایدئولوژی و یوتوپیا. ترجمۀ فریبرز مجیدی. تهران: سمت.
مسعودی، علی بن حسین (1382). مروج‌الذهب. ترجمۀ ابوالقاسم پاینده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
میگدال، جوئل (1395). دولت در جامعه (چگونه دولت‌ها و جوامع یکدیگر را متحول ساخته و شکل می‌دهند). ترجمۀ محمدتقی دلفروز. تهران: کویر.
وجدانی، خدیجه (1401). بایسته‌های مهارتی جهادگران تبیین از منظر اسلام. همایش تحقیقات کاربردی در حوزۀ قرآن و حدیث، 2، 87-110.
وینسنت، اندرو (1368). ایدئولوژی‌های مدرن سیاسی. ترجمۀ مرتضی ثاقب‌فر. تهران: ققنوس.
هانتینگتون، سموئل (1386). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: علم.
 
Migdal, J. S. (1988). Strong societies and weak states; state- society Relationship and state capabilities in the third worlds: Princeton University Press.
Ngo, F. et al. (2011). Role-Taking and Recidivism: A test of Differential Social Control Theory. JQ: Justice Quarterly, 28, 667-697.
Ross, E. A. (2009). Social Control: Control A Survey of the Foundations of Order. New Jercy (Piscataway): Transcation Publishers.
Scruton, R.(1982). A Dictionary of Political Theory. London: McMillan Press.
Young, K. (1930). Social Psychology: An Analysis of Social Behavior. New York: Alfred A. Knopf (digital text).