نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الهه مرندی ¹
• زهراسادات حجازی ²

¹ دانشیار حقوق دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

² کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

تلاش برای یافتن علت و منشأ حاکمیت از مسائلی است که مورد توجه فیلسوفان سیاسی قرار گرفته است. علامه طباطبایی و توماس هابز تفسیرهای مشابهی از انسان و زندگی اجتماعی ارائه می‌کنند و منشأ حاکمیت از نظریات آنان استخراج می‌شود. در پاسخ به این پرسش که منشأ حاکمیت از منظر علامه طباطبایی و هابز چیست، این مطالعه به روش اکتشافی-توصیفی انجام گرفت. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که هابز با تأکید بر حقوق طبیعی و برابر انسان‌ها در پی دستیابی به نظریه‌ای دربارۀ حق، قدرت و پیوند حق و قدرت است. او منشأ را در قرارداد اجتماعی و ضرورت امنیت مطلق می‌بیند. انسان هابزی انسانی بدون پیوندهای اجتماعی و تحت تسلط قوای غریزی و غیرعقلانی است که در وضعیتی وحشیانه به سر می‌برد و راه برون‌رفتی جز قرارداد اجتماعی مشروط و به نفع شخص ثالث و واگذاری همۀ حقوق و اختیارات به او ندارد. اما در نگاه علامه طباطبایی، انسان ناگزیر از زندگی اجتماعی مبتنی بر قرارداد عملی بین استخدام متقابل و عدالت اجتماعی است. در نگاه او انسان‌های اولیه تحت تأثیر قوای طبیعی بودند و سلطۀ قوای طبیعی، عقل را نیز دربرمی‌گرفت، اما عقل در سیر اجتماعی کمال یافته و با وحی و نبوت تقویت شده و حاکم بر قوای طبیعی می‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد تفاوت بنیادین در انسان‌شناسی و فلسفۀ حقوق دو متفکر، به دو تحلیل متفاوت از سیاست و حکومت می‌انجامد. نتایج این پژوهش می‌تواند به تقویت فهم تطبیقی فلسفۀ سیاسی اسلامی و غربی کمک کند.

کلیدواژه‌ها

• توماس هابز
• محمدحسین طباطبایی
• قرارداد اجتماعی
• مشروعیت سیاسی
• منشأ حاکمیت

موضوعات

• مطالعه تطبیقی اندیشمندان شاخص اسلامی و غیراسلامی

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Origin of Sovereignty from the Perspective of Mohammad Hossein Tabataba'i and Thomas Hobbes

نویسندگان [English]

• Elahe Marandi ¹
• Zahrasadat Hejazi ²

¹ Associate Professor in law, Department of Law, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran.

² MA in Public Law, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

The endeavor to ascertain the cause and origin of sovereignty is among the issues that have engaged political philosophers. Mohammad Hossein Tabataba’i and Thomas Hobbes offer similar interpretations of humanity and social life, and the origin of sovereignty is derived from their theories. In this research, employing an exploratory-descriptive methodology, the question of "What is the origin of sovereignty from the perspectives of Mohammad Hossein Tabataba’i and Hobbes?" has been investigated. The research findings indicate that Hobbes, emphasizing the natural and equal rights of humans, seeks to formulate a theory concerning right, power, and the connection between right and power. He locates the origin in the social contract and the necessity of absolute security. The Hobbesian human is one devoid of social bonds, dominated by instinctive and irrational forces, existing in a savage state (state of nature) from which there is no escape except through a conditional social contract in favor of a third party (the Sovereign), entailing the surrender of all rights and authorities. From Tabataba’i’s perspective, humans are inevitably bound to social life, which is founded upon a practical contract—namely, the contract of mutual employment and social justice. In his view, early humans were under the influence of natural forces, and the dominion of these natural forces encompassed even reason. However, through social progression, reason attains perfection, is reinforced by revelation and prophethood, and comes to govern the natural forces. The findings reveal that the fundamental difference in the anthropology and legal philosophy of these two thinkers leads to two distinct analyses of politics and government. The results of this research can contribute to the development of a comparative understanding of Islamic and Western political philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Hobbes
• Islamic Political Thought
• Mohammad Hossein Tabataba’i
• Origin of Sovereignty
• Political
• Social Contract