نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• غلامرضا جمشیدیها
• حمزه نوذری

سردبیر/استاد دانشگاه تهران

چکیده

در الگوى پیشرفت غربى، دانشى که با افزایش قدرت و ثروت همراه است و از رهگذر تسلط بر طبیعت کسب می‌شود، اهمیت فراوان دارد. چنین دانشى موجب خوشبختى انسان و جامعه است و بهترین گونهٔ رفاه را براى او به وجود می‌آورد. بر این اساس، الگوى پیشرفت بومى مطرح نیست و جهان فرهنگى کشورها و ملتها اهمیت چندانى ندارد. شریعتى از الگوى پیشرفت غربى انتقاد می‌کند. او می‌کوشد باتوجه به لایه‌هاى معرفتى و فرهنگى در جامعۀ ایران و براى حل مسائل و تأمین نیازهاى آن، الگوی پیشرفت جدیدى بنیان گذارد. در این راستا، راه برون‌رفت از محدودیت‌هاى موجود در الگوى پیشرفت غرب را انکار فن و عقل ابزارى نمی‌داند؛ بلکه راه حل را در تدوین الگوى پیشرفت جدیدى می‌داند که علاوه بر خرد ابزارى، سایر ابعاد عقل را که اسلام بر آنها مهر تأیید زده است، به رسمیت بشناسد. در این الگو، همچنین توجه به تاریخ و فرهنگ هر جامعه مبنا قرار می‌گیرد. الگوى اسلامى شریعتى، براى پیشرفت، «امت» نام دارد که کاملاً عینى و دستیافتنى و نیز راهکار نجاتبخش بشر است. «کتاب» و «ترازو» و «آهن» سه رمز پیشرفت در اسلام است. علاوه بر این، از نگاه او، پیشرفت به معناى خوداندیشى و بازگشت مستمر به خویشتن مذهبى و ملى و بهکارگیرى همهٔ وجوه عقلانیت است.

کلیدواژه‌ها

• پیشرفت
• اسلام
• شریعتی
• تمدن
• هویت

عنوان مقاله [English]

The Iranian Islamic Progress Model from the Shariati Perspective

نویسندگان [English]

• Gholamreza Jamshidiha
• Hamzeh Nozari

چکیده [English]

In the Western model of progress, knowledge that is associated with increased power and wealth, acquired through mastery over nature, holds significant importance. Such knowledge is believed to bring about human and societal happiness, creating the best form of welfare. Based on this perspective, indigenous models of progress are not considered, and the cultural world of countries and nations is given little significance. Shariati criticizes the Western model of progress. He strives to establish a new model of progress, taking into account the cognitive and cultural layers of Iranian society, to address its issues and meet its needs. In this context, he does not view the rejection of technology and instrumental reason as the solution to overcome the limitations of the Western progress model. Instead, he proposes developing a new progress model that recognizes not only instrumental reason but also other aspects of intellect affirmed by Islam. This model also emphasizes the importance of considering each society's history and culture. Shariati's Islamic model for progress is called "Ummat," which is entirely tangible and attainable, as well as a salvific solution for humanity. The three symbols of progress in Islam are "Book," "Balance," and "Iron." Furthermore, from his perspective, progress means self-reflection, continuous return to one's religious and national identity, and the utilization of all aspects of rationality.

کلیدواژه‌ها [English]

• Progress
• Islam
• Sharia
• Civilization
• Identity